Biotechnologiczna rewolucja

Każdy z nas z pewnością słyszał o kontrowersjach wokół genetycznie modyfikowanej żywności. Jej krytycy nie ustają w przedstawianiu argumentów o zgubnym wpływie organizmów modyfikowanych na ekosystem i procesy biologiczne zachodzące w naturze. Poziom zaognienia debaty dotyczącej wykorzystania osiągnięć biotechnologii w rolnictwie jest w Europie tak wysoki, że wykorzystanie tych niezwykłych dokonań naukowców pozostaje na Starym Kontynencie niezwykle niskie.
W ubiegłym roku minęło 60 lat od odkrycia i opisania struktury DNA – wydarzenia, które stało się kamieniem węgielnym na drodze do rozwoju nowoczesnej biotechnologii. Ta nowoczesna dziedzina nauki przyczyniła się do wielkiego postępu technologicznego w wielu obszarach życia. Jedne z najbardziej spektakularnych osiągnięć można zaobserwować na polu zdrowotnym, gdzie biotechnologia dokonała prawdziwej rewolucji w procesie opracowywania nowych leków. Szacuje się, że w 2015 roku 50 proc. wszystkich nowych leków będzie pochodzenia biotechnologicznego, a korzyści płynące z ich stosowania trudno dziś dokładnie oszacować.
Co ciekawe, słowo „biotechnologia” po raz pierwszy zaistniało w piśmiennictwie w 1919 roku, a zatem 34 lata po tym, jak powstał pierwszy produkt biotechnologiczny stosowany w medycynie, czyli szczepionka na wściekliznę opracowana przez Pasteura. Do niedawna produkty biotechnologiczne, nazywane też inaczej lekami biologicznymi, stanowiły nieznaczny odsetek wszystkich leków. Były to głównie szczepionki, antybiotyki, insuliny czy leki krwiopochodne. Dzisiaj trudno nam wyobrazić sobie skuteczne leczenie wielu poważnych chorób bez zastosowania leków biologicznych właśnie. Choroby nowotworowe to zapewne jeden z bardziej spektakularnych przykładów, gdzie wykorzystanie osiągnięć biotechnologii pozwoliło na dokonanie prawdziwej rewolucji w leczeniu poprzez opracowanie terapii o wysokiej skuteczności. Co więcej, wygląda na to, że przyszłość przyniesie jeszcze bardziej spektakularne efekty – już dzisiaj powstają nowe generacje leków, które będą w stanie działać w sposób wyjątkowo selektywny, wykorzystując układ odpornościowy człowieka do walki z nowotworami.
Niezwykle dynamiczny rozwój biotechnologii związany jest przede wszystkim z coraz lepszym zrozumieniem procesów biologicznych w organizmie człowieka. Dzięki temu naukowcy i badacze są w stanie spojrzeć na człowieka z bardzo bliskiej perspektywy. To z kolei umożliwia tworzenie bardzo celowanych terapii i de facto przyczynia się do tworzenia zupełnie nowego podejścia do leczenia. Dzisiaj potrafimy już zastępować pojedyncze enzymy, w przypadku ich wadliwości – w ten sposób właśnie opracowano terapie na niektóre z rzadkich chorób o podłożu genetycznym. Przyszłość jest jednak jeszcze bardziej interesująca. Postęp w rozwoju biotechnologii i specjalistycznych dziedzin takich jak genetyka i genomika sprawia, że już niedługo pojawi się zupełnie nowa generacja superterapii, tworzonych w oparciu o geny czy też żywe komórki, w tym komórki macierzyste. Dzięki temu będziemy mogli nie tylko leczyć wiele z rzadkich chorób genetycznych, które dzisiaj pozostają poza zasięgiem medycyny, ale również zmienimy podejście do leczenia wielu z chorób „cywilizacyjnych”, które traktowane są w sposób bardzo ogólny, podczas gdy już wiemy, że stanowią one zbiór zróżnicowanych schorzeń zależnych od podłoża genetycznego człowieka. Spektakularny sukces biotechnologii w ostatnich dwóch dekadach związany jest z pewnością z modelem funkcjonowania tego sektora. Jest on oparty bowiem w dużej mierze na innowacyjności małych i bardzo małych podmiotów, które często powstają na bazie lub w bezpośrednim otoczeniu uniwersytetów i instytutów badawczych. Siłą tych firm jest umiejętność skoncentrowania uwagi na bardzo wąskiej specjalizacji i wykorzystywanie osiągnięć nauk podstawowych, takich jak biologia, do tworzenia technologii, które mogą zmienić świat medycyny. Znacząca większość tych firm nigdy nie osiąga zysku i nie jest w stanie przetrwać długo. Odgrywają one jednak fundamentalną rolę w skomplikowanym ekosystemie, który jest konieczny. aby z przełomowego odkrycia naukowego, po wielu latach pracy badaczy, klinicystów powstać mogła koncepcja nowego leku.