Rozpoczynamy publikację fragmentów pracy magisterskiej przesłanej do Stowarzyszenia.
Grypa – co trzeba wiedzieć ?
Cz. I
„Natura abhorret vaccum” – przyroda nie znosi próżni.
„Gargantua i Pantagruel” Francois Rabelais w tłumaczeniu Tadeusza Boya – Żeleńskiego
Aforyzm ten doskonale może opisywać wirusa grypy. Jego duża zmienność antygenowa, oraz łatwe przystosowywanie się do środowiska powoduje powstawanie kolejnych nowych szczepów odpowiedzialnych za występowanie epidemii, czy pandemii. Wprawdzie znane są już szczepionki przeciwko grypie, prowadzi się prace badawcze, które mają na celu odkrywanie nowych leków antygrypowych, to jednak i tak uczeni nie potrafią przewidzieć gdzie wybuchnie następna pandemia.
Istotnym wydaje się również fakt bagatelizowania choroby przez społeczeństwo, które nie ma wystarczającej wiedzy na ten temat.
Ludzie muszą znać drogi zakażenia oraz podstawowe objawy choroby. Szczególnie ważnym zadaniem dla pracowników ochrony zdrowia: lekarzy pierwszego kontaktu, personelu pielęgniarskiego, oraz nauczycieli wspieranych przez rodziców jest kształtowanie właściwych postaw i zachowań prozdrowotnych dotyczących grypy.
Historia grypy
W V wieku p.n.e. grecki uczony, prekursor współczesnej medycyny – Hipokrates, opisał w swoim dziele „Corpus Hippocraticum” objawy choroby, którą dziś świat nazywa „grypą”.
Jak podaje, ludność męczyły gorączki, zlewne poty, dreszcze. Nazywano ją wtedy chorobą zależną od wpływu gwiazd, ponieważ kiedy na niebie na półkuli północnej w miesiącach jesienno-zimowych pojawiały się grupy gwiazd zwane Plejady pojawiała się również i choroba.
Termin „influenza” znany był już w 1504 roku. Po włosku słowo to oznacza „wpływ” i może potwierdzać astrologiczną teorię etiologii grypy jako niewłaściwy układ gwiazd i planet.
W późniejszych czasach uznano jednak, że ma ona ścisły związek z zimnem i wychłodzeniem organizmu i przyjęto ją nazywać „influence in freddo”, czyli wpływ, oddziaływanie zimna. Szacuje się, że od czasów starożytnych przez Świat przeszło ok. 16 dużych epidemii i pandemii grypy.
Wiek XX przyniósł trzy pandemie (tabl. 1), z czego najbardziej znaną i najokrutniejszą w skutkach była hiszpanka. Wywołał ją wirus ptasi H1N1 w 1918 roku, który w niezmienionym stanie został przeniesiony od zakażonych wirusem ptaków na człowieka. Do dziś nie wiadomo w jaki sposób ten wirus złamał barierę międzygatunkową.
Jest kilka hipotez na ten temat. Jedna z nich sugeruje, że szczep ten dostał się do organizmu ludzkiego dużo wcześniej przed wybuchem epidemii, by następnie zaadoptować się do człowieka, wyewoluować i wywołać epidemię w 1918 roku. Według różnych źródeł w latach 1918 – 1919 na świecie zmarło na tę chorobę 50 – 100 mln ludzi.
Druga epidemia, zwana azjatycką miała swój początek w 1957 roku w Chinach.
Trzecia najłagodniejsza pojawiła się w 1968 roku w Hongkongu. Odpowiedzialne za nie wirusy powstały już przez połączenie materiału genetycznego wirusa ptasiego z wirusem grypy ludzkiej. Odpowiednio był to wirus H2N2 dla grypy azjatyckiej i wirus H3N2 dla grypy Hongkong. Mniejsza śmiertelność w obu przypadkach najprawdopodobniej związana była z szybkim zidentyfikowaniem wirusa oraz wynalezieniem szczepionki.
Wiek XXI to pandemia grypy, która rozpoczęła się wiosną 2009 w Meksyku i Stanach Zjednoczonych. Wywołał ją nowy wariant wirusa typu A(H1N1) tzw. świńska grypa, który powstał w wyniku reasortacji ludzkiego, ptasiego i świńskiego szczepu wirusa typu A.
Uczeni bardzo długo nie byli w stanie odkryć co wywołuje grypę. W 1920 roku Richard Shop wysnuł hipotezę, że za chorobę odpowiedzialny jest wirus. W 1931 roku udało mu się wyizolować go od świń.
Okres ten zapoczątkował intensywne badania nad wyodrębnieniem go od człowieka. Udało się to trzem uczonym.
Byli to: Christopher Andrewers, Patric Laidlow i Wilson Smith w 1933 roku w Londynie w National Institute for Medical Research.
Był to milowy krok w badaniach nad grypą oraz możliwością stworzenia szczepionki, którą odkryto w latach 40-tych ubiegłego wieku.
Mgr pielęgniarstwa
Spec. Pielęgniarstwa rodzinnego
Małgorzata Klejny
Z pracy magisterskiej nadesłanej do SPC wybrała Joanna Lewoniewska.
Już dziś zapraszamy na kolejną część publikacji.
Źródła:
1. Pappas, G., Kiriaze, I., Falagas, M. et al.(2008). Insightsin to infectious disease inthe era
of Hippocrates, International Journal of Infectious Diseases, 12(4), 347-350
2. Wiciński M., Leis K., Malinowski B., Malinowski B., Węclewicz M.M., Grześk E.,
Grześk G.: Ortomyksowirusy – wirusy grypy i inne, Postępy Mikrobiologii, 2018; 57(2) :
138-144
3. Brydak L.B. : Grypa i jej profilaktyka, Wydawnictwo Termedia, Poznań, 2004;
str.9-86 (brak wznowień)
4. Brydak L.B. : Grypa – problem stary jak świat, Hygea Public Health 2012; 47(1);1-7
5. Brown J.: Grypa sto lat walki, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
2019; str.43-49
6. Brydak L.B.: Grypa pandemia grypy mit czy realne zagrożenie?, Oficyna Wydawnicza
Rytm, Warszawa, 2008; str. 1-492 (brak wznowień)
7. Antczak A.(Red.), Grypa: praktyczne kompendium, Medical Tribune Polska, Warszawa,
2015; str. 1-19
