W ramach tej dyskusji powstało stanowisko osób z Naczelnej Izby Aptekarskiej, zgodnie z którym, wskazane osoby uważają, że apteki nie mają obowiązku wdrożenia Standardów Ochrony Małoletnich. Przyznam, że nie rozmawiałem osobiście z osobami z Naczelnej Izby Aptekarskiej, a relację na ten temat uzyskałem wyłącznie od innej osoby.
Art. 22b ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym
Przypomnę zgodnie z art. 22b ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich, ma każdy organizator działalności oświatowej, opiekuńczej, wychowawczej, resocjalizacyjnej, religijnej, artystycznej, medycznej, rekreacyjnej, sportowej lub związanej z rozwijaniem zainteresowań przez małoletnich.
„Działalność medyczna”, czyli co?
Co to jest działalność medyczna? Problem polega na tym, że nie ma definicji działalności medycznej, a w uzasadnieniu druku sejmowego 3309 - projekt ustawy, nie określono, co ustawodawca rozumie przez działalność medyczną.
Działalność medyczną należy rozumieć znacznie szerzej niż tylko „działalność leczniczą” w rozumieniu przepisów ustawy o działalności leczniczej, czy udzielanie „świadczeń zdrowotnych" w rozumieniu przepisów ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.
Pacjent w najszerszym rozumieniu tego słowa to osoba, na której organizmie jest wykonywana jakaś interwencja medyczna (interwencja medyczna to termin techniczny – wykorzystanie technik medycznych w jakimkolwiek celu), choćby nie mająca charakteru leczniczego[1].
Ustawa o niektórych zawodach medycznych.
Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy o niektórych zawodach medycznych "Projektowane przepisy nie dotyczą zawodów medycznych uregulowanych w przepisach ustawowych, takich jak zawód: lekarza, lekarza dentysty, diagnosty laboratoryjnego, pielęgniarki, położnej, ratownika medycznego, farmaceuty oraz fizjoterapeuty."
Z powołanego uzasadnienia wynika, że zawód farmaceuty jest zawodem medycznym, zatem wykonywanie zawodu przez farmaceutę jest wykonywanie zawodu medycznego, nawet jeżeli nie polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, czy wykonywaniu działalności leczniczej.
Wykonywanie zawodu farmaceuty.
Zgodnie z art. 4. Ustawy o zawodzie farmaceuty 1. Wykonywanie zawodu farmaceuty ma na celu ochronę zdrowia pacjenta oraz ochronę zdrowia publicznego i polega na: 1) sprawowaniu opieki farmaceutycznej, o której mowa w ust. 2; 2) udzielaniu usług farmaceutycznych, o których mowa w ust. 3; 3) wykonywaniu zadań zawodowych, o których mowa w ust. 4; 4) wykonywaniu czynności, o których mowa w ust. 5.
Punktem wyjścia dla analizy zakresu przedmiotowego zawodu farmaceuty jest konstatacja, że zawód ten jest „zawodem medycznym”, co włącza farmaceutów do systemu ochrony zdrowia w Polsce, także poprzez nadanie im uprawnień do udzielania świadczeń zdrowotnych[2].
System ochrony zdrowia definiowany jest w doktrynie jako zespół osób i instytucji mający zapewnić opiekę zdrowotną ludności czy też jako zorganizowany i skoordynowany zespół działań ukierunkowanych na świadczenia i usługi profilaktyczne, lecznicze i rehabilitacyjne, zabezpieczające i polepszające stan zdrowia jednostki i społeczeństwa[3].
Skoro wykonywanie zawodu farmaceuty ma na „celu ochronę zdrowia pacjenta oraz ochronę zdrowia publicznego”, to, w mojej ocenie nie można mieć wątpliwości, że wykonywanie tego zawodu jest przejawem „działalności medycznej”, choć może nie polegać (a przynajmniej nie zawsze będzie polegać) na „udzielaniu świadczeń zdrowotnych” w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej oraz w rozumieniu ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.
Przejawem udzielana świadczeń zdrowotnych będzie wykonywanie opieki farmaceutycznej. Opieka farmaceutyczna to świadczenie zdrowotne w rozumieniu art. 5 pkt 40 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146), udzielane przez farmaceutę i stanowiące dokumentowany proces, w którym farmaceuta, współpracując z pacjentem i lekarzem prowadzącym leczenie pacjenta, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawidłowym przebiegiem indywidualnej farmakoterapii.
Świadczeniami zdrowotnym, co do zasady nie będę usługi farmaceutyczne. Usługi farmaceutyczne obejmują między innymi wydawanie z apteki lub punktu aptecznego produktów leczniczych w rozumieniu art. 2 pkt 32 ustawy - Prawo farmaceutyczne i wyrobów medycznych oraz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego w rozumieniu art. 3 ust. 3 pkt 43ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2023 r. poz. 1448), połączone z udzielaniem informacji i porad dotyczących działania i stosowania oraz przechowywania tych produktów, środków lub wyrobów medycznych. Choć i tu można mieć wątpliwość, skoro wydanie produktów leczniczych połączone jest z udzielaniem informacji i porad dotyczących działania i stosowania oraz przechowywania tych produktów. Samo udzielanie informacji i porad może już być uznane za udzielanie świadczeń zdrowotnych.
Tym samym w związku z wykonywaniem zawodu farmaceuty, w tym aptece ogólnodostępnej, istnieje konieczność wdrożenia Standardów Ochrony Małoletnich.
[1] 1) Krajewski R. Zgoda chorego na leczenie. Gazeta Lekarska 1998,12. 2) Liszewska A. Problem zgody pacjenta jako dylemat aksjologiczny. Prawo i Medycyna 1999 1: 85-9. 3) Boratyńska M, Konieczniak P. Prawa pacjenta. Warszawa: Wyd. Difin, 2001
[2] S. Radowicki (red.), M. Wierzbowski (red.), Ustawa o zawodzie farmaceuty. Komentarz
Opublikowano: WKP 2023 https://sip.lex.pl/#/commentary/587940820/738260/radowicki-stanislaw-red-wierzbowski-marek-red-ustawa-o-zawodzie-farmaceuty-komentarz?pit=2024-08-06&cm=URELATIONS
[3] Radowicki S. (red.), Wierzbowski M. (red.), Ustawa o zawodzie … opis cit. za E. Nojszewska, System ochrony zdrowia w Polsce, Warszawa 2011, s. 24).
