W Polsce fibromialgię diagnozuje się na podstawie kryteriów ACR (American College of Rheumatology), które wymagają obecności bólu w co najmniej 11 z 18 charakterystycznych punktów bólowych. Oprócz bólu i zmęczenia, które występują w tej chorobie, fibromialgia może powodować również zaburzenia snu, zaburzenia nastroju oraz problemy z pamięcią i koncentracją.
W leczeniu fibriomialgii stosuje się przede wszystkim terapię farmakologiczną, fizjoterapię oraz psychoterapię. Niezwykle istotne jest, aby osoby z diagnozą fibromialgii otrzymały odpowiednie wsparcie ze strony lekarzy oraz bliskich, którym należy dokładnie wytłumaczyć na czym polega choroba i jakie może
dawać objawy, a także uprzedzić o nieskuteczności leczenia i jej przewlekłym charakterze. Osoby cierpiące na fibriomiagię powinny mieć łatwy dostęp do odpowiednich form terapii, które pomogą im w radzeniu sobie z chorobą. Niestety częstym problemem jest błędne stawianie diagnozy, co przekłada się na brak lub niewłaściwe leczenie tej utrudniającej codzienne funkcjonowanie choroby.
Fibromialgia jest chorobą, która może być i jest dość często mylona z innymi schorzeniami ze względu na podobieństwo objawów. Często kobiety skarżące się na bóle w typowych dla fibromialgii miejsca uznawane są za hipochondryczki dla których zalecanym leczeniem jest leczenie uspokajające. Najczęściej hydroxyzyna lub mogące uzależniać benzodiazepiny.
Warto pamiętać, że do chorób, które często są mylone z fibromialgią, należą przede wszystkim choroby, których leczeniem na co dzień zajmują się reumatolodzy, a więc reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), toczeń oraz zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Zdarza się, że fibromialgia bywa mylona z zespołem sztywnego człowieka - ciężką chorobą neurologiczną charakteryzującą się m.in. silnymi i bolesnymi skurczami mięśni. W przypadku objawów takich jak uogólniony ból mięśniowo-stawowy i zwiększona wrażliwość na bodźce dotykowe, warto skonsultować się z doświadczonym specjalistą w celu wykluczenia innych chorób i postawienia prawidłowej diagnozy.
Warto również pamiętać, że fibromialgia może towarzyszyć innym chorobom takim jak zespół jelita drażliwego czy choroba Hashimoto. Pacjenci z fibromialgią mogą więc również być jednocześnie pacjentami endokrynologów lub gastrologów, którzy bardzo często posiadają również specjalizację z chorób wewnętrznych, co zwiększa szansę na to, że przy okazji leczenia chorób typowych dla ich szczegółowej specjalizacji uda im się postawić właściwe rozpoznanie.
W kwietniu tego roku w australijskim czasopiśmie Australian Journal of General Practice ukazała się publikacja naukowa pod tytułem: "Low-dose naltrexone in the treatment of fibromyalgia: A systematic review and narrative synthesis", czyli w tłumaczeniu na język polski: "Niskie dawki naltreksonu w leczeniu fibromialgii: Przegląd systematyczny i synteza opisowa." Autorzy artykułu dokonali przeglądu dotychczas opublikowanej literatury mającej na celu ocenę skuteczności terapii niskimi dawkami naltrexonu (terapi LDN) w leczeniu fibromialgii oraz zwrócenie uwagi na potencjalne wyzwania i przyszłe kierunki działań w tej dziedzinie.
Fibromialgia jak piszą badacze to wielopłaszczyznowe zaburzenie, które stanowi poważne wyzwanie dla pracowników ochrony zdrowia. Niestety obecne opcje leczenia fibromialgii mają na celu głównie złagodzenie objawów choroby i obejmują głównie leki, takie jak leki przeciwdepresyjne, przeciwdrgawkowe oraz przeciwbólowe. Jednak jak powszechnie wiadomo, leki te mogą nie być skuteczne u wszystkich osób, a u niektórych mogą wręcz wywołać działania niepożądane, które ograniczają ich stosowanie.
W różnych publikacjach jako potencjalne opcje leczenia sugerowano również terapie uzupełniające, takie jak tai chi, qigong i joga. Pomimo dostępności różnych opcji leczenia, wiele osób z fibromialgią, także wśród naszych pacjentów w Polsce nadal doświadcza uporczywych i nieprzyjemnych objawów nólowych. Zjawisko to wskazuje na potrzebę poszukiwania również innych skutecznych alternatywnych metod leczenia.
Niskodawkowy naltrekson (LDN) to rodzaj terapii, która w ostatnich latach zyskuje coraz większe zainteresowanie wśród wielu lekarzy jako potencjalna opcja leczenia różnych chorób, w tym również long-COVID, wspomagającego leczenia zaburzeń płodności, a także fibromialgii. LDN działa m.in. w mechanizmie blokowania receptorów opioidowych w mózgu, co prowadzi do zwiększonej produkcji endorfin, będących naturalnymi środkami przeciwbólowymi. Naltrexon w terapii LDN wykazuje również ogólnoustrojowe działanie przeciwzapalne.
Wyniki kilku niedawno opublikowanych prac naukowych wykazały, że LDN może skutecznie zmniejszać objawy fibromialgii, w tym ból, zmęczenie i zaburzenia snu. Jednak potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić te ustalenia, a optymalna dawka i czas trwania leczenia LDN pozostają nadal niejasne. Pomimo tych wątpliwości wiele osób również wśród pacjentów z fibromialgią w Polsce leczona off-label przez niektórych reumatologów zgłasza istotną poprawę objawów po leczeniu LDN.
Chociaż LDN wydaje się obiecujące jako potencjalna opcja leczenia fibromialgii, należy wziąć pod uwagę kilka wyzwań, które stoją przed nami. Jednym z nich jest brak solidnych dowodów klinicznych przemawiających za stosowaniem LDN w leczeniu fibromialgii, dlatego warto rozpocząć dobrze skonstruowane badania kliniczne już teraz. Ponadto należy zauważyć, że LDN nie jest oficjalnie zarejestrowany do leczenia fibromialgii i wciąż pozostaje leczeniem poza wskazaniami rejestracyjnymi. Przyszłe badania powinny koncentrować się na rozwiązaniu tych problemów. Należy również uwzględniać w nich optymalny czas stosowania leku, bowiem terapia LDN z uwagi na potrzebę systematycznego zwiększania dawek i docelowego dojścia do dawki wynoszącej zazwyczaj 4,5 mg naltrexonu/dobę rozłożona jest na kilka tygodni, a pozytywne efekty zgłaszane przez pacjentów często pojawiają się dopiero po co najmniej 12 tygodniowym czasie leczenia.
Część badań, których wyniki są później publikowane trwa krócej, co już z racji zbyt krótkiego okresu obserwacji czyni je często mało przydatnymi. Warto również zwracać uwagę na potencjalny konflikt interesów autorów i uwzględniać go przy interpretacji końcowych wyników. Terapia LDN jest bez wątpienia terapią tanią i wydaje się być bardzo bezpieczną, nawet przy długim stosowaniu. Warto zatem zadać sobie pytanie, dlaczego część badań, w tym badań pilotażowych pomimo obiecujących wyników nie jest lub nie była kontynuowana? Podsumowując - w świetle dotychczasowych wyników badań uwzględniających odpowiedni czas obserwacji chorych i prawidłową metodologię, terapia LDN wydaje się być obiecującą, a zarazem bezpieczną i wykazującą znacznie mniej działań niepożądanych niż inne terapie - opcją m.in w leczeniu fibromialgii, co uzasadnia dalsze badania nad oceną jej skuteczności. Być może już w niedalekiej przyszłości stanie się ona standardem leczenia uzupełniającego dotychczasowe, często niezbyt skuteczne leczenie pacjentów lekami dość często stosowanymi w monoterapii.
Dr n. med. Marek Derkacz, MBA
