Cholesterol HDL - Strażnik serca
HDL, czyli lipoproteiny o dużej gęstości, stanowią istotny element profilu lipidowego. Ich główną rolą jest usuwanie nadmiaru złego cholesterolu, LDL, z naszych tętnic i transportowanie go z powrotem do wątroby, gdzie zostaje wydalony z organizmu. W ten sposób HDL działa jak strażnik serca, zapobiegając gromadzeniu się złogów tłuszczowych, znanych jako blaszki miażdżycowe, które mogłyby doprowadzić do poważnych schorzeń sercowo-naczyniowych, w tym zawału serca, czy udaru mózgu..
Chroni nas przed miażdżycą?
Badania naukowe potwierdzają, że HDL rzeczywiście odgrywa kluczową rolę w ochronie przed miażdżycą. Wysoki poziom cholesterolu HDL może zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób serca i udaru mózgu. Dlatego nazywany jest często właśnie „dobrym cholesterolem”. HDL działa trochę jak "sprzątaczka" tłuszczów, eliminując je z naszych tętnic i przeciwdziałając ich zablokowaniu, bo to już mogłoby prowadzić do zatkania światła naczyń.
Należy jednak zauważyć, że cholesterol HDL to tylko jeden element układanki, jeśli chodzi o ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego. Inne czynniki, takie jak poziom cholesterolu LDL, ciśnienie krwi, palenie tytoniu i wywiad rodzinny, również odgrywają bardzo ważną rolę w określaniu indywidualnego ryzyka rozwoju miażdżycy tętnic i powiązanych z nią schorzeń. Dlatego do dokładnej oceny ryzyka sercowo-naczyniowego konieczna jest kompleksowa ocena wszystkich tych czynników.
Podklasy cholesterolu HDL
HDL składa się z kilku podklas, a każda z nich pełni nieco inne funkcje. Na przykład HDL2b uważane jest za szczególnie korzystne dla zdrowia serca, ponieważ może zmniejszać ryzyko miażdżycy i zapobiegać tworzeniu blaszek. Natomiast HDL3b, mimo że również korzystne, może mieć nieco mniejszy wpływ na usuwanie złego cholesterolu z tętnic.
Wskaźnik 100 mg/dl - Czerwona lampka?
Na pewno niektórym z nas zdarzyło się usłyszeć, że przekroczenie przez HDL stężenia 100 mg/dl HDL powinno zacząć nas niepokoić. Nie ma co panikować, choć jak się przypuszcza mogą wówczas dominować podklasy mniej korzystnego dla nas HDL. Warto jednaki zapamiętać, że wyższe wartości HDL są zazwyczaj korzystne, ale nie zawsze muszą przekraczać 100 mg/dl, aby działać skutecznie. Optymalny poziom HDL różni się w zależności od indywidualnych czynników zdrowotnych, a także innych składników profilu lipidowego. Jednak warto dążyć do utrzymania poziomu HDL na poziomie co najmniej 40 mg/dl u mężczyzn i 50 mg/dl u kobiet, aby zachować korzystny wpływ na serce.
Niski poziom cholesterolu HDL
Pamiętajmy, że niski poziom cholesterolu HDL wiąże się z większym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, w tym wspomnianych już wcześniej zawału serca i udaru mózgu. Poniżej przedstawiam kilka najważniejszych czynników, które mogą obniżać stężenie HDL i zwiększać tym samym ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych:
- Niewłaściwa dieta: Spożycie dużej ilości tłuszczów nasyconych, tłuszczów trans i prostych węglowodanów może obniżyć stężenie cholesterolu HDL. Dieta bogata w przetworzoną żywność, fast foody i słodycze może wpływać niekorzystnie na profil lipidowy.
- Nadwaga i otyłość: Wysoki poziom tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicach brzucha, może obniżać stężenie HDL we krwi i zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
- Brak aktywności fizycznej: Siedzący tryb życia i brak regularnej aktywności fizycznej, to czynniki, do których przyznaje się wielu moich Pacjentów. Na to samo my lekarze coraz częściej skarżymy się rozmawiając ze sobą, tłumacząc własne sumienie argumentem, którego używa większość z nas - brakiem czasu. Pośrednim efektem braku czasu może być choroba wieńcowa, która może podstępnie i do tego w zaskakująco krótkim czasie zapukać do naszych serc. Nikt nie ma dziś wątpliwości, że brak aktywności fizycznej wpływa negatywnie na stężenie cholesterolu HDL
- Palenie tytoniu: Palenie tytoniu nie tylko obniża HDL, ale również podnosi poziom "złego" cholesterolu LDL, co stanowi istotne zagrożenie dla serca palaczy.
- Nadużywanie alkoholu: Tutaj muszę zmartwić niektórych, zwłaszcza miłośników wysokoprocentowych trunków. Otóż jak wykazały badania - nadmierne picie alkoholu może obniżać poziom HDL i przyczyniać się do powstawania szkodliwych zmian w układzie sercowo-naczyniowym.
- Choroby przewlekłe: Niektóre choroby, takie jak cukrzyca, choroby nerek i niedoczynność tarczycy, którą coraz częściej rozpoznajemy, mogą charakteryzować się obniżonym stężeniem cholesterolu HDL.
- Genetyczne czynniki ryzyka: Dziedziczne predyspozycje mogą wpływać na poziom HDL i zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
- Niektóre leki: Należą do nich m.in. beta-blokery. Również leki przeciwpadaczkowe i diuretyki, stosowane m.in. w leczeniu nadciśnienia mogą wpływać na frakcję cholesterolu HDL, obniżając jego stężenie we krwi.
Czy da się podnieść stężenie „dobrego cholesterolu”?
Jak wiemy podniesienie poziomu cholesterolu HDL, czyli "dobrego" cholesterolu, może być korzystne dla naszego zdrowia sercowo-naczyniowego. Pale jak to zrobić? Poniżej zebrałem dla Państwa kilka sprawdzonych metod, które mogą pomóc podwyższyć stężenie HDL i wspierać ochronę naszego serca:
- Regularna aktywność fizyczna: Regularne ćwiczenia, takie jak chodzenie, bieganie, pływanie czy jazda na rowerze, mogą skutecznie podnieść stężenie cholesterolu HDL we krwi. Zaleca się co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej lub 75 minut intensywnej aktywności fizycznej w tygodniu.
- Dieta bogata w zdrowe tłuszcze: Zwiększenie spożycia tłuszczów jednonienasyconych, które znajdują się w awokado, oliwie z oliwek i orzechach, może korzystnie wpłynąć na stężenie HDL. Dodatkowo, dieta bogata w ryby morskie, które są źródłem kwasów tłuszczowych omega-3, może również wspomóc podniesienie HDL na właściwy poziom, zapewniając nam ochronę przed powikłaniami ze strony układu krążenia.
- Unikanie tłuszczów - trans: Powinniśmy bezwzględnie unikać żywności zawierającej sztuczne trans tłuszcze, takie jak niektóre gotowe dania i fast foody. Trans tłuszcze mogą obniżać stężenie dobrego cholesterolu - HDL i jednocześnie podnosić stężenie LDL, co niekorzystnie wpływa na profil lipidowy.
- Spożywanie alkoholu z umiarem: I tutaj coś, co z pewnością ucieszy niektórych, Niektóre badania wskazują, że picie alkoholu z umiarem może podnosić poziom HDL. Jednak należy zachować umiar, ponieważ nadmierne spożycie alkoholu jak już pisałem może negatywnie wpływać na stężenie HDL i na nasze zdrowie przyczyniając się do innych problemów zdrowotnych.
- Rzucenie palenia tytoniu: Palenie tytoniu może obniżać stężenie HDL i zwiększać ryzyko chorób serca. Rzucenie palenia jest jednym z najważniejszych kroków w kierunku poprawy zdrowia sercowego.
- Suplementacja: Niektóre suplementy, takie jak niacyna (witamina B3) czy kwas nikotynowy, mogą podnieść poziom HDL. Jednak suplementy powinny być stosowane tylko za zgodą lekarza, ponieważ mogą mieć efekty uboczne i interakcje z innymi lekami.
Pamiętajmy, że każdy organizm jest inny, więc najrozsądniej będzie skonsultować się z naszym lekarzem lub dietetykiem, jeśli planujemy wprowadzenie większych zmian w diecie, stylu życia lub suplementacji. Dbanie o zdrowy poziom cholesterolu HDL, przy jednoczesnym zmniejszeniu poziomu "złego" cholesterolu LDL, może skutecznie wspierać zdrowie sercowo-naczyniowe i zmniejszyć ryzyko chorób serca. Odpowiednia edukacja już na poziomie szkoły podstawowej i wprowadzanie oraz utrwalanie zdrowych nawyków już w dzieciństwie to klucz do życia w zdrowiu, a więc również recepta na szczęście dla każdego z nas.
