"Dodatek covidowy" - "(...) równość praw i obowiązków jest wymogiem, bez którego stoczylibyśmy się w barbarzyństwo."

Wstęp

Te mocne słowa Leszka Kołakowskiego nie są krytyką, ale oddają rzeczywistość sytuacji związanej z zapłatą dodatkowych wynagrodzeń dla personelu medycznego zaangażowanego w niesienie pomocy dla pacjentów z podejrzeniem zakażenia lub zakażonych SARS-CoV-2.

Nie mogą zmienić naszego postrzegania słowa polityków "czarujących rzeczywistość" stwierdzeniami, iż do dodatkowego wynagrodzenia ma prawo cały personel medyczny, który zmaga się z epidemią.

Posłużę się innym cytatem, do którego często odwołuję się w ostatnich czasach: „Bez zaufania, solidarności i odpowiedzialności nie można być pewnym siebie. Nie można mieć odwagi. Być człowiekiem. Zaufanie, solidarność i odpowiedzialność, te trzy filary, które są ukrytą podstawą naszego bycia w świecie, one się teraz trzęsą i grożą zawaleniem. A my o nie się nie troszczymy jak trzeba. Nie rozpatrujemy nowych wydarzeń i skrętów z punktu widzenia tego, jaki one mają wpływ właśnie na zaufanie, solidarność i odpowiedzialność.” Autor: Prof. Zygmunt Bauman, rozmowa Tomasza Kwaśniewskiego, Więc będzie wojna?, „Gazeta Wyborcza”, 14–15 kwietnia 2012.

Jak w tej sytuacji możemy mówić o zaufaniu, solidarności i odpowiedzialności?

Co się wydarzyło?

Nie można było mieć wątpliwości, że w Druku 708 (Druk nr 708, Uchwała Senatu RP w sprawie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19), który z Senatu został przesłany do Sejmu znalazła się poprawka numer 27 (treść druku tutaj) o treści:

"b) dodaje się art. 4i w brzmieniu:
Art. 4i. 1. W okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii pracownikom podmiotów leczniczych, osobom wykonującym zawody medyczne oraz osobom, z którymi zawarto umowy na wykonywanie świadczeń zdrowotnych, którzy:
1) nie zostali skierowani do pracy na podstawie art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz
2) uczestniczą w wykonywaniu świadczeń zdrowotnych osobom chorym na COVID-19 lub osobom z podejrzeniem zakażenia wirusem SARS-CoV2 – przysługuje comiesięczny dodatek do wynagrodzenia.
2. Dodatek, o którym mowa w ust. 1, wynosi 100% kwoty miesięcznego wynagrodzenia wynikającej z umowy o pracę albo innej umowy, na podstawie której praca jest wykonywana. (...)”

Następnie była Sejmowa Komisja Zdrowia, która poprawkę Senatu przyjęła co wynika z dokumentów. Zgodnie z Drukiem nr 711 „Sprawozdanie Komisji Zdrowia o uchwale Senatu w sprawie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19.” poprawka w punkcie 27 została przyjęta.

Jednak już w ostatecznym tekście ustawy uchwalonej przez Sejm wskazany przepis się nie znalazł.

Dnia 3 listopada 2020 r. Prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę z dnia 28 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19.

Jednak do dnia 16 listopada 2020 r. wskazana ustawa nie pojawiła się na stronie Dziennika Ustaw.

To jakie prawo?

Dodatki do wynagrodzeń są dzisiaj wypłacane zgodnie z poleceniem z 1 listopada 2020 roku Ministra Zdrowia, zobowiązującego Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia do przyznania dodatkowego wynagrodzenia za pracę w związku ze zwalczaniem epidemii COVID-19 (Polecenie).

1. osobom wykonującym zawód medyczny w podmiotach leczniczych, o których mowa w pkt 1 ppkt 1 (umieszczonym w wykazie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19), które uczestniczą w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i mają bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem i z zakażeniem wirusem SARS-CoV-2;
2. osobom wykonującym zawód medyczny w podmiotach leczniczych, o których mowa w pkt 1 ppkt 2 (w których skład wchodzą jednostki systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, o których mowa w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2020 r. poz. 882) lub izby przyjęć), które udzielają świadczeń zdrowotnych w jednostkach systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, o których mowa w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym lub w izbach przyjęć;
3. osobom wykonującym zawód medyczny w podmiotach leczniczych, o których mowa w pkt 1 ppkt 3 (laboratoria), które wykonują czynności diagnostyki laboratoryjnej w tych podmiotach z wyłączeniem osób, skierowanych do pracy w Podmiotach na podstawie art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2020 r. poz. 1845).

​W kontekście powyższego nie może dziwić, iż w ramach tego samego podmiotu leczniczego może dojść do sytuacji, w której część pracowników tego podmiotu będzie uprawniona do dodatkowych świadczeń, a część nie. Dla przykładu można tu wskazać na ratowników medycznych pracujących w zespołach transportu medycznego, którzy zgodnie z powołanym Poleceniem nie są uprawnieni do dodatkowych świadczeń. W obecnym czasie 90% transportów medycznych obejmuje w stanie ciężkim, bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia ze stwierdzoną chorobą COVID19 lub zakażeniem SARS-CoV-2!

Nie może zatem dziwić Apel Nr 2/20/VIII Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 10 listopada 2020 r. do Ministra Zdrowia. Zgodnie z tym dokumentem Naczelna Rada Lekarska apeluje do Ministra Zdrowia o przyznanie dodatkowego wynagrodzenia w wysokości 100% kwoty miesięcznego wynagrodzenia wynikającej z umowy, na podstawie której udzielane są świadczenia zdrowotne, każdemu pracownikowi medycznemu udzielającemu tych świadczeń pacjentom podejrzanym o zakażenie lub zakażonym wirusem SARS-CoV-2. W ocenie Naczelnej Rady Lekarskiej tzw. „dodatek covidowy” powinien przysługiwać (...) wszystkim uczestniczącym w leczeniu pacjentów, u których potwierdzono/ podejrzewano zakażenie wirusem SARS-CoV-2.

Co oznacza równość wobec prawa?

Zgodnie z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej "1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. 2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny."

Wyprowadza się stąd ogólną normę polegającą na tym, że podmioty znajdujące się w podobnej sytuacji powinny być traktowane w sposób podobny, a podmioty znajdujące się w sytuacji odmiennej w sposób odmienny. W art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej chodzi więc o równe traktowanie podmiotów znajdujących się w tej samej sytuacji prawnej [uchwała Sądu Najwyższego z 16.3.2000 r., I KZP 56/99, OSNKW 2000, Nr 3–4, poz. 19], w tym przypadku o równe traktowanie osób wykonujących zawody medyczne uczestniczącym w leczeniu pacjentów, u których potwierdzono/podejrzewano zakażenie wirusem SARS-CoV-2.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego „zasada równości wobec prawa (równości w prawie) polega na tym, że wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych) charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu mają być traktowane równo. A więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminacyjnych, jak i faworyzujących” [Wyrok Trybunał Konstytucyjnego z dnia 9 marca 1998 r, 7 U 7/87, OTK 1988, nr 1, poz. 1].

Nie oznacza to jednak bezwzględnego egalitaryzmu – równość to bowiem także akceptacja różnego traktowania przez prawo różnych podmiotów, z tym jednak, że to różne traktowanie powinno być uzasadnione. Równość wobec prawa to również zasadność wybrania takiego a nie innego kryterium zróżnicowania podmiotów prawa [Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 października 1989 roku, K 4/89, OTK 1989, poz. 6, s. 108]. W związku z tym zróżnicowanie to jest dopuszczalne, o ile jest usprawiedliwione, co prowadzi do konkluzji, że reguła równości musi być rozpatrywana w powiązaniu z zasadą sprawiedliwości.

Podsumowanie.

W związku z taką interpretacją prawa, prezentowaną przez najważniejsze powołane do tego podmioty, tj. Sąd Najwyższy i Trybunał Konstytucyjny, trudno znaleźć wyjaśnienie dla różnego traktowania lekarzy, ratowników medycznych, pielęgniarek, którzy w równym stopniu uczestniczą w leczeniu pacjentów, u których potwierdzono/ podejrzewano zakażenie wirusem SARS-CoV-2.

Takie rozróżnienie nie daje się pogodzić z zasadą sprawiedliwości i sprawiedliwego społeczeństwa.

„Sprawiedliwe społeczeństwo” to społeczeństwo trwale wyczulone na wszelkie przypadki niesprawiedliwości i zawsze skwapliwe do podjęcia działań je korygujących, bez czekania na porozumienie co do uniwersalnego modelu sprawiedliwości. Prof. Zygmunt Bauman.