Według definicji Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) cukrzycą określa się grupę chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (zbyt wysokim poziomem glukozy we krwi) wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Utrzymujący się miesiącami i latami zbyt wysoki poziom cukru we krwi może prowadzić do uszkodzenia wielu narządów.
Liczba chorych na cukrzycę niestety z roku na rok systematycznie rośnie. Według szacunkowych danych w Polsce na cukrzycę choruje już około 2,6 mln osób. Na całym świecie liczba osób chorych wynosi obecnie około 246 mln, a najnowsze prognozy mówią, że w 2025 roku ich liczba przekroczy 380 mln osób! Jak się szacuje około 80-90% chorych stanowią osoby z cukrzycą typu 2, w przeszłości określaną mianem cukrzycy insulinoniezależnej, choć na pewnym etapie choroby również i ta postać cukrzycy może wymagać leczenia insuliną.
Cukrzyca typu 2 jest chorobą cywilizacyjną, wynikającą najczęściej z niewłaściwego stylu życia. Schorzenie to dotyczy głównie osób dorosłych, choć w ostatnim czasie coraz częściej odnotowuje się przypadki choroby również wśród otyłych dzieci. Choroba najczęściej rozwija się wśród osób z nadmierną masą ciała, mało aktywnych fizycznie i prowadzących tzw. siedzący tryb życia. Osoby te zwykle nie stronią od niezdrowych i wysokokalorycznych pokarmów, które zwiększają ryzyko zaburzeń metabolicznych. Z uwagi na początkowo słabo nasilone objawy choroby lub zupełny ich brak, w wielu przypadkach cukrzyca typu 2 przez wiele miesięcy, a niekiedy nawet lat może mieć przebieg bezobjawowy lub występujące objawy mogą być na tyle dyskretne, że są przez chorych często bagatelizowane. Z całą pewnością, gdyby początki cukrzycy bolały, to jej rozpoznawalność byłaby znacznie wyższa... Tak jednak nie jest i jak się obecnie szacuje w Polsce może żyć nawet około 2 mln osób z nierozpoznaną cukrzycą typu 2, a rozpoznanie choroby niestety często stawiane jest dopiero, kiedy pojawiają się pierwsze powikłania.
Niestety późno rozpoznana i źle leczona choroba może prowadzić do uszkodzenia wielu układów i narządów (m.in. układu krążenia, serca, nerek, nerwów, czy narządu wzroku oraz powstania tzw. stopy cukrzycowej, co może nawet grozić jej amputacją). Wśród mężczyzn chorych na cukrzycę częściej występują problemy z erekcją i impotencja. Cukrzyca może komplikować również intymne życie kobiet. Ponadto pacjenci z wieloletnią, późno rozpoznaną i źle kontrolowaną cukrzycą żyją krócej i znacznie częściej zapadają na zawały serca i udary mózgu. Właśnie dlatego niezwykle istotna jest znajomość pierwszych symptomów choroby, która pozwala odpowiednio wcześnie postawić rozpoznanie i rozpocząć skuteczne leczenie. Wczesna diagnoza pozwala uniknąć lub znacznie opóźnić rozwój groźnych powikłań choroby! Dlaczego więc w tak wielu przypadkach choroba ta jest zbyt późno rozpoznawana? Fakt ten wynika najczęściej z nieznajomości jej pierwszych objawów, bądź tłumaczenia ich innymi stanami, takimi jak np. przemęczenie, czy choćby naturalne starzenie się organizmu. Warto pamiętać, że pacjent wyedukowany, który zna pierwsze symptomy choroby ma nad nią znaczną przewagę. Może odpowiednio wcześnie rozpocząć leczenie i dzięki temu do późnych lat życia (oczywiście przestrzegając zaleceń lekarskich) może cieszyć się dobrym zdrowiem, a jakość jego życia wcale nie musi istotnie odbiegać od jakości życia osób zdrowych.
Jak zatem nie dać się przechytrzyć cukrzycy i nie dopuścić do tego, by uczyniła spustoszenia w naszym organizmie? Ponieważ jak już wcześniej wspomniano niezwykle ważne jest jej wczesne rozpoznanie, warto więc co jakiś czas wykonywać kontrolne badanie poziomu glukozy we krwi oraz być dobrym obserwatorem i dokładnie analizować sygnały, które wysyła nam nasz organizm. Najczęstszymi i zarazem najbardziej charakterystycznymi symptomami mogącymi sugerować rozwijającą się chorobę są wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu. Cukrzycy zwykle towarzyszy również osłabienie i wzmożona senność w ciągu dnia. Na skórze mogą pojawiać się zmiany ropne np. czyraki, a w okolicach narządów płciowych zmiany zapalne. Podwyższonemu poziomowi cukru we krwi może również towarzyszyć pogorszenie ostrości wzroku. Z kolei w przypadku cukrzycy typu 1, która częściej występuje wśród dzieci i młodych dorosłych oprócz wyżej wymienionych objawów często obserwuje się również zmniejszenie masy ciała. W takich przypadkach konieczne jest jak najszybsze zbadanie poziomu glukozy we krwi. Koszt badania nie jest wysoki, a taka mała inwestycja może zaprocentować znacznie bardziej, niż najlepiej oprocentowana lokata w banku, chroniąc nas przed wystąpieniem groźnych powikłań.
Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego aż u ponad połowy chorych z cukrzycą nie występują objawy zbyt wysokiego poziomu cukru we krwi. Kiedy zatem i jak często przeprowadzać kontrolne badanie cukru we krwi, aby w porę zdiagnozować cukrzycę? Jak podają zalecenia PTD, badanie w kierunku cukrzycy powinno być wykonywane raz w ciągu 3 lat u każdej osoby powyżej 45. roku życia. Kontrolę poziomu glukozy we krwi należy również wykonywać co roku, niezależnie od wieku wśród osób z następujących grup ryzyka:
- osoby z nadwagą lub otyłością ( tzw. BMI > 25 kg/m2 i/lub obwód talii > 80 cm u kobiet i > 94 cm u mężczyzn
- osoby z cukrzycą występującą rodzinnie (chorzy rodzice lub rodzeństwo)
- osób mało aktywnych fizycznie
- wśród osób, u których w przeszłości stwierdzono tzw. stan przedcukrzycowy
- wśród kobiet z przebytą cukrzycą ciążową
- u kobiet, które w przeszłości urodziły dziecko o masie ciała > 4 kg
- u osób z nadciśnieniem tętniczym (wartości ciśnienia ≥ 140/90 mmHg)
- u osób z zaburzeniami lipidowymi (zbyt wysoki poziom cholesterolu)
- u kobiet z zespołem policystycznych jajników, tzw. PCOS
- u osób z chorobą układu sercowo-naczyniowego
Przestrzegając powyższych zaleceń możemy odpowiednio wcześnie rozpoznać cukrzycę, a to pozwoli nam uniknąć jej groźnych powikłań i długo cieszyć się zdrowiem.
