Subskrybuj
Logo małe
Szukaj
Dr n. med. Marek Derkacz, MBA

Jak radzić sobie z przełomem nadnerczowym. Przewodnik dla pacjentów i lekarzy

MedExpress Team

Dr n. med. Marek Derkacz

Opublikowano 16 stycznia 2025 07:14

Jak radzić sobie z przełomem nadnerczowym. Przewodnik dla pacjentów i lekarzy - Obrazek nagłówka
Fot. arch. red.
Przełom nadnerczowy to stan nagłego i ciężkiego niedoboru kortyzolu, który może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. Występuje najczęściej u pacjentów z chorobą Addisona, ale może również dotknąć osoby z wtórną lub trzeciorzędową niedoczynnością nadnerczy. Odpowiednie przygotowanie i szybka reakcja mogą uratować życie. W poniższym artykule przedstawiam kompleksowe informacje, jak rozpoznać przełom nadnerczowy, co robić w przypadku jego wystąpienia i dlaczego posiadanie zestawu ratunkowego jest kluczowe.

Co to jest przełom nadnerczowy i jakie są jego przyczyny?

Przełom nadnerczowy występuje, gdy organizm nie jest w stanie wytworzyć wystarczającej ilości kortyzolu – hormnu odpowiedzialnego za regulację odpowiedzi na stres, metabolizmu, ciśnienia krwi i gospodarki wodno-elektrolitowej. Może być wywołany przez:

  • Stres fizyczny: infekcje (np. grypa, COVID-19), urazy, operacje, silny ból, odwodnienie.
  • Stres emocjonalny: ciężkie przeżycia, nagłe zmiany sytuacji życiowej.
  • Błędy w terapii: pominięcie dawki leku, zbyt niskie dawki hydrokortyzonu, brak dostosowania dawki w sytuacjach stresowych.
  • Zatrucia: wymioty i biegunki prowadzące do utraty elektrolitów i odwodnienia.

Objawy przełomu nadnerczowego

Rozpoznanie przełomu nadnerczowego jest kluczowe, ponieważ szybkie działanie może zapobiec poważnym powikłaniom, a nawet śmierci. Typowe objawy obejmują:

  • Silne osłabienie, utrata sił.
  • Nudności, wymioty, biegunka.
  • Spadek ciśnienia tętniczego, prowadzący do wstrząsu.
  • Omdlenia lub splątanie, dezorientacja.
  • Silne bóle brzucha, czasami imitujące ostre zapalenie wyrostka robaczkowego.
  • Hipoglikemia (niski poziom cukru we krwi).
  • Hiponatremia (niskie stężenie sodu we krwi), hiperkaliemia (wysokie stężenie potasu).

Jak reagować w przypadku przełomu nadnerczowego?

Pierwsza pomoc:

  1. Podaj hydrokortyzon domięśniowo lub dożylnie: Zaleca się dawkę ratunkową 100 mg hydrokortyzonu w zastrzyku.
  2. Zapewnij płyny: Jeśli pacjent jest w stanie pić, podaj słony płyn (np. wodę z dodatkiem soli). Jeśli nie, należy szybko podać dożylnie 0,9% roztwór NaCl.
  3. Natychmiast wezwij pogotowie: Przełom nadnerczowy wymaga hospitalizacji i intensywnej terapii.

Zestaw ratunkowy – dlaczego każdy pacjent powinien go mieć?

Posiadanie zestawu ratunkowego to kluczowy element w zarządzaniu chorobą nadnerczy. Powinien on zawierać:

  • Ampułki hydrokortyzonu (np. Corhydron 100 proszek i rozp. do sporz. roztw. do wstrzykiwań i infuzji 100 mg).
  • Strzykawki i igły do podania domięśniowego.
  • Instrukcję użycia dla pacjenta i jego bliskich.

Dlaczego zestaw jest niezbędny?

  • Przełom nadnerczowy może wystąpić nagle, często w sytuacji, gdy pomoc medyczna jest niedostępna.
  • Posiadanie zestawu pozwala na natychmiastową interwencję, co może zapobiec poważnym powikłaniom.
  • Podobnie jak osoby z cukrzycą mają dostęp do glukagonu, pacjenci z chorobą Addisona powinni mieć łatwy dostęp do hydrokortyzonu w formie iniekcji.

Edukacja pacjentów i ich bliskich

Każdy pacjent z niedoczynnością nadnerczy powinien przejść szkolenie z używania zestawu ratunkowego. Obejmuje ono:

  • Nauczanie techniki podawania zastrzyków.
  • Rozpoznawanie wczesnych objawów przełomu nadnerczowego.
  • Przygotowanie rodziny i bliskich do udzielenia pomocy w sytuacji nagłej.

Przykłady tzw. „dobrych praktyk” z innych krajów

W wielu krajach, takich jak Wielka Brytania, Niemcy czy Kanada, pacjenci z chorobą Addisona mają standardowo dostęp do zestawów ratunkowych. Systematyczne szkolenia dla pacjentów i ich bliskich są tam normą. Te praktyki znacząco zmniejszyły liczbę powikłań związanych z przełomami nadnerczowymi.

Wnioski i apel do polskich decydentów

Wprowadzenie obowiązkowych zestawów ratunkowych i programów edukacyjnych dla pacjentów z niedoczynnością nadnerczy w Polsce jest nie tylko koniecznością, ale i krokiem w stronę ratowania życia. Podobnie jak w przypadku glukagonu dla osób z cukrzycą, hydrokortyzon w formie iniekcji powinien być standardem.

Edukacja, dostępność leków i zwiększenie świadomości wśród pacjentów oraz lekarzy to kluczowe elementy w minimalizowaniu ryzyka przełomów nadnerczowych. To nie tylko kwestia bezpieczeństwa, ale także poprawy jakości życia pacjentów.

Szukaj nowych pracowników

Dodaj ogłoszenie o pracę za darmo

Lub znajdź wyjątkowe miejsce pracy!

Zobacz także

Katarzyna-Czyzewska-nowe2
WAŻNE Katarzyna Czyżewska

SZNUR: założenia do projektu nowelizacji Ustawy o refundacji

22 stycznia 2025
Msolecka
Felieton Małgorzata Solecka

Co z tą reformą?

13 listopada 2024
Msolecka
Felieton Małgorzata Solecka

Czy czeka nas kryzys? Kryzys już tu jest

24 września 2024
Dr n. med. Marek Derkacz
Dr n. med. Marek Derkacz

Analiza lęku wywołanego odstawieniem Ozempicu

2 lipca 2024
Dr n. med. Marek Derkacz
Dr n. med. Marek Derkacz

Rola mikrobioty w walce z chorobami tarczycy

3 czerwca 2024
Katarzyna-Czyzewska-nowe2
16 stycznia 2024
Renata Furman

Z nadzieją mimo wszystko

19 grudnia 2023
Msolecka
Felieton Małgorzata Solecka

A myśmy się spodziewali…

12 października 2023