Koncepcja Unii Europejskiej bazuje na jednym, bardzo podstawowym założeniu – jest nim dążenie do stworzenia jednolitego rynku europejskiego, który dzięki swobodzie przepływu osób, towarów, usług i kapitału, może z powodzeniem konkurować z innymi potęgami gospodarczymi. Co prawda realizacja tego założenia wymagała lat pracy i jest pewnym ciągłym procesem, można jednak z powodzeniem powiedzieć, że dzisiaj nawet nie zauważamy, jak bardzo europejscy się staliśmy.
Niezależnie od miejsca, w którym się znajdziemy w Europie, właściwie nie dziwi nas fakt używania tych samych towarów czy usług – w wielu wypadkach nawet ich ceny są bardzo podobne. Jako Polacy, a więc niezwykle młodzi Europejczycy uważamy, że mamy równe prawo do korzystania ze wszelkich dobrodziejstw jednolitego rynku i nie zauważamy już, jak bardzo ta możliwość zmieniła nasze życie. Trudno byłoby sobie wyobrazić, że nagle nie możemy kupić ulubionych ubrań z hiszpańskiej „sieciówki” czy że wymarzony niemiecki samochód możemy obejrzeć tylko za zachodnią granicą.
Jest jednak jeden obszar, który wciąż pozostaje zasadniczo poza zasięgiem jednolitego rynku europejskiego – chodzi o dostęp do produktów i usług zdrowotnych. O ile pojęcie europejskiego konsumenta jest możliwe do zdefiniowania, europejski pacjent już niekoniecznie. Systemy ochrony zdrowia znacząco różnią się między sobą w obrębie Unii Europejskiej i ma to bezpośredni wpływ na poziom dostępności i jakość opieki zdrowotnej, jaką otrzymują obywatele poszczególnych krajów członkowskich. Co więcej, różnice te zamiast maleć, rosną, co wyraźnie udowadnia, że jednolity rynek zdrowotny w Europie po prostu jeszcze nie funkcjonuje.
Można by powiedzieć, że to nie ma większego znaczenia – w końcu zgodnie z traktatem europejskim, kwestie zdrowotne mają pozostawać w gestii państw członkowskich. Okazuje się jednak, że wpływ nierówności na dostęp do opieki zdrowotnej pomiędzy krajami europejskimi jest nie tylko istotny, ale wręcz krytyczny. Przeciętny mężczyzna mieszkający w Szwecji może cieszyć się zdrowiem 19 lat dłużej niż mężczyźni mieszkający w Rumunii czy na Węgrzech. Francuzki z kolei, żyją aż 8 lat dłużej niż kobiety, które urodziły się w europejskich krajach, gdzie dostępność do opieki zdrowotnej jest najbardziej ograniczona. Doskonałą ilustracją nierówności w dostępie do zdrowia jest kwestia nowoczesnych leków. W 2010 r. belgijska prezydencja Unii Europejskiej opublikowała analizę dostępności do 47 innowacyjnych leków w latach 2005–2009. Różnica w dostępności do tych technologii okazała się olbrzymia – o ile pacjenci we Francji, Danii, Hiszpanii czy Niemczech mogli korzystać z większości z nich, pacjenci mieszkający w krajach Europy Środkowo-Wschodniej tego dostępu byli w praktyce pozbawieni. Dla przykładu, wydatki na refundację tych leków we Francji i Danii (per capita) były 10 razy większe niż te w Portugalii, Polsce, Litwie czy Estonii.
Kwestia nierówności w dostępie do zdrowia w Europie staje się jednym z kluczowych problemów, który wymaga pilnego zaadresowania. Idea stworzenia jednolitego rynku zdrowotnego zapewniającego wszystkim Europejczykom równe prawa i porównywalną opiekę zdrowotną jest niewątpliwym wyzwaniem, które wynika głównie z różnic w możliwościach finansowych pomiędzy państwami członkowskimi. Potrzebna jest wspólna strategia europejska i wsparcie na najwyższym poziomie politycznym, aby tak istotny projekt mógł w ogóle powstać. Czy to w ogóle możliwe? Napięcie z pewnością rośnie, pytanie czy politycy będą chcieli podjąć ryzyko.
