Xeljanz / tofacitinib /
EMA / 608520/2019 potwierdziła, że Xeljanz (tofacitinib) może zwiększać ryzyko tworzenia się zakrzepów w płucach i żyłach głębokich u pacjentów obarczonych już takim ryzykiem.
Pacjenci obarczeni ryzykiem to tacy, którzy przebyli zawał mięśnia sercowego, przyjmują złożone środki antykoncepcyjne, stosują zastępczą terapię hormonalną, przechodzą duże zabiegi chirurgiczne, są unieruchomieni z innych przyczyn, w wieku powyżej 65 lat, z cukrzycą, otyli - BM powyżej 30, palą tytoń, z nadciśnieniem płucnym.
Rekomendacje poprzedził przeprowadzony przez Agencję przegląd danych z toczącego się badania A3921133 z udziałem pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów i obarczonych ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, a także przegląd danych z wcześniejszych badań i konsultacji eksperckich w tym zakresie.
Z przeglądu danych przeprowadzonych przez EMA wynika, że istnieje - zależny od wielkości dawki wzrost ryzyka ciężkich incydentów zakrzepowo-zatorowych, włączając w to zatorowość płucną (w niektórych przypadkach zakończoną zgonem) i zakrzepicy żył głębokich u pacjentów leczonych tofacitinibem.
W przeglądzie danych z badania A 3921133 wykazano, że w porównaniu z leczeniem inhibitorem TNF, podawanie tofacitinibu w dawce 5 mg dwa razy na dobę podwyższa trzykrotnie ryzyko zatorowości płucnej, a tofacitinibu w dawce 10 mg dwa razy na dobę blisko sześciokrotnie.
Xeljanz został w roku 2017 r. dopuszczony do leczenia dorosłych pacjentów z poważnym reumatoidalnym zapaleniem stawów.
W roku 2018 stosowanie leku zostało poszerzone o leczenie dorosłych pacjentów z łuszczycowym zapalenie stawów oraz o pacjentów z poważnym wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.
Substancja czynna tofacitinib działa poprzez hamowanie kinaz janusowych. Enzymy te odgrywają istotną rolę w procesach zapalnych występujących w reumatoidalnym i łuszczycowym zapaleniu stawów oraz wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.
Poprzez hamowanie tych enzymów, tofacitinb pomaga zmniejszyć proces zapalny i inne oznaki choroby.
Komentarz autora notatki
Zastanawiające jest pierwotne zalecenie dawkowania dwa razy dziennie 10 mg tofacitynibu.
Być może analiza danych badania klinicznego I i II fazy była zrobiona zbyt optymistycznie.
Niepokojące sygnały zaczęły napływać stosunkowo szybko po dopuszczeniu do obrotu.
Zwiększona śmiertelność pacjentów w następstwie leczenia konkretnym produktem leczniczym zdarza się i jest objęta Planem Zarządzania Ryzykiem.
Wydaje się jednak, że częściej dotyczy czasu leczenia i lub zidentyfikowania dodatkowej grupy pacjentów zaliczanych do kohorty szczególnego ryzyka.
Takim przykładem może być olanzapina.
Zwiększona śmiertelność nie jest spowodowana dawkowaniem olanzapiny (średnia dobowa dawka 4,4 mg), ale czasem trwania leczenia. Czynnikami ryzyka, predysponującymi populację pacjentów do zwiększonej śmiertelności, był wiek >65 lat, utrudnienie połykania, sedacja, niedożywienie i odwodnienie, choroby płuc.
Dr nauk farm. Leszek Borkowski
