W debacie publicznej padają bardzo różne wypowiedzi na temat tego rozwiązania, od opinii twierdzących, że RTR może być kluczowym sposobem na zażegnanie (w dłuższej perspektywie) kryzysu lekowego, po stwierdzenia, że system niczego nie rozwiąże i nic nie zmieni. Wydaje się, że te rozbieżności opinii przynajmniej częściowo wynikają z niezrozumienia istoty systemu i mechanizmu jego działania, dlatego też warto przypomnieć podstawowe informacje:
Czym jest RTR? Rozwojowy Tryb Refundacyjny (nad którego opracowaniem w Polsce trwają prace już od kilku lat) ma na celu, jak to określiło MPiT: „wspieranie zdrowia publicznego poprzez zapewnienie odpowiedniego zaopatrzenia w produkty lecznicze po umiarkowanych cenach, ale także wspieranie wytwarzania leków oraz popieranie badań i rozwoju nowych leków, od których zależy utrzymanie wysokiego poziomu zdrowia publicznego we Wspólnocie”. Założeniem tego systemu jest zatem stworzenie sprzyjających dla potencjalnych inwestorów warunków do rozwoju ich działalności (produkcyjnej, badawczej, naukowej, itp.) w Polsce, po to, by w perspektywie kilku czy kilkunastu lat poprawić dostępność innowacyjnych terapii dla polskich pacjentów. Warto zauważyć, że systemy zachęt wspierające inwestycje w rynku farmaceutycznym funkcjonują już w innych krajach Unii Europejskiej (np. w Hiszpanii), aczkolwiek w nieco innym kształcie niż proponowany w opublikowanym przez MPiT raporcie.
Na czym ma polegać system benefitów? Podstawowym założeniem opublikowanego projektu jest zaoferowanie potencjalnym inwestorom konkretnych korzyści, w ramach systemu refundacji leków w Polsce, które miałyby ich zachęcić do inwestycji w naszym kraju. Przedsiębiorstwo, które z uwagi na wartość i wagę inwestycji w Polsce uzyskałoby tytuł PPG (Partnera Polskiej Gospodarki) i to w wyższej kategorii (A lub B), miałoby prawo do wykorzystania premii z tego tytułu o konkretnej i niebagatelnej wartości na jedną lub kilka korzyści w ramach systemu refundacji, w określonym czasie. Projekt przewiduje konkretne korzyści, spośród których wybierałby PPG, dobrane w taki sposób, aby były potencjalnie atrakcyjne dla szerokiego grona beneficjentów. Istotny tutaj jest fakt, że korzystanie przez PPG z przysługujących mu benefitów nie mogłoby być ograniczone w procesie refundacyjnym działaniem czy decyzją organu; w przeciwnym razie korzyść byłaby iluzoryczna. Stąd też w projekcie uwzględniono benefity, które mogłyby być zastosowane niezależnie od zgody organu, dając PPG pewność wykorzystania swojej premii. RTR ma być zatem systemem, który będzie oferował możliwość wyboru konkretnych korzyści, o realnej wartości i o charakterze dostosowanym do potrzeb poszczególnych przedsiębiorców.
Jakiego rodzaju inwestycje mają być premiowane w ramach RTR? Działalność kandydatów na PPG, która miałaby być poddana ocenie, jest bardzo szeroko opisana w opublikowanym projekcie i obejmuje zarówno inwestycje w ekosystem przemysłowy, jak i w obszar innowacji (w kompetencje, badania, rozwój oraz dane). Natomiast RTR ma być w założeniu narzędziem elastycznym, pozwalającym na realizowanie polityki inwestycyjnej państwa zgodnie z jej bieżącymi potrzebami, w związku z czym o tym, jakie inwestycje zostaną ocenione wyżej, a jakie niżej, zadecydują przypisane poszczególnym inwestycjom wagi i wskaźniki. Dlatego też twierdzenie, że system w obecnie projektowanym kształcie wspiera konkretną kategorię przedsiębiorstw lub wybrane rodzaje inwestycji, jest nieuzasadnione.
Czy RTR jest rozwiązaniem kryzysu lekowego? W ostatnich miesiącach głośno jest o trudnościach z dostępem do niektórych leków, które to zjawisko jest w mediach określane jako kryzys lekowy. Projektowany RTR z pewnością nie rozwiąże go z dnia na dzień, natomiast w dłuższej perspektywie powinien on przyczynić się do ogólnego rozwoju branży farmaceutycznej w Polsce, co może mieć wpływ na lepszą dostępność leków. Ponadto, należy pamiętać, że założeniem systemu jest zachęcanie nie tylko do inwestycji w infrastrukturę, ale także do transferu wiedzy i badań do Polski, co także może doraźnie poprawić sytuację polskich pacjentów (chociażby poprzez umożliwienie im udziału w badaniach klinicznych). I co więcej, przyjazny przedsiębiorcom system refundacji (a temu też ma służyć RTR) niewątpliwie również będzie mieć korzystny wpływ na dostępność leków w Polsce. Niemniej, trzeba mieć świadomość, że RTR nie rozwiąże wszystkich problemów, z jakimi zmaga się obecnie branża farmaceutyczna.
Czy RTR ma szansę wejść w życie? Wprowadzenie do polskiego prawa rozwiązań, stwarzających zachęty dla przedsiębiorców inwestujących w rozwój przemysłu i innowacji w farmacji, jest uwzględnione w dokumencie strategicznym rządu: „Polityka lekowa państwa 2018 – 2022”, co pozwala mieć nadzieję, że system w zaproponowanym lub nieco innym kształcie wejdzie w najbliższych latach w życie.
