Odróżnić należy pojęcie współczucia, które oznacza to, co my czujemy w stosunku do drugiego człowieka, nie doznając tych samych uczuć.
Im bardziej doświadczamy i uświadamiamy sobie własne emocje, tym łatwiej nam odczytywać je u innych. Ważne jest odczuwanie granicy między tym, co my czujemy, a tym co czują inni. Warto podkreślić, że trudno komuś ofiarować, czego się samemu nie ma. Z uwagą warto przyjrzeć się najpierw relacji ze samym sobą.
Metodę Porozumienia Bez Przemocy Marshalla B. Rosenberga można zastosować również w stosunku do samych siebie. Kiedy nasze myśli przepełnione są przemocą wobec siebie, trudno jest szczerze współczuć innym.
Doktor Rosenberg zwracał uwagę, aby przypomnieć sobie o wartości własnej osoby, jako niepowtarzalnej i wyjątkowej istoty.
Metodę PBP zwłaszcza można zastosować w przypadku samooceny. Ważny jest dialog wewnętrzny, to jakie komunikaty przekazujemy do siebie w chwilach trudnych, np. gdy popełnimy błąd. Błądzić jest rzeczą ludzką. Ważne jest wyciąganie wniosków i uczenie się, odkrywanie swoich ograniczeń, aby móc się rozwijać, a nie pogłębiać naszą nienawiść do samych siebie.
Jeśli sposób, w jaki siebie oceniamy wywołuje wstyd lub poczucie winy i z tego powodu zmieniamy swoje postępowanie, kierujemy się nienawiścią do samych siebie, zamiast pragnieniem wspierania innych.
Bardzo silne słowo, które wywołuje uczucie wstydu i poczucie winy, to słowo: „powinieneś/aś”. Podsuwa myśl, że nie ma wyboru.
Kiedy ludzie słyszą formę żądania, skłonni są do przeciwstawiania się, ponieważ zagraża to ich autonomii.
Podobnie działa słowo „muszę”, które w dialogu wewnętrznym pozbawia nas wolności. Podporządkowanie się żądaniom powoduje utratę energii życiowej, z której wynika chęć działania oraz radość życia.
W świetle modelu PBP, komunikaty wewnętrzne, które są osądami, żądaniami lub oskarżeniami oznaczają brak podążania za własnymi potrzebami. Kierując się współczuciem i szacunkiem wobec siebie, należy zastanowić się, czy dane działanie wzbogaca moje życie.
Kiedy kontaktujemy się z własnymi potrzebami można zaobserwować zmianę na poziomie naszego ciała. Gdy w pełni odczuwamy smutek, frustrację, lęk, żal, rozczarowanie, te emocje kierują nas do działania, którego potrzebujemy.
W procesie wyrażania żalu zmierzamy w kierunku wybaczenia sobie. Ludzie dążą do zaspokajania swoich potrzeb i wartości. Wybaczenie samemu sobie następuje w momencie, gdy nastąpi empatyczne połączenie ze świadomością ukrytych potrzeb. Empatią trzeba objąć siebie jako osobę, która żałuje jakiegoś działania oraz siebie jako wykonawcę tej czynności. W tym procesie odzyskujemy wolność.
Gdy jesteśmy świadomi, że celem naszych działań jest wspieranie życia, to jesteśmy zmotywowani, to nawet trudne i ciężkie zadania nie stanowią dla nas brzemienia, nie niszczą naszej wewnętrznej radości.
Jak zmienić „muszę” na „wybieram”?
Okazaniem sobie współczucia, jest zastosowanie języka, który podkreśla wybór. Warto stworzyć sobie listę rzeczy, które musisz robić, zarówno takie, które lubisz, jak i nie lubisz. Spisz również te rzeczy, które robisz, bo nie masz innego wyboru.
Czytając tę listę przyznaj przed sobą, że robisz te rzeczy, ponieważ chcesz, a nie dlatego, że musisz. Warto dopisać przed każdym zdaniem „Wybieram robienie…”. Początkowo możesz poczuć opór przed napisaniem takich słów.
Następnie uświadom sobie intencję, która stoi za taką decyzją, uzupełniając zdania: „Wybieram robienie…ponieważ chcę…”. Rozumienie, po co robię daną czynność, jaka wartość stoi za tym wyborem, przynosi ulgę i refleksję.
Przykładem motywacji mogą być: pieniądze, aprobata, ucieczka od kary, unikanie wstydu, unikanie poczucia winy, poczucie obowiązku. Po sprawdzeniu listy, można zdecydować, czy zaprzestać wykonywać daną czynność z określonym nastawieniem, czy dokonać jego zmiany.
Transformacja nastawienia przynosi zmiany.
Może być to źródłem satysfakcji i poczucia większej spójności w życiu.
Mgr piel. Ewelina Tymoszuk
Źródła:
Daniel Goleman: „Inteligencja emocjonalna”, Wydawnictwo Media Rodzina of Poznań, Poznań 1997
Marshall B. Rosenberg „Porozumienie bez przemocy. O języku serca”, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2014 r.
