Każda choroba jest następstwem koincydencji wielu zdarzeń w organizmie pacjenta, tak jak każdy wypadek komunikacyjny jest kumulacją błędów sprawcy bezpośredniego i poszkodowanego.
Wiele produktów leczniczych ma wielokierunkowe wskazania do stosowania ale żaden lek nie jest cudownym panaceum na wszystkie schorzenia.
Rozsadek i umiar jest jedną z ważniejszych cech każdej terapii.
Probiotyki - żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach przynoszą korzyść zdrowotną gospodarzowi. Są to niepatogenne żywe mikroorganizmy , które po wprowadzeniu do organizmu wyższego wywierają korzystny efekt na stan zdrowia i czynności fizjologiczne.
Aby móc nazwać bakterię ‘probiotykiem’ musi ona spełniać kilka warunków, do głównych zalicza się: być odporna na działanie kwasu solnego i żółci, wytwarzać substancje przeciwdrobnoustrojowe, korzystnie wpływać na zdrowie gospodarza i przede wszystkim musi być bezwzględnie bezpieczna w stosowaniu.
Właściwości probiotyczne są szczepozależne i nie powinno się ich nigdy przenosić na inne pokrewne szczepy bakterii należące do tego samego gatunku.
Prebiotyki - substancje stymulujące wzrost pożytecznych bakterii w żołądku i jelitach. Substancje te nie podlegające trawieniu i wchłanianiu w przewodzie pokarmowym.
Selektywnie ułatwiają kolonizację i namnażanie szczepów probiotycznych w świetle jelita grubego. Zaliczamy do nich niestrawione polisacharydy, oligosacharydy, monocukry jak fruktoza lub glukoza,laktuloza, rafinoza, octany witamin, hydrolizaty kazeiny, ekstrakty drożdżowe oraz substancje białkowe występujące w roślinach.
Synbiotyki - mieszaniny standaryzowane probiotyków i prebiotyków. Synbiotyk = probiotyk + prebiotyk.
Mikrobiota jelitowa czyli mikrobiom , mikrobiota, mikroflora jelitowa
FOSHU - żywność funkcjonalna to żywność modyfikowana lub wzbogacona.
Jej zadaniem jest poprawa parametrów biochemicznych i metabolicznych człowieka.
Do probiotyków powinno się zgodnie z definicją WHO zaliczać tylko bezwzględnie bezpieczne bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, ponieważ w ich obrębie nie stwierdzono gatunków patogennych.
Często błędnie stosujemy zamiennie określenie ‘probiotyk’ odnosząc go do bakterii kwasu mlekowego, które oprócz faktu przynależności do rodzaju np. lactobacillus/lactiplantibacillus nie wykazują pozostałych cech, którymi powinny się charakteryzować bakterie probiotyczne. Najczęstszymi, błędnie klasyfikowanymi bakteriami, wobec których nadużywa się stwierdzenia ‘probiotyk’ są bakterie należące do gatunków: Lactobacillus bulgaricus i Streptococcus thermophilus, które w rzeczywistości są bakteriami stosowanymi do produkcji jogurtów ze względu na swoje właściwości ukwaszające.
Producenci wykorzystują niewiedzę konsumentów poprzez dodawanie tych ‘przemysłowych’ szczepów bakterii do produktów dedykowanych ludziom w postaci suplementów diety nie ze względu na ich dobroczynne działanie, lecz na ich łatwość wytworzenia oraz stabilność w trakcie przechowywania w temperaturze pokojowej.
Najbardziej pożądanymi bakteriami o właściwościach probiotycznych powinny być bakterie z rodzaju Bifidobacterium.
Są to bakterie, które jako pierwsze zasiedlają ludzki układ pokarmowy w trakcie prawidłowego rozwoju niemowlęcego i stanowią podstawę ‘bariery jelitowej’ chroniącej nas przed nadmiernym rozwojem mikroflory patogennej.
Wybierając preparaty probiotyczne powinniśmy szukać takich, które w swoim składzie zawierają tylko bakterie z rodzaju Bifidobacterium, np. gatunki Bifidobacterium animalis, Bifidobacterium breve czy Bifidobacterium longum.
Są to jednak rzadko spotykane produkty ze względu na skomplikowany proces produkcji i wytwarzania bakterii z rodzaju Bifidobacterium.
Wybierając preparaty zwane probiotykami powinniśmy zwracać uwagę na konkretny szczep ponieważ to on może być zastosowany w konkretnym wskazaniu terapeutycznym.
Poniżej podano jak nazwa rodzaju i gatunku jest niewystarczająca bo nie precyzuje dokładnie.
- Rodzaj : Lactobacillus
- Gatunek : Lactobacillus rhamnosus
- Szczep : Lactobacillus rhamnosus GGATCC 53103-LGG
Każdy kucharz wie , że słowo tłuszcz może oznaczać ten właściwy , który używamy do przygotowania potrawy lub ten niewłaściwy, który stosujemy w przemyśle.
Z wyborem właściwego probiotyku jest tak samo.
Jak chcemy walczyć z Clostridium difficile to musimy zastosować szczep o potwierdzonych właściwościach antybakteryjnych wobec C. difficile np. Bifidobacterium breve AMT32, ponieważ ten szczep posiada właściwości hamujące wzrost Clostridium difficile potwierdzone badaniami prowadzonymi przez Polską Akademię Nauk.
Clostridium difficile gram dodatni beztlenowiec najczęściej umiejscowiony w przewodzie pokarmowym wywołuje infekcję w następstwie której pojawia się biegunka zagrażającą życiu i może dojść do stanu zapalnego okrężnicy, jelita grubego.
Nie dajmy się oszukać bo inne bakterie, w tym często szczepy opisane w suplementach diety jako mające właściwości przeciwko C. difficile nie wykazują w przewodzie pokarmowym zainfekowanego pacjenta cech hamujących wzrost tego patogenu.
Są nie przydatne w tej konkretnej sytuacji.
Według dostępnych danych bakterie z rodzaju Bifidobacterium bezsprzecznie uznawane są za bezpieczne i uważane za modelowe bakterie probiotyczne.
Preparaty zawierające mieszaniny szczepów użyte do produkcji preparatu probiotycznego wieloszczepowego nie mogą wykazywać względem siebie właściwości antagonistycznych.
O właściwościach antagonistycznych danego szczepu bakterii probiotycznej mogą decydować mechanizmy oddziaływania między sobą z kwaśnymi produktami metabolizmu tych bakterii probiotycznych jak kwas mlekowy, octowy, masłowy.
Badania wewnętrznego antagonizmu pomiędzy składnikami produktów ‘probiotycznych’ często wykazują zjawisko wewntrznej koknkurencji pomiędzy bakteriami.
W efekcie dominuje jeden lub dwa szczepy bakterii, często są to szczepy przemysłowe o znikomych/bądź w najlepszym wypadku wątpliwych właściwościach prozdrowotnych dla człowieka.
W probiotykoterapii ‘więcej szczepów w produkcie’ nie oznacza ‘lepiej’.
Podstawową cechą ‘probiotyku’ jest naturalna zdolność przeżycia bakterii w zmiennych warunkach pH.
Tłumacząc to w prosty sposób, bakteria powinna przeżyć drogę przez układ pokarmowy tylko i wyłącznie dzięki swoim własnym, unikatowym właściwościom.
Jeżeli producent musi stosować specjalne mechanizmy w celu zabezpieczenia bakterii przed np. kwasami żołądkowymi to automatycznie taka bakteria/produkt nie powinien być nazywany probiotycznym, ponieważ nie spełnia tej jednej z podstawowych cech którą powinna się charakteryzować bakteria probiotyczna.
W przypadku preparatów zawierających drożdżaki istnieje ryzyko pojawienia się sepsy i fungemii. Do produktów o właściwościach probiotycznych zalicza się także produkty mające w swoim składzie drożdżaki. Są to produkty, które powinny być stosowane w bardzo określony sposób i nie powinny być podawane osobom z predyspozycjami do grzybicy układu pokarmowego, lub po intensywnych antybiotykoterapiach, ponieważ drożdże zawarte w produkcie, same mogą działać korzystnie, ale przy ‘okazji’ mogą stwarzać warunki dla rozwoju bakterii patogennych poprzez wytwarzanie pH preferowanego przez bakterie patogenne.
Ze względu na ryzyko zakażenia drogą powietrzną saszetek ani kapsułek nie wolno otwierać w salach chorych.
Osoby z personelu medycznego muszą podczas kontaktu z probiotykami w celu podania ich pacjentowi nosić rękawice, po czym natychmiast je wyrzucić i dokładnie umyć ręce. Wszystkie preparaty zawierające żywe drobnoustroje wymagają szczególnego postępowania w obecności pacjentów / komunikat EMA 2019 rok/.
Podsumowując, będąc konsumentem poszukującym prawdziwych probiotyków powinniśmy poszukiwać produktów zawierających w swoim składzie tylko bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifiodobacterium, występujących pojedynczo lub łącznie.
Kierując się podstawową zasadą, że ‘mniej’ może znaczyć ‘więcej’ i lepiej. Dodatkowo, zwracajmy uwagę, aby liczebność bakterii w gramie produktu dla każdego z proponowanych szczepów wynosiła nie mniej niż miliard jtk lub cfu w zależności od stosowanej nomenklatury.
Dla każdego pacjenta ważna jest informacja, że 7 dniowe stosowanie antybiotyków zaburza naturalny mikrobiom w różnym zakresie.
Naturalny proces przywracania stanu z przed przyjmowaniem antybiotyku może trwać nawet do 2 lat, co więcej, może się zdarzyć, że w tym czasie będziemy ponownie korzystać z antybiotykoterapii co także wpłynie na szybkość powrotu do równowagi.
W naszych jelitach jest około 2 kg bakterii,.
Skuteczne jednorazowe dawki probiotyków powinny zaczynać się od jednorazowego podania minimum 15 miliardów jtk/cfu w porcji przez minimum 14 dni.
Dr nauk biol. Ewelina Sosnowska-Turek
Dr nauk farm. Leszek Borkowski
