Kiedyś protestantyzm tworzyły trzy ewangelickie grupy wyznaniowe (kalwinizm, luteranizm i anglikanizm), dziś jednak protestantyzm skupia wiele Kościołów powstałych w trakcie i po reformacji protestanckiej. Od czego się zaczęło? Niemiecki zakonnik, Marcin Luter, miał według legendy przybić do drzwi katedry w Wittenberdze 95 tez. W swoich poglądach podważał wszechwładzę i prymat papieża, z sakramentów uznawał jedynie chrzest i eucharystię, naciskał również na bezpośredni kontakt wiernego z Bogiem, nie przez pośrednictwo liturgii.
Co różni protestantów od reszty chrześcijan? Przede wszystkim podejście do rozumienia Pisma Świętego, a to z kolei prowadzi do różnic w kwestiach doktrynalnych. Tym co łączy wszystkie kościoły protestanckie są zasady będące podstawowymi założeniami doktrynalnymi:
- solus Christus – Jezus Chrystus (będący równocześnie Bogiem i człowiekiem) jest jedynym pośrednikiem między Bogiem a ludźmi,
- sola Scriptura – jedynym źródłem Objawienia jest Biblia, z czego wynika ograniczenie uznania tradycji chrześcijańskiej
- sola gratia – podstawą zbawienia jest wyłącznie łaska Boża
- sola fide – łaskę człowiek uzyskuje wyłącznie przez wiarę
- soli Deo gloria – wszelka chwała należy się jedynie Bogu, gdyż zbawienie dokonuje się tylko przez Niego, Jego wolę i działanie.
Protestantyzm kładzie nacisk na indywidualizm religijny i subiektywną świadomość religijną. W większości Kościołów protestanckich wierni przyjmują jedynie dwa sakramenty m.in. Lutra – chrzest oraz sakrament Wieczerzy Pańskiej pod postacią chleba i wina. Spowiedź indywidualna nie jest praktykowana, odrzucono również kult maryjny, kult świętych i relikwii oraz odpustów. Nie praktykowany jest również celibat duchowieństwa, a wierni aktywnie uczestniczą w zarządzaniu organizacją kościelną.
Istnieje teza mówiąca o tym, że „religia protestancka nie może pozostawać zastygłą w dogmatyce ustalonej przed wiekami, lecz przystosowuje się na swój sposób do warunków współczesności” (Markiewicz, 1982, s 62), zatem protestantyzm dziś wygląda inaczej niż w XVI wieku. Reformacja, która zrodziła 3 główne nurty protestantyzmu zapoczątkowała proces powstawania i rozwoju nowych Kościołów (są to kościoły tzw. Drugiej reformacji), jak np. Kościół Baptystów, Armia Zbawienia, Kościoły Adwentystów, Pentekostalizm itd. Zmiany w teologii poddane są ciągłym zmianom i krystalizowaniu się, co sprzyjało powstaniu rozdrobnienia protestantyzmu na wiele Kościołów.
W Polsce możemy spotkać się z takimi Kościołami i wyznaniami protestanckimi, jak:
- Kościół Ewangelicko-Augsburski – jedyny Kościół luterański w Polsce, tak samo jak inne wywodzący się z nauk Marcina Lutra. Na ziemiach polskich obecny od XVI wieku, jego wyznawcy stanowią dużą część ludności Śląska Cieszyńskiego.
- metodyści – ten ruch religijny wyłonił się z Kościoła Anglikańskiego w XVIII i powiązany był z działalnością ks. Wesleya. Jego pisma, obok Pisma Świętego, są podstawą doktrynalną metodystów.
- baptyści – nurt powstały na początku XVII wieku, różniący się od pozostałych ograniczeniem udzielania sakramentu chrztu do osób, które świadomie wyznają żal za grzechy i wiarę w Jezusa Chrystusa.
- Ruch zielonoświątkowy – wierni tego nurtu kładą szczególny nacisk na znaczenie Darów Ducha Świętego, a za datę jego powstania uznaje się 1901 rok (w Sanach Zjednoczonych).
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – wierni przestrzegają sobotę jako dzień święty, nie uznają nieśmiertelności duszy – człowiek umiera cały, a nieśmiertelnością zostaną obdarzeni wyłącznie zbawieni w momencie paruzji (powtórnego przyjścia Jezusa Chrystusa). Ruch powstał w XIX wieku na terenie USA.
To niesamowite, jak silna potrzeba zmian w Kościele jednego zakonnika i poróżnienie z papieżem doprowadziło do powstania tak różnorodnych wyznań. Za tydzień zapraszamy na artykuł dotyczący stylu życia protestantów.
Źródła:
- Pielęgniarstwo transkulturowe pod redakcją dr n. med. Anna Majda, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, s 62-65
- Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP (metodysci.pl)
- Protestantyzm – przewodnik bardzo krótki – EWST Centrum Edukacyjne
