Wstęp.
"Podatek cukrowy" wywołuje gorącą debatę na całym świecie.
"Podatek cukrowy" wygląda na atrakcyjne rozwiązanie. Jego zwolennicy postrzegają ten podatek, jako sposób na podniesienie cen produktów słodzonych, a tym samym ograniczenie ich konsumpcji. Jednocześnie wpływy z podatku mają zapewnić środki finansowe na szeroko rozumianą "medycynę stylu życia", w tym edukację i profilaktykę.
Przeciwnicy twierdzą, że brakuje twardych dowodów na to, że "podatek cukrowy" jest skuteczny. "Podatek cukrowy", bez wątpienia prowadzi do podwyżek żywności. Dla przeciwników podatku jest to argument, iż wraz z jego wprowadzeniem rosną koszty miejsc pracy, w tym przede wszystkim w branży żywnościowej, co najbardziej dotyka najbiedniejszych.
Kto ma rację?
Problemy zdrowotne współczesnego świata.
Niezdrowy tryb życia - zwłaszcza palenie, szkodliwe spożywanie alkoholu i otyłość - są źródłem przyczyną wielu przewlekłych chorób, skracających życie i pogarszających się jakości życie [1].
Aktywność fizyczna jest również ważna dla prowadzenia zdrowego styl życia. Regularna aktywność fizyczna jest związana ze znaczącymi korzyści, takimi jak poprawa zdrowia, i zmniejszone ryzyko wystąpienia różnych niezakaźnych choroby i depresji [2]
Postęp technologiczny w takich obszarach, jak transport, komunikacja i rozrywka przyczynił się do spadku aktywności fizycznej [3].
Wskaźniki nadwagi w dzieciństwie, w tym związane z otyłością rosną na całym świecie. Środowiskowe czynniki, preferencje dotyczące stylu życia, aspekty związane z genetyką i kultura mogą powodować nadwagę u dzieci. Otyłość u najmłodszych to większe ryzyko rozwoju nadciśnienia i zaburzeń metabolizmu. Psychologicznie otyłość może prowadzić do złego samopoczucia, zaburzeń odżywiania i depresji. Ponadto otyłość może stanowić barierę dla uczestnictwa w edukacji i zajęciach rekreacyjnych. Szczególnie otyłość wśród dzieci, ponieważ jest to silny czynnik predykcyjny otyłości w wieku dorosłym, który jest związany z cukrzycą, chorobami serca i niektórymi typami raka [4].
Wysokie spożycie żywności o wysokiej zawartości kalorii i coraz bardziej popularny siedzący tryb życia przyczyniły się do rosnących globalnych wskaźników otyłości [5].
Szacuje się, że wysoki wskaźnik masy ciała (BMI) powoduje 4,7 miliona zgonów na całym świecie [6].
Kto już wprowadził "podatek cukrowy"?
[7].
Czy to działa?
Naukowcy z University of Otago, Wellington, Nowa Zelandia, połączyli dane z miejsc,
w których zastosowano podatek od napojów słodkich, i ocenili go w metaanalizie. Badania obejmowały cztery miasta w USA: Cleveland, Ohio; Portland, Maine; Berkeley, Kalifornia; oraz Filadelfia, Pensylwania. Podatek regionalny badano w Katalonii w Hiszpanii, a wpływ podatków ogólnokrajowych badano w Chile, Francji i Meksyku[8].
Główny autor, dr Andrea Teng, twierdzi, że badanie zawiera nowe podejście, łączące wiele badań analizujących, rzeczywisty wpływ podatków na sprzedaż, zakupy i spożycie produktów słodzonych, oraz stosowanie diety przed i po nałożeniu podatków.
„Ten przegląd badań pokazuje przekonujące dowody na to, że podatki od napojów słodzonych powodują spadek sprzedaży, zakupów lub spożycia takich napojów. W przypadku podatku 10-procentowego ilość napojów słodkich spadła średnio o 10%."
„Pokazuje, że podatki od napojów słodkich są skutecznym narzędziem ograniczania spożycia, a z innych badań wiemy, że wysokie spożycie napojów słodkich zwiększa ryzyko otyłości, cukrzycy i próchnicy” [9].
Jak podkreślili badacze przyczynami różnic między poszczególnymi wynikami badań na świecie może być:
- połączenie lub nie z innymi politykami prowadzonymi przez państwa, a dotyczącymi zapobiegania otyłości;
- świadomość społeczeństwa związane z istotą i celem wprowadzenia podatku;
- reakcje branży spożywczej;
- preferencje konsumentów;
- dostępność alternatywnych napojów;
- wrażliwość preferencji zakupowych konsumentów na wzrost cen.
Na przykład Chile obniżyło również podatek od napojów o niskiej zawartości cukru, jednocześnie zwiększając podatek od napojów o wysokiej zawartości cukru. Meksyk wprowadził podatek od napojów słodkich w połączeniu z podatkiem od niezdrowej żywności. Francja również opodatkowała napoje bezalkoholowe ze sztucznymi środkami słodzącymi.
„Niektóre różnice stwierdzone w tych badaniach mogą być również spowodowane mechanizmami pozacenowymi. Na przykład podatek może zasygnalizować opinii publicznej powagę problemów zdrowotnych związanych z konsumpcją produktu” - wskazał dr Jones[10].
„Podatek może również skłonić producentów do przeformułowania poziomów cukru, jak widać w Wielkiej Brytanii, jeszcze przed wprowadzeniem podatku w kwietniu 2018 r.”
W niektórych badaniach analizowano wpływ podatków od napojów słodzonych na czynniki społeczno-ekonomiczne, ale autorzy twierdzą, że potrzebne są dalsze badania w tej dziedzinie. Na przykład w Meksyku odnotowano większy spadek konsumpcji w gospodarstwach domowych o niższych dochodach, podczas gdy w Chile było odwrotnie.
Światowa Organizacja Zdrowia zaleca rządom nałożenie 20-procentowego podatku na napoje słodkie, twierdząc, że dowody na ograniczenie spożycia i znaczące skutki zdrowotne są najsilniejsze dla tej kategorii żywności.
Niektóre badania przeprowadzone przez naukowców dotyczyły spożywania alternatywnych napojów zamiast słodkich napojów, po nałożeniu podatku. Przy 10-procentowym podatku od napojów słodkich nastąpił wzrost średnio o 1,9 procent w przypadku napojów alternatywnych, a w przypadku wody nastąpił wzrost o 2,9 procent. Ten zdrowszy wzór zastępowania nie jest rozstrzygający, ale w trzech z czterech badań, w których nastąpiła zamiana, wzrost spożycia innych napojów bezcukrowych był statystycznie istotny[11].
A może jesteś przeciwko?
Hunt Allcott, Benjamin B. Lockwood, Dmitry Taubinsky w poprzednim roku przeprowadzili bardzo ciekawą analizę w artykule "Should We Tax Sugar-Sweetened Beverages? An Overview of Theory and Evidence" - "Czy powinniśmy opodatkować słodzone cukrem napoje? Przegląd teorii i dowodów."[12].
Ich zdaniem wielu obrońców zdrowia publicznego wyraźnie lub pośrednio przyjmuje pogląd, że celem decydentów powinna być maksymalizacja zdrowia lub minimalizacja niezdrowych zachowań. Łatwo zrozumieć, dlaczego nie może to być właściwy cel społeczny. Sposób na maksymalizację zdrowia oznacza zakaz spożywania słodkich lub tłustych potraw lub napojów, w tym napojów słodkich, czerwonego mięsa oraz deserów. Taki zakaz uniemożliwiłby czerpanie przyjemności z jedzenia steków lub deserów, i nie jest jasne, gdzie wytyczyć linię jedzenia i napojów, których należy zakazać.
Autorzy artykułu podkreślają także, iż niezdrowe zachowania niekoniecznie zasługują na interwencję polityczną, ponieważ mogą po prostu odzwierciedlać ten fakt, że ludzie lubią jeść steki i desery.
Autorzy wskazali również, iż zdaniem niektórych, podatki od napojów słodzonych cukrem są regresywne, ponieważ osoby o niskich dochodach kupują więcej tych napojów, a zatem płacą więcej podatków.
Analiza dotycząca wprowadzenia "podatku cukrowego" koncentruje się wyłącznie na stronie konsumenckiej rynku i związku z tym pomija się dwie kluczowe kwestie:
- jaką część podatku ponoszą konsumenci w postaci podwyżki cen;
- oraz zjawisko przekierowania dystrybucji nadwyżki producenta przypadającej na przedsiębiorców w formie zysków lub dla pracowników przedsiębiorców.
Hunt Allcott, Benjamin B. Lockwood, Dmitry Taubinsky przedstawili ciekawe dane na ten temat w artykule "Should We Tax Sugar-Sweetened Beverages? An Overview of Theory and Evidence" - "Czy powinniśmy opodatkować słodzone cukrem napoje? Przegląd teorii i dowodów."
Z trzeciej strony ...
Z trzeciej strony, zdaniem Hunt Allcott, Benjamin B. Lockwood, oraz Dmitry Taubinsky, ważne jest nie tylko to, jak niskie są dochody ludzi płacących podatek, ale ile ten podatek przynosi korzyści lub szkodzi im ogólnie. Autorzy oszacowali w drodze badań, że ludzie o niskich dochodach odnoszą korzyści zasadniczo z podatków od napojów słodzonych cukrem i mogą nawet zyskać więcej niż ludzie o wysokich dochodach.
"Podatek cukrowy" jako podatek globalny?
Wszystkie obecne podatki od napojów słodzonych cukrem w Stanach Zjednoczonych
zostały wdrożone przez poszczególne miasta. Dowody wskazują, że korzyści wynikające z podatków na poziomie miasta są zmniejszone, ponieważ konsumenci unikają tych podatków, dokonując zakupów poza miastem. Aby zmniejszyć ten efekt, podatki na napoje słodzone cukrem mogłyby najlepiej wdrożyć w większych obszarach geograficznych, co w przypadku Stanów Zjednoczonych oznacza przynajmniej poziom stanu[13].
Takie wdrożenie na większych obszarach geograficznych pozwala zmniejszyć koszty związane z wprowadzeniem podatku, a także umożliwia łatwiejsze pokierowanie polityką wytwórców oraz sprzedawców z branży spożywczej, których interesy, dla dobra ogółu, w tym i pracowników oraz przedsiębiorców, powinny być uwzględnione.
A więc ... jesteś za, czy przeciw?
[1] (i) Health at a Glance 2019 OECD Indicators. https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2019_4dd50c09-en (ii) „System ochrony zdrowia pracujących – trendy i wyzwania. Zdrowszy styl życia, pod wpływem polityk w ramach systemu opieki zdrowotnej i poza nim.” (James, Devaux i Sassi, 2018 [1]). James, C., M. Devaux and F. Sassi (2017), „Inclusive Growth and Health”, OECD Health Working Papers, No. 103, OECD. Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/93d52bcd-en
[2] (i) Health at a Glance 2019 OECD Indicators. https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2019_4dd50c09-en (ii) Warburton, D. and S. Bredin (2017), „Health benefits of physical activity”, Current Opinion in Cardiology, Vol. 32/5, pp. 541-556, http://dx.doi.org/10.1097/hco.0000000000000437
[3] (i) Health at a Glance 2019 OECD Indicators. https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2019_4dd50c09-en (ii) Graf, S. and M. Cecchini (2017), „Diet, physical activity and sedentary behaviours: Analysis of trends, inequalities and clustering in selected OECD countries”, OECD Health Working Papers No. 100, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/54464f80-en
[4] (i) Health at a Glance 2019 OECD Indicators. https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2019_4dd50c09-en (ii) Bösch, S. et al. (2018), Taking Action on Childhood Obesity, World Health Organization & World Obesity Federation, Geneva, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/274792/WHONMH-PND-ECHO-18.1-eng.pdf?ua=1 .
[5] (i) Health at a Glance 2019 OECD Indicators. https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2019_4dd50c09-en (ii) Afshin, A. et al. (2017), „Health Effects of Overweight and Obesity in 195 Countries over 25 Years.”, The New England Journal of Medicine, http://dx.doi.org/10.1097/hco.0000000000000437
[6] (i) Health at a Glance 2019 OECD Indicators. https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2019_4dd50c09-en (ii) Global Burden of Disease Collaborative Network (2018), Global Burden of Disease Study 2017 (GBD 2017) Results, Seattle, United States: Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME). Health at a Glance 2019 OECD Indicators https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2019_4dd50c09-en
[7]Hunt Allcott, Benjamin B. Lockwood, and Dmitry Taubinsky "Should We Tax Sugar-Sweetened Beverages? An Overview of Theory and Evidence".Journal of Economic Perspectives—Volume 33, Number 3—Summer 2019—Pages 202–227.
[8]Andrea M. Teng, Amanda C. Jones, Anja Mizdrak, Louise Signal, Murat Genç, Nick Wilson. Impact of sugar-sweetened beverage taxes on purchases and dietary intake: Systematic review and meta-analysis. Obesity Reviews, 2019; DOI: 10.1111/obr.12868. https://www.sciencedaily.com/releases/2019/06/190625093302.htm
[9]Andrea M. Teng, Amanda C. Jones, Anja Mizdrak, Louise Signal, Murat Genç, Nick Wilson. Impact of sugar-sweetened beverage taxes ...
[10]Andrea M. Teng, Amanda C. Jones, Anja Mizdrak, Louise Signal, Murat Genç, Nick Wilson. Impact of sugar-sweetened beverage taxes ...
[11]Andrea M. Teng, Amanda C. Jones, Anja Mizdrak, Louise Signal, Murat Genç, Nick Wilson. Impact of sugar-sweetened beverage taxes ...
[12]Hunt Allcott, Benjamin B. Lockwood, and Dmitry Taubinsky "Should We Tax Sugar-Sweetened Beverages? An Overview of Theory and Evidence" Journal of Economic Perspectives—Volume 33, Number 3—Summer 2019—Pages 202–227.
[13]Hunt Allcott, Benjamin B. Lockwood, and Dmitry Taubinsky "Should We Tax Sugar-Sweetened Beverages? ...
