Subskrybuj
Logo małe
Szukaj
Dr n. med. Marek Derkacz, MBA

POTS w Long-COVID: Ukryty sprawca przewlekłego zmęczenia i zawrotów głowy

MedExpress Team

Dr n. med. Marek Derkacz

Opublikowano 27 grudnia 2024 08:54

POTS w Long-COVID: Ukryty sprawca przewlekłego zmęczenia i zawrotów głowy - Obrazek nagłówka
Fot. arch. red.
Zespół Long-COVID, nazywany również przewlekłym następstwem zakażenia SARS-CoV-2, pozostaje poważnym wyzwaniem klinicznym. Dotyka on 10–30% pacjentów, powodując utrzymujące się objawy po ostrej fazie infekcji. Wśród różnych zaburzeń obserwowanych w Long-COVID istotne miejsce zajmuje POTS – zespół posturalnej tachykardii ortostatycznej, który dotyczy aż 30% pacjentów z cięższymi objawami tego zespołu.

POTS jest formą dysautonomii, czyli zaburzenia autonomicznego układu nerwowego, manifestującego się wzrostem tętna o minimum 30 uderzeń na minutę przy pionizacji ciała, bez spadku ciśnienia tętniczego krwi. Objawy POTS obejmują:

  • Kołatania serca,
  • Zawroty głowy i osłabienie przy zmianie pozycji,
  • Przewlekłe zmęczenie,
  • Mgłę mózgową (problemy z koncentracją i pamięcią),
  • Bóle głowy i osłabienie mięśni.

Co ciekawe, objawy POTS mogą pojaawić się zarówno w trakcie infekcji COVID-19, jak i wiele miesięcy później, pomimo wyzdrowienia z fazy ostrej.

_______________________________________

Diagnoza i leczenie POTS w Long COVID

POTS można rozpoznać w gabinecie lekarza, bazując na testach ortostatycznych. W niejednoznacznych przypadkach warto rozważyć test pochyleniowy (tilt-table test). Leczenie opiera się na strategiach znanych z klasycznego POTS:

  • Wsparcie ciśnienia krwi:

- Suplementacja soli i odpowiednie nawodnienie,

- Stosowanie pończoch uciskowych, poprawiających krążenie żylne.

  • Aktywność fizyczna:

- Mimo obaw związanych z wyczerpaniem, badanie z 2024 roku sugeruje, że stopniowana aktywność fizyczna nie szkodzi pacjentom z Long COVID, a wręcz wspiera ich regenerację. Wskazane są ćwiczenia o umiarkowanej intensywności, podobne do tych zalecanych w ME/CFS i fibromialgii.

  • Farmakoterapia:

- Propranolol i midodryna skutecznie łagodzą objawy ortostatyczne,

- Niskie dawki naltreksonu (LDN), coraz częściej badane w Long COVID, wykazują potencjał w redukcji neurozapalnego podłoża dysautonomii, co jest zbieżne z ich skuteczno ścią w fibromialgii.

________________________________________

Rokowanie i wyzwania

Choć u wielu pacjentów objawy POTS ustępują w ciągu 12 miesięcy, dla części osób zaburzenia te stają się przyczyną poważnych ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu. Dlatego kluczowe jest dalsze badanie mechanizmów Long COVID oraz opracowanie skutecznych strategii terapeutycznych, które przyspieszą powrót do zdrowia.

Terapia POTS

Long COVID i jego powikłania, takie jak POTS, pokazują, jak skomplikowany wpływ infekcja SARS-CoV-2 może mieć na układ autonomiczny i odpornościowy. Terapia POTS wymaga holistycznego podejścia, łączącego farmakoterapię, odpowiednią dietę, aktywność fizyczną oraz wsparcie psychologiczne.

Cieszy fakt, że badania nad niskimi dawkami naltreksonu (LDN) coraz bardziej zyskują na znaczeniu, zwłaszcza w kontekście leczenia zespołuLong-COVID. Lek ten, znany m.in. z terapii fibromialgii, różnychchorób o podłożu autoimmunologicznym i innych przewlekłych stanów zapalnych, jak się okazuje może okazać się cennym narzędziem również w Long-COVID. Jednak kluczowym wyzwaniem pozostaje oczywiście indywidualizacja leczenia oraz dalsze badania kliniczne, które pozwolą lepiej zrozumieć mechanizmy tej choroby.

Propranolol jest tanim, dostępnym i dobrze znanym lekiem z grupy B-blokerów nieselektywnych, zaś midodryna jest dostępna w Polsce pod nazwą handlową Gutron. Jest to lek stosowany w leczeniu ciężkiego niedociśnienia ortostatycznego, czyli znacznego spadku ciśnienia krwi przy zmianie pozycji ciała. Oba leki razem ze zdobywającą coraz większa popularność terapią LDN wydają się być przydatne dla chorych z objawami POTS, będącego następstwem Long-COVID.

Dawkę propranololu oraz midodryny i dawkowanie LDN ustala zajmujący się pacjentem i mający doświadczenie w terapii LDN - lekarz indywidualnie dla każdego pacjenta, w zależności od nasilenia objawów i reakcji na leczenie.

Terapia zespołu posturalnej tachykardii ortostatycznej POTS wymaga wieloaspektowego podejścia, które obejmuje leki, modyfikację stylu życia oraz wsparcie objawowe. Trzy stosowane leki w terapii POTS w przebiegu Long COVID, to jak już wcześniej wymieniłem: propranolol , midodryna i niskie dawki naltreksonu (LDN).

________________________________________

  • LDN (Low-Dose Naltrexone) w POTS

LDN, czyli naltrekson w niskich dawkach (zwykle stosowany w dawkach od 1,5–4,5 mg), jest coraz częściej stosowany jako terapia wspomagająca w stanach przewlekłych, takich jak POTS, fibromialgia i neurozapalne objawy Long COVID.

Mechanizm działania LDN w POTS:

  • Redukcja neurozapalnych mechanizmów: LDN moduluje mikroglej w układzie nerwowym, ograniczając neurozapalne podłoże dysautonomii.
  • Wpływ immunomodulujący: Naltrekson w niskich dawkach działa na receptory opioidowe, podnosząc poziom endorfin i redukując nadmierną aktywację układu odpornościowego.
  • Poprawa objawów zmęczenia i mgły mózgowej: Wspiera funkcje poznawcze oraz redukuje zmęczenie, które są częste u pacjentów z Long COVID.

Sposób przyjmowania LDN:

  1. Dawkowanie początkowe: 1,5 mg dziennie przed snem.
  2. Stopniowe zwiększanie: Co tydzień można zwiększać dawkę o 0,5–1,5 mg, aż do osiągnięcia dawki docelowej 4,5 mg dziennie.
  3. Forma leku: LDN musi być przygotowane w aptece recvepturowej, ponieważ standardowe tabletki zawierają wyższe dawki – wynoszące 50 mg.

Istotne uwagi:

  • LDN jest dobrze tolerowane, ale w początkowej fazie w rzadkich przypadkach mogą pojawić się bóle głowy lub żywe sny, które zwykle ustępują po kilku dniach. Dlatego w mojej opinii bezpieczniejsze jest rozpoczynanie terapii od dawki 0,5 mg, zwiększanej co 7-14 dni, w zależności od reakcji pacjenta.
  • Leczenie powinno być monitorowane przez doświadczonego w terapii LDN lekarza, aby dostosować dawkę do indywidualnej odpowiedzi pacjenta.

________________________________________

  • Propranolol w POTS

Propranolol to beta-bloker, który skutecznie łagodzi objawy POTS poprzez kontrolę tętna i zmniejszenie obciążenia serca. Jest jednym z najczęściej stosowanych leków w terapii tego schorzenia.

Mechanizm działania propranololu w POTS:

  • Kontrola tachykardii ortostatycznej: Propranolol zmniejsza nadmierny wzrost tętna przy pionizacji ciała.
  • Redukcja objawów adrenergicznych: Lek zmniejsza objawy, takie jak kołatania serca, niepokój i drżenie mięśni.
  • Poprawa tolerancji wysiłku: Poprawiając kontrolę pracy serca, propranolol umożliwia pacjentom stopniowy powrót do aktywności fizycznej.

Sposób przyjmowania propranololu:

  1. Dawkowanie początkowe: Zwykle zaczyna się od 10–20 mg 2–3 razy dziennie.
  2. Stopniowa modyfikacja: Dawka może być stopniowo zwiększana w zależności od objawów, jednak zazwyczaj nie przekracza 80–120 mg na dobę.
  3. Czas przyjmowania: Propranolol najlepiej przyjmować przed sytuacjami zwiększającymi objawy (np. rano lub przed aktywnością).

Ważne uwagi:

  • Leczenie propranololem powinno być monitorowane, aby uniknąć nadmiernego obniżenia ciśnienia krwi i bradykardii (zbyt wolnego tętna).
  • Propranolol może powodować zmęczenie lub zimne kończyny, szczególnie w początkowej fazie leczenia.

________________________________________

Podsumowanie terapii LDN i propranololem w POTS w Long COVID

  • LDN działa immunomodulująco i neuroprotekcyjnie, łagodząc objawy zmęczenia, mgły mózgowej oraz neurozapalnego podłoża POTS.
  • Propranolol skutecznie kontroluje tachykardię, poprawiając komfort życia pacjentów i tolerancję pionizacji.

Terapia oboma lekami powinna być zindywidualizowana i nadzorowana przez lekarza, aby uwzględnić tolerancję pacjenta oraz reakcję organizmu na leczenie. Połączenie farmakoterapii z modyfikacją stylu życia (nawodnienie, sól, aktywność fizyczna) zwiększa skuteczność terapii i daje pacjentom szansę na lepszą jakość życia w zmaganiach z POTS i Long COVID.

________________________________________

Stosowanie midodryny w POTS w przebiegu Long COVID

Midodryna jest lekiem stosowanym w leczeniu niedociśnienia ortostatycznego oraz objawów związanych z POTS (zespołem posturalnej tachykardii ortostatycznej). W przebiegu Long COVID, gdy funkcjonowanie autonomicznego układu nerwowego zostaje zaburzone, midodryna może znacząco poprawić jakość życia pacjentów poprzez stabilizację ciśnienia krwi i redukcję objawów ortostatycznych.

Mechanizm działania midodryny

Midodryna działa jako agonista receptorów alfa-adrenergicznych w naczyniach krwionośnych, co powoduje:

  1. Skurcz naczyń krwionośnych (wazokonstrykcja): Zwiększa napięcie ścian naczyń, co pomaga zapobiec spadkom ciśnienia krwi podczas pionizacji ciała.
  2. Poprawa powrotu żylnego: Zmniejsza zastój krwi w kończynach dolnych, który jest częstą przyczyną zawrotów głowy i omdleń.

W POTS midodryna pomaga zmniejszyć objawy ortostatyczne, takie jak:

  • Zawroty głowy i osłabienie przy pionizacji,
  • Przyspieszenie tętna (tachykardia),
  • Zmęczenie i uczucie „mgły mózgowej”.

Sposób przyjmowania midodryny

  • Dawkowanie początkowe:

- Leczenie zazwyczaj rozpoczyna się od 2,5 mg midodryny 2–3 razy dziennie.

  • Stopniowe zwiększanie dawki:

- Dawka może być stopniowo zwiększana co kilka dni lub tygodni w zależności od reakcji pacjenta na leczenie.

- Typowa dawka terapeutyczna to 5–10 mg 2–3 razy dziennie.

  • Godziny przyjmowania leku:

- Midodrynę przyjmuje się w ciągu dnia (zwykle rano i po południu).

- Nie należy przyjmować leku wieczorem ani przed snem, ponieważ może prowadzić do wzrostu ciśnienia krwi w pozycji leżącej (nadciśnienia nocnego).

  • Monitorowanie:

- Regularna kontrola ciśnienia krwi w pozycji siedzącej, stojącej i leżącej jest niezbędna, aby uniknąć nadmiernego wzrostu ciśnienia.

- Pacjenci powinni być monitorowani pod kątem działań niepożądanych, takich jak uczucie zimna w kończynach, mrowienie skóry czy „gęsia skórka”.

Wskazówki dotyczące stosowania midodryny

  • Nawodnienie i dieta: Lek działa skuteczniej, jeśli pacjent jest odpowiednio nawodniony. Zaleca się również spożycie większej ilości soli (o ile nie ma przeciwwskazań).
  • Unikanie długotrwałego siedzenia lub stania: Pomocne są zmiany pozycji ciała, które wspierają krążenie.
  • Noszenie pończoch uciskowych: W połączeniu z midodryną zmniejszają objawy związane z gromadzeniem się krwi w kończynach dolnych.

Przeciwwskazania i działania niepożądane

Midodryna nie jest odpowiednia dla wszystkich pacjentów. Przeciwwskazania obejmują:

  • Nadciśnienie tętnicze,
  • Choroby serca,
  • Choroby nerek bez odpowiedniego nadzoru.

Najczęstsze działania niepożądane:

  • Zimne dłonie i stopy,
  • Mrowienie lub gęsia skórka,
  • Podwyższone ciśnienie krwi w pozycji leżącej (hipertonia nocna).

________________________________________

Podsumowanie

Midodryna jest skutecznym lekiem w terapii POTS w przebiegu Long COVID, szczególnie u pacjentów z nasilonymi objawami ortostatycznymi. Dzięki działaniu zwiększającemu napięcie naczyń krwionośnych i poprawie powrotu żylnego może znacznie poprawić komfort życia pacjentów. Leczenie midodryną powinno być jednak nadzorowane przez lekarza, który oceni bezpieczeństwo i skuteczność teraapii oraz dostosuje dawkowanie do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Warto pamiętać, że POTS i Long COVID wymagają współpracy interdyscyplinarnej specjalistów oraz edukacji pacjentów, by zrozumieli, że stopniowy powrót do zdrowia jest możliwy.

________________________________________

Opr. na podstawie: Management of POTS due to Long COVID, Lilian White, MD – American Family Physician Blog. 4 listopada 2024

Podobne artykuły

Dr n. med. Marek Derkacz
Dr n. med. Marek Derkacz, MBA

Nowe terapie w leczeniu zespołu post-COVID-19

26 marca 2024
Celine_Dion_2012_
Dr n. med. Marek Derkacz

Jak wyleczyć Céline Dion?

27 grudnia 2023
Dr n. med. Marek Derkacz
Dr n. med. Marek Derkacz, MBA

LDN – nowa nadzieja w onkologii!

13 lutego 2023
ThinkstockPhotos-507960696
20 lutego 2025

Szukaj nowych pracowników

Dodaj ogłoszenie o pracę za darmo

Lub znajdź wyjątkowe miejsce pracy!

Zobacz także

marek derkacz
Dr n. med. Marek Derkacz, MBA

Ruch to zdrowie, ale czy to wystarczy?

17 stycznia 2025
Msolecka
Felieton Małgorzata Solecka

Edukacja zdrowotna jak WDŻ?

13 stycznia 2025
Małgorzata Solecka
FELIETON Małgorzata Solecka

Edukacja zdrowotna solą w (czyim) oku?

2 grudnia 2024
Małgorzata Solecka
Felieton Małgorzata Solecka

Lewica nie odpuści aborcji

26 sierpnia 2024
27.11.2012 WARSZAWA , PROFESOR WIESLAW JEDRZEJCZAK W NOWYM ODDZIALE TRANSPLANTACJI SZPIKU W SZPITALU PRZY BANACHA .FOT. ADAM STEPIEN / AGENCJA GAZETA
Prof. Wiesław W. Jędrzejczak

Audrey Evans, M.D.

8 sierpnia 2024
Anna-Banaszewska-anojszewska-13
Dr Anna Banaszewska

AI ACT

23 maja 2024
Msolecka
Felieton Małgorzata Solecka

Pozostaje niesmak

17 stycznia 2024
Katarzyna-Czyzewska-nowe2
16 stycznia 2024