Cz. II
Linki do wcześniejszych części.
W Polsce utworzono także Centralny Zespół do walki z Handlem Ludźmi.
W Komendach Wojewódzkich i w Komendzie Stołecznej utworzono porównywalne organizacje, Wojewódzkie Zespoły do walki z Handlem Ludźmi, Pedofilią i Pornografią Dziecięcą mające za zadanie identyfikacje zdarzeń związanych z działalnością pedofilską w Internecie, pornografią dziecięcą. Prowadzą one współpracę z organizacjami międzynarodowymi takimi jak Interpol czy Europol.
W roku 1991 Alina Margolis - Ederman lekarka i działaczka społeczna założyła Fundację Dzieci Niczyje jako wypełnienie polskiej misji światowej organizacji Lekarze Świata. Obecnie Fundacja Dzieci Niczyje jest największą w Polsce organizacją pozarządową, której celem jest ochrona dzieci przed krzywdzeniem oraz wszechstronna pomoc dzieciom doznającym przemocy i molestowanym seksualnie. Obecnie nosi nazwę Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.
Policja współpracuje również z Naukową i Akademicką Siecią Komputerową – NASK, która pozostaje we współpracy z Fundacją Dajemy Dzieciom Siłę realizując program Safer Internet.
Rozwija się również współpraca policji z Fundacją Kidprotect zajmującymi się ochroną i pomocą dzieciom wykorzystywanym seksualnie.
Znaczący był również udział policji w społecznej kampanii medialnej „Dziecko w Sieci”. Projekt ten prowadzony jest przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę.
Organizowany jest także projekt https://www.saferinternet.pl/images/stories/helpline.org.pl_w_trosce_o_bezpieczenstwo_w_internecie.pdf, dzięki któremu dzieci, czy młodzież, w sytuacjach zagrożenia przemocą seksualną w Internecie, cyberprzemocą, czy uzależnieniami od Internetu może liczyć na pomoc specjalistów. Do konsultantów pracujących w ramach owego programu mogą zgłaszać się również rodzice, mający jakiekolwiek wątpliwości, czy podejrzenia, że dziecko jest uwikłane w niebezpieczną sytuację. Pomoc w zakresie rozpoznania, interwencji, czy pomocy prawnej uzyskają też zgłaszający się tam profesjonaliści zajmujący się dziećmi, które doznały jakiejkolwiek krzywdy za pośrednictwem Internetu.
Kolejnym miejscem, który powołany został przez Naukową i Akademicką Sieć Komputerową do działań na rzecz bezpieczeństwa w sieci jest dyzurnet.pl.. Można tam zgłaszać anonimowo zauważone wszelkie zabronione prawem przejawy działalności pedofili, takie jak np. zdjęcia pornograficzne dzieci, wszelkie treści promujące, czy aprobujące pedofilię.
Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży (116 111) został uruchomiony dla dzieci potrzebujących pomocy, oparcia i życzliwości w trudnych dla nich momentach życia. Połączenie jest bezpłatne, a pomoc świadczą specjaliści z dziedziny pedagogiki, czy psychologii. Konsultant poprzez szybki kontakt z policją, może zapoczątkować interwencję organów ścigania.
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę jest koordynatorem działań Polskiej Koalicji przeciwko Komercyjnemu Wykorzystywaniu Seksualnemu Dzieci, która jest stowarzyszona w międzynarodowej organizacji ECPAT International. Zajmuje się ona miedzy innymi prewencją i ochroną dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym w turystyce.
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę we współpracy z Komendą Główną Policji w Warszawie w czerwcu 2014 roku rozpoczęła międzynarodową kampanię przeciwko wykorzystywaniu seksualnemu dzieci w turystyce. Tworzone są strony internetowe, za pośrednictwem których można zgłaszać anonimowo incydenty lub podejrzenia wykorzystywania seksualnego dzieci w turystyce. Taką stroną jest http://www.ecpat-serious-game.eu/pl.html oraz strona europejskiej platformy przeciwko dziecięcej turystyce seksualnej https://dontlookaway.report/.
Wielu dorosłych sprawców usiłuje inicjować kontakty z dziećmi, czy nastolatkami w miejscach publicznych, zwłaszcza w takich, gdzie dzieci, czy młodzież często przebywają, czyli place zabaw, parki, szkoły oraz miejsca rekreacji.
Stosują wiele technik, aby skusić dziecko do pójścia z nim w ustronne miejsce lub aby wsiadło do jego samochodu i pojechało z nim do jego mieszkania. Tam nakłania lub zmusza je do poddania się czynnościom seksualnym. Wielu z tych pedofili to osoby sadystyczne, bardzo groźne, które mogą dopuścić się zabójstwa dziecka.
Każdego roku policja odnotowuje wiele przypadków uprowadzania dzieci. Dlatego bardzo ważna jest baczna piecza nad dzieckiem i zaznajomienie samodzielnego już potomstwa z regułami bezpieczeństwa. Podczas wpajania dziecku tych zasad rodzice powinni zachować zdrowy rozsądek i rozwagę. Nadmierne bowiem wzbudzanie strachu u dziecka może być dla jego rozwoju psychicznego zbyt destrukcyjne.
Nie mniej jednak zagrożenie realnie istnieje i dziecko powinno być o nim stosownie do wieku uświadamiane.
Szczególną okolicznością jest umiejętność przerwania istniejącego już faktu molestowania seksualnego dziecka.
Ważna jest zatem znajomość objawów fizycznych i psychicznych u dziecka, które jest krzywdzone.
Rodzice, czy opiekunowie dostrzegłszy niepokojące objawy powinni w odpowiedni sposób zareagować. Jeśli występują objawy fizyczne powinni niezwłocznie udać się z dzieckiem do lekarza, starając się nie usuwać ewentualnych śladów molestowania, a także zabezpieczyć potencjalne dowody rzeczowe.
W dużej mierze może to ułatwić działania policji i prokuratury w celu ujęcia sprawcy. Natomiast jeśli fakt molestowania seksualnego manifestuje się tylko przejawami emocjonalnymi, należy umiejętnie skłonić dziecko lub nastolatka do szczerej rozmowy. Można także poprosić o pomoc specjalistów, którzy dysponują specjalnymi narzędziami (testy projekcyjne, analiza rysunków) do zdiagnozowania dziecka.
Do reagowania w takich sytuacjach są zobligowane osoby mające kontakt z dziećmi i młodzieżą na polu zawodowym.
Należą do nich lekarze, pielęgniarki, położne, kuratorzy sądowi, pracownicy opieki społecznej oraz nauczyciele.
Pielęgniarki, zwłaszcza środowiska nauczania i wychowania, czy pediatryczne, bez względu na miejsce zatrudnienia, to osoby mające na co dzień bezpośredni kontakt z dziećmi i młodzieżą, a także z ich rodzicami i opiekunami.
Dlatego pogłębiona wiedza o zjawisku, umiejętność obserwacji dziecka, prowadzenie edukacji uświadamiającej dzieciom, jak bronić się przed napastowaniem seksualnym może zminimalizować zakres przemocy seksualnej wobec dziecka oraz przyczynić się szybkiego i skutecznego udzielania pomocy krzywdzonemu dziecku.
Przede wszystkim dziecko musi mieć zapewnione poczucie bezpieczeństwa, spokój i pewność, że zostanie cierpliwie i z powagą wysłuchane. Przeprowadzanie rozmowy z dzieckiem wykorzystywanym seksualnie jest bardzo trudne, zarówno dla niego samego jaki dla rozmówcy. Oprócz wiedzy o problemie, empatii wobec dziecka i jego przeżyć, istotna jest znajomość procedur interwencji w przypadkach molestowania seksualnego.
Zgodnie z regulacjami prawa karnego i cywilnego każda osoba ma bezwzględny obowiązek zawiadomienia właściwych instytucji, czyli policji i prokuratury.
Należy przy tym pamiętać, że nie ma obowiązku uzyskania zgody rodziców dziecka na te działania.
Przebieg diagnozowania i terapia molestowanego seksualnie dziecka zależny jest od wielu czynników.
Należy do nich wiek dziecka, również w momencie inicjacji czynności seksualnych wobec małoletniego, stopień jego rozwoju fizycznego i psychicznego, długość trwania krzywdzących relacji, ich siła, rodzaj i miejsce, a także stosunek pokrewieństwa pomiędzy ofiarą a sprawcą, sytuacja rodzinna dziecka, jego stan emocjonalny oraz kto i w jaki sposób udzielił dziecku pomocy jako pierwszy.
Niemałe znaczenie ma udział dziecka w sprawach sądowych i przesłuchaniach.
W Polsce dzieci do lat 15 mają prawo być przesłuchiwane w tzw. Przyjaznym Pokoju Przesłuchań. W 2007 r. zostały opracowane przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę i Ministerstwo Sprawiedliwości normy, jakie powinno spełniać pomieszczenie do przesłuchiwania dzieci. Standardy te mają na celu zmniejszenie stresu, lęku i zapewnienie intymności przesłuchiwanego dziecka oraz uzyskanie jak najbardziej rzetelnych i miarodajnych materiałów dowodowych. Ma on również za zadanie ułatwienie udzielenia pomocy i wsparcia psychologicznego i medycznego zarówno dzieciom, jak i jego opiekunom.
U małych dzieci jako techniki diagnostyczne stosuje się głównie rysunek, zabawy tematyczne i projekcyjne, w których wykorzystywane są zabawki i lalki anatomiczne. Przeprowadzane są rozmowy kierowane i testy. Ważne jest rozpoznanie więzi emocjonalnych z rodzicami, czy opiekunami dziecka oraz ze sprawcą. U dzieci starszych, powyżej 8 roku życia włącza się do technik diagnostycznych testy niedokończonych zdań, uzupełnianie obrazków i inne metody pisemne. U nastolatków, głównie stosuje się pogłębiony wywiad psychologiczny.
Działania terapeutyczne, oprócz usunięcia okaleczeń fizycznych, jeśli takowe występują, u najmłodszych dzieci skierowane są na oswobodzenie dziecka z poczucia winy i odpowiedzialności za to, co się stało, z poczucia wstydu, zhańbienia, jak również na nauczenie dziecka odróżniania dotyków i stawiania granic z innymi osobami zarówno dorosłymi jak i innymi dziećmi.
U dzieci starszych dąży się dodatkowo do poprawy stanu emocjonalnego, do właściwego podejścia do swojej cielesności i tworzenia prawidłowych relacji z otoczeniem. Proces terapeutyczny u dzieci starszych i nastolatków może trwać znaczenie dłużej z uwagi na długość trwającej traumy lub ujawnienie przemocy seksualnej, której doświadczyło we wcześniejszych latach.
Dzieci te po tych doświadczeniach również miewają problemy z tożsamością seksualną, a także często wykazują zachowania autodestrukcyjne do prób samobójczych włącznie. Wiele dzieci manifestuje objawy somatyczne. Konieczne staje się wówczas włączenie do terapii środków farmakologicznych.
Terapia ofiar molestowania seksualnego trwa około 1 roku do 2 lat i rozpoczyna się zwykle terapią indywidualną, a następnie dziecko włączane jest do terapii grupowej.
W Centrum Dziecka i Rodziny Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę działającym w Warszawie, gdzie dzieci i opiekunowie mogą otrzymać szeroki zakres pomocy.
08.01.2020 r. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę ogłosiła raport z badań „Praktyka zgłaszania przez pracowników ochrony zdrowia podejrzeń krzywdzenia dzieci”. Wnioski z badania są niepokojące.
„Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę alarmuje:
niewiedza i lęk głównymi przyczynami niezgłaszania przez pracowników ochrony zdrowia przypadków krzywdzenia dzieci”.
Od 18.10.2011 r. obowiązuje wszczęcie procedury „Niebieskiej Karty” (Dz. U. Nr 209, poz. 1245) w przypadku, gdy podczas wykonywania czynności zawodowych lub służbowych osoba poweźmie uzasadnione podejrzenie stosowania przemocy wobec członków rodziny czy w związku ze zgłoszeniem dokonanym przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie. Przedstawicielem ochrony zdrowia uprawnionym do działań jest lekarz, pielęgniarka, położna oraz ratownik medyczny.
„(..) dane MRPiPS z 2018 roku wskazały, że udział przedstawicieli ochrony zdrowia w wypełnianiu formularzy „Niebieska Karta-A” wyniósł mniej niż 1%”.
Dlaczego tak mało obchodzi nas, medyków los krzywdzonych dzieci ?
To pytanie pozostawiam bez odpowiedzi.. niech każdy z nas sam sobie odpowie…
mgr Joanna Lewoniewska
Sobolewska Z., Interwencje, diagnoza, terapia dzieci ofiar przemocy seksualnej
Centrum Dziecka i Rodziny Fundacji Dzieci Niczyje,
Warszawa, 2002, s. 10, 11, 13,14
