Zawód pielęgniarki i pielęgniarza jako zawód zaufania społecznego.
Pojęcie zawodu zaufania publicznego nie jest znane w innych krajach, ponieważ jest to
wytwór Polski i został po raz pierwszy wprowadzony do użytku publicznego w Konstytucji
RP z 1997 roku w art. 17. Ustawodawca związał tam wykonywanie zawodu zaufania
publicznego z istnieniem samorządu zawodowego.
Do tej grupy można zaliczyć takie zawody, które polegają na wykonywaniu zadań
o charakterze szczególnie związanym z jednostką ludzką.
Niektórzy przyjmują, że zawody zaufania publicznego są tożsame z wolnymi zawodami,
jednak nie wszystkie osoby wykonujące wolny zawód są zrzeszone w samorządach
zawodowych, a tym samym nie są przedstawicielami zawodu zaufania publicznego.
Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu stwierdził, że zawód zaufania publicznego to taki,
który polega na „obsłudze osobistych potrzeb ludzkich, wiążących się z przyjmowaniem
informacji dotyczących życia osobistego i zorganizowany w sposób uzasadniający
przekonanie społeczne o właściwym dla interesów jednostki wykorzystywaniu tych
informacji przez świadczących usługi”.
Sędziowie Trybunału uzależnili zawód zaufania społecznego od tego, czy osoby fizyczne
przekazują, wykonującym takie zawody informacje poufne, które są niezbędne dla
wykonania usługi. Poza tym wykonywanie, takiego zawodu jest związane z szeroko
pojmowaną etyką zawodową; zawsze pracujących w tych dziedzinach obowiązuje zasada
zachowania tajemnicy zawodowej i nieprzekazywania informacji poufnych osobom trzecim.
Ustawodawca zapewnił sobie prawo do wydawania zezwolenia na wykonywanie takich
zawodów tylko tym osobom, które spełniają odpowiednie kwalifikacje.
Zawody tego rodzaju wykonywane są w sposób aprobowany przez społeczeństwo, które
musi faktycznie mieć zaufanie do osób powołanych na dane stanowiska.
Natomiast na zaufanie składają się czynniki takie jak przekonanie o zachowaniu przez osobę
wykonującą ten zawód dobrej woli, właściwych motywacji oraz staranności zawodowej.
Głównymi cechami zawodów zaufania społecznego są:
- doniosłość wykonywania tego zawodu;
- powierzanie takim pracownikom przez osoby prywatne informacji poufnych i osobistych;
- uznawanie tych informacji za tajemnicę zawodową;
- niepodleganie regułom, które rządzą w hierarchii urzędniczej.
Zawody zaufania społecznego charakteryzują się także tym, że istnieją specjalnie powołane
związki zawodowe, które chronią osoby wykonujące takie zawody. Reprezentują one
interesy tych pracowników wobec władz państwowych, sprawują nadzór nad należytym
wykonywaniem zawodu, kształtują zasady etyki zawodowej, organizują i prowadzą
sądownictwo dyscyplinarne oraz określają program kształcenia w danym zawodzie.
Rola społeczna w zawodzie pielęgniarek i pielęgniarzy.
Rola społeczna to zbiór oczekiwań jakie społeczeństwo stawia, danej jednostce; jest to zespół
praw oraz obowiązków, które wynikają z zajmowania pozycji społecznej. Socjologia zakłada,
że w rozumieniu relacyjnym, poszczególne osoby definiują przypisane do nich role i stosunki
społeczne pomiędzy poszczególnymi jednostkami. w aspekcie dystrybucyjnym zaś bierze, się
pod uwagę położenie jednostki ze względu na posiadanie określonego kapitału; inaczej
mówiąc, w tym względzie rozważa, się czy dany zawód cieszy się prestiżem czy jest dobrze
opłacany lub czy przynosi wystarczającą człowiekowi satysfakcję.
Próbując określić rolę społeczną w zawodzie pielęgniarza, należy omówić kilka czynników
jakie ją wyznaczają. Po pierwsze należy zwrócić uwagę, że początkowo pielęgniarstwo
wykonywały jedynie kobiety; dodatkowo najczęściej były one niezamężne. w historycznych
dokumentach można znaleźć informację, iż chorymi mogli zajmować się również mężczyźni,
ale musieli po pierwsze być mnichami, a po drugie musieli zrzec się swoich męskich „ról”.
Drugim czynnikiem jest negatywna ocena pracy fizycznej; przed laty była ona
wyznacznikiem niskiego statusu społecznego.
Obecnie sytuacja ta ulega zmianie, jednakże nie można z całą pewnością stwierdzić, że nie
istnieje już podział na zawody „fizyczne”, taniej opłacane i „umysłowe” opłacane lepiej.
Status pielęgniarek był zawsze obniżany i degradowany; były one przez wieki traktowane
jako pomoce lekarskie mające usługiwać chorym. Nawet definicja tego zawodu do niedawna
podawała, że jest to „zawód pomocniczy”, co w literaturze przedmiotu uważane jest za
deprecjonujące.
Obecnie, zawód pielęgniarki jest zawodem samodzielnym i wysokospecjalistycznym.
„Pielęgniarka (w odniesieniu do mężczyzn stosuje się formę pielęgniarz) – samodzielny,
medyczny zawód z grupy specjalistów do spraw zdrowia.
Sprawuje opiekę medyczną nad pacjentem (m.in. pielęgnacja pacjenta, podawanie leków,
wykonywanie zastrzyków, wlewów dożylnych), asystuje lekarzowi w czasie
zabiegów, operacji, wykonuje samodzielne działania w
zakresie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji medycznej, a także wykonuje zlecenia
lekarskie. W przypadku, gdy pielęgniarka uzna zlecenie za błędne zobowiązana jest
odmówić jego wykonania. Zajmuje się także szeroko rozumianą edukacją zdrowotną
i promocją zdrowia.”
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pielęgniarka (przyp. red.)
Mgr pielęgniarstwa Martyna Szurgot
Wydział wojskowo-lekarski Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Miejskie Centrum Medyczne im. dr Karola Jonschra w Łodzi
Z nadesłanej do SPC pracy magisterskiej wybrała
Joanna Lewoniewska
Źródła:
Łukasz-Paluch K., Franek G.A., Pierwsze przywódczynie stowarzyszeń pielęgniarskich.
Współczesne wyzwania stojące przed liderami, Akademia Techniczno-Humanistyczne
w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2010, s. 220-222
Orzeczenie TK z 7 maja 202 r., SK 20/00
Tabernacka M., Pojęcie zawodu zaufania publicznego, „Acta Uniwersitatis Wratislaviensis”
nr 2663, 2014, s. 302
Zawadzki A., Medycyna ratunkowa i katastrof, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
2014
Kędziora-Kornatowska K., Muszalik M., Krajewska-Kułak E., Wrońska I., Repetytorium
z pielęgniarstwa. Podręcznik dla studentów medycznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2013
