Dzisiaj będzie o "tajnym hormonie”, o który czasami jestem pytany przez pacjentów, a także zdarza się, że i przez zainteresowane tematyką odchudzania koleżanki i kolegów mających inne specjalizacje.
rT3 jest częścią naszej hormonalnej endokrynologicznej układanki, a świadomość istnienia hormonu może pomóc wytłumaczyć wiele sytuacji związanych z naszym zdrowiem, zwłaszcza jeżeli występują u nas problemy z redukcją masy ciała, zmęczenie, ospałość, zaburzenia koncentracji, a nawet pełne objawy mgły mózgowej. Osoba mająca podwyższone stężenie rT3 może mieć wręcz idealne TSH, a może skarżyć się na zmęczenie i wcale nie oznacza to, że taka osoba kłamie... Warto wówczas zlecić oznaczenie stężenia odwróconej trójjodotyroniny (rT3, reverse T3), która jest nieaktywną formą hormonu trójjodotyroniny (T3), jednego z głównych hormonów produkowanych przez tarczycę. Trójjodotyronina (T3) i tyroksyna (T4) są kluczowymi hormonami odpowiedzialnymi za regulację metabolizmu w organizmie. rT3 powstaje z tyroksyny (T4) w wyniku enzymatycznej konwersji, która zachodzi głównie w wątrobie, nerkach i innych tkankach obwodowych.
Jaka jest zatem funkcja rT3 w naszym organizmie?
Warto zdawać sobie sprawę że rT3 jest metabolitem nieaktywnym metabolicznie, co oznacza, że nie wpływa na metabolizm tak, jak aktywna forma T3. Działa raczej jako regulator, blokując receptory, które normalnie byłyby aktywowane przez T3. W ten sposób zmniejsza aktywność metaboliczną, co jest szczególnie przydatne w sytuacjach, kiedy organizm musi oszczędzać energię, np. podczas stresu, głodzenia lub choroby.
Kiedy dochodzi do powstawania rT3 w naszym organizmie?
Otóż jest to pewnego rodzaju mechanizm adaptacyjny. W stanach stresu, głodzenia, ciężkich chorób lub urazów, organizm często przekształca więcej T4 w rT3, aby ograniczyć aktywność metaboliczną i zaoszczędzić energię na podstawowe funkcje życiowe. Jak wiemy tyroksyna (T4) może być przekształcana w zasadzie w dwóch kierunkach: w aktywną trójjodotyroninę (T3) lub w nieaktywną odwróconą trójjodotyroninę (rT3). Proces ten zależy od enzymów nazywanych dejodynazami, które odcinają atomy jodu z T4. W zależności od warunków fizjologicznych organizmu, więcej T4 może być konwertowane do rT3 w sytuacjach, które wymagają zmniejszenia metabolizmu, np. w wyniku stresu, przewlekłych chorób lub stanów zapalnych.
Jaka jest zatem kliniczna rola rT3?
Otóż poziom rT3 rzadko jest rutynowo badany, ale może być użyteczny w ocenie stanów, w których metabolizm hormonów tarczycy jest zaburzony, jak np. w zespole niskiej trójjodotyroniny lub w innych przewlekłych chorobach. Jest również przydatny do oceny konwersji T4 do T3 w naszym organizmie.
Podsumowując, rT3 jest wskaźnikiem metabolicznych zmian w organizmie, które wpływają na oszczędność energii i mogą prowadzić do zaburzeń związanych z niedoczynnością tarczycy, jeśli jego poziom jest zbyt wysoki.
Jeśli zdiagnozowałaś lub zdiagnozowałeś sobie podwyższone stężenie odwróconej trójjodotyroniny (rT3), może to sugerować zaburzenia w metabolizmie hormonów tarczycy. rT3 jest nieaktywną formą trójjodotyroniny (T3) i powstaje głównie w wyniku konwersji tyroksyny (T4) w organizmie.
Podwyższone rT3 jak już wspominałem może występować w sytuacjach, kiedy nasz organizm jest poddany stresowi fizjologicznemu, w sytuacjach takich jak: choroby przewlekłe: niewydolność nerek, wątroby, serca czy choroby nowotworowe. Może również towarzyszyć stanowi głodzenia lub wyniszczenia. Niedobór kalorii, szczególnie w diecie niskowęglowodanowej lub w stanie głodówki, może prowadzić do wzrostu stężenia rT3, ponieważ nasz organizm zmniejsza wówczas aktywność metabolizmu w celu oszczędzania energii.
Przewlekły stres fizyczny lub psychologiczny, a także urazy, operacje czy infekcje mogą wpływać na wzrost poziomu rT3. Przyczyną zbyt wysokiego rT3 może być niewłaściwa konwersja hormonów tarczycy: Problemy z konwersją T4 do aktywnej T3 (np. w wyniku niedoboru selenu lub cynku) mogą prowadzić do wzrostu rT3 kosztem T3. W takim przypadku obserwuje się także objawy niedoczynności tarczycy, mimo że poziomy TSH mogą być w normie, co niekiedy bardzo dziwi pacjentów, jak i niektórych naszych kolegów lekarzy, nie będących endokrynologami.
Zespół niskiej trójjodotyroniny jest stanem obserwowanym w ciężkich chorobach, kiedy organizm celowo zmniejsza aktywność hormonów tarczycy poprzez wzrost rT3, aby spowolnić metabolizm.
Wysokie rT3 samo w sobie nie zawsze wymaga leczenia, jednak może sugerować potrzebę dokładniejszej diagnostyki, szczególnie w kierunku przyczyn metabolicznych, stresowych lub przewlekłych chorób.
Niestety podwyższone stężenie odwróconej trójjodotyroniny (rT3) może prowadzić do szeregu zaburzeń związanych z funkcjonowaniem tarczycy oraz ogólnym metabolizmem organizmu.
Główne konsekwencje i potencjalne skutki długotrwale podwyższonego poziomu rT3 obejmują: objawy niedoczynności tarczycy. Mimo prawidłowego lub niekiedy nawet nieznacznie podwyższonego poziomu T4 (tyroksyny) oraz prawidłowego TSH, wysoki poziom rT3 może powodować objawy niedoczynności tarczycy. Wynika to z blokowania aktywnej formy trójjodotyroniny (T3) przez nieaktywną rT3.
Objawy mogą obejmować zmęczenie, ospałość, nietolerancję zimna, przyrost masy ciała, suchą skórę, problemy z koncentracją i pamięcią (tzw. "mgła mózgowa"), zaparcia oraz depresję.
Podwyższone rT3 prowadzi również do spowolnienia tempa metabolizmu, co może skutkować problemami z utratą masy ciała lub nawet przybieraniem na wadze, mimo stosowania diety i ćwiczeń.
W długim okresie może to prowadzić do zespołu metabolicznego, insulinooporności oraz zwiększonego ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2.
Ponadto wysokie rT3 jest często obserwowane u pacjentów z zespołem przewlekłego zmęczenia (CFS) lub fibromialgią, co sugeruje, że zaburzenia hormonalne mogą przyczyniać się do osłabienia zdolności organizmu do regeneracji i utrzymywania energii.
Ponieważ hormony tarczycy wpływają na funkcje układu odpornościowego, zaburzony metabolizm hormonów może prowadzić do osłabienia układu odpornościowego, co z kolei zwiększa ryzyko infekcji i problemów z ich zwalczaniem.
Niskie stężenie aktywnej T3 (wynikające z wysokiego poziomu rT3) może wpływać na obniżenie częstości akcji serca i objętości wyrzutowej serca, co również prowadzi do osłabienia pracy serca, zmniejszonej tolerancji wysiłku fizycznego i problemów z ciśnieniem krwi. Wysokie poziomy rT3, powodujące objawy niedoczynności tarczycy, mogą przyczyniać się do stanów depresyjnych, lękowych oraz problemów z pamięcią i koncentracją.
U sportowców lub osób aktywnych fizycznie, podwyższone rT3 może prowadzić do zmniejszenia wydolności fizycznej oraz spowolnienia procesów regeneracyjnych, co utrudnia osiąganie wyników i poprawę kondycji fizycznej.
Z tego powodu ważne jest, aby zidentyfikować przyczynę podwyższonego rT3 i wdrożyć odpowiednie leczenie, które może obejmować zmianę stylu życia, czy odpowiednią suplementację, leczenie chorób przewlekłych lub inne interwencje medyczne.
Jeżeli stwierdzisz, że masz zbyt wysokie stężenie rT3, najlepiej skieruj swoje kroki do endokrynologa, który pomoże ci rozwiązać ten problem.
