Ustawa wchodzi w życie w dniu 15 lutego 2024 r. i z tym dniem powstaną nowe obowiązki dla podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy szczególnymi środkami ochrony przeciwdziałającymi zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym, o których mowa w art. 1, są „obowiązki pracodawców i innych organizatorów w zakresie działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi oraz pracowników i innych osób dopuszczanych do takiej działalności”.
Ponadto zgodnie z powołaną ustawą dokonano nowelizacji ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym, która również nakłada się na podmioty pracujące z dziećmi, w tym te prowadzące działalność związaną z leczeniem i opieką nad małoletnimi, obowiązek posiadania standardów ochrony małoletnich.
Na wstępie należy podkreślić, że opracowanie Standardów Ochrony Małoletnich dotyka w zasadzie każdy podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych w tym indywidualne praktyki w ramach wykonywania zawodów medycznych. Można oczywiście wskazać, że są takie podmioty, które w swojej praktyce nie stykają się z dziećmi. Można by tak przyjąć, np. w przypadku zakładów opiekuńczo leczniczych, których przedmiotem działalności jest udzielanie świadczeń wyłącznie dla osób dorosłych. Jeżeli jednak uznamy, że w ramach osób odwiedzających są dzieci i to dzieci małoletnie to organizacja udzielania świadczeń, choć bezpośrednio nie skierowanych do osób małoletnich, obejmuje jednak te osoby.
W tym przypadku, w mojej ocenie, wątpliwości dotyczące konieczności implementacji Standardów Ochrony Małoletnich powinny być rozstrzygane na korzyść osób podlegających ochronie.
W szczególności, że zgodnie z art. 22b ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich, ma każdy organizator działalności oświatowej, opiekuńczej, wychowawczej, resocjalizacyjnej, religijnej, artystycznej, medycznej, rekreacyjnej, sportowej lub związanej z rozwijaniem zainteresowań przez małoletnich. W art. 22b ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym nie wspomina się o tym, iż działalność medyczna musi dotyczyć małoletnich.
Nie można mieć zatem wątpliwości, że każda apteka, czy laboratorium, gdzie pobiera się materiał biologiczny powinny mieć opracowane Standardy Ochrony Małoletnich.
Ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw poprzez zmianę treści ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym, wprowadza się szczególne środki ochrony przeciwdziałające zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i szczególne środki ochrony małoletnich.
Do tych środków ochrony zalicza się:
1) obowiązek weryfikacji osób przyjmowanych do pracy (sprawdzanie w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym),
2) obowiązek przedstawienia informacji z rejestru karnego polskiego i/lub zagranicznego przez osobę przyjmowaną do pracy, oświadczenia o państwach zamieszkania w ciągu ostatnich 20 lat oraz oświadczenia o niekaralności, gdy uzyskanie informacji z zagranicznego rejestru karnego nie jest możliwe (nie ma takiego rejestru lub informacja nie jest wydawana),
3) obowiązek przyjęcia Standardów ochrony małoletnich, uwzględniających:
A) zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem placówki lub organizatora, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich;
B) zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
C) procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury „Niebieskie Karty”;
D) zasady przeglądu i aktualizacji standardów;
E) zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności;
F) zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania;
G) osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;
H) sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.
W standardach uwzględnia się sytuację dzieci niepełnosprawnych oraz dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
W standardach wskazuje się również: 1) wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone; 2) zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet; 3) procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie; 4) zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.
Standardy powinny być sformułowane w sposób przystępny i zrozumiały dla małoletnich oraz udostępnione zarówno na stronie internetowej, jak i w widocznym miejscu w podmiocie. Podmiot ma obowiązek co najmniej raz na dwa lata dokonywać oceny i aktualizacji standardów.
W kontekście powyższego należy wyraźnie podkreślić, że dla ochrony praw dziecka kamieniem milowym było przyjęcie w 1989 r. Konwencji o Prawach Dziecka.
Zgodnie z powołaną Konwencją, w zakresie praw dziecka, obowiązują 4 podstawowe zasady:
I. Zasada równego traktowania (art. 2 Konwencji), czyli zakaz dyskryminacji w dostępie do świadczeń zdrowotnych.
II. Zasada kierowania się najlepszym interesem dziecka (art. 3 Konwencji).
III. Zasada prawa dziecka do optymalnego rozwoju, co obejmuje rozwój fizyczny, psychiczny, duchowy, moralny, psychologiczny i społeczny dziecka (art. 6 Konwencji)), czyli umożliwienie dzieciom przebywającym w szpitalach zabawy, edukacji, utrzymywania relacji z bliskimi i rówieśnikami.
IV. Zasada wysłuchania i uwzględniania opinii dziecka, zgodnie z jego wiekiem i dojrzałością (art. 12Konwencji)).
