Różne trudne stany psychiczne pacjenta jak np. depresja wynikają często z traumy otrzymanej diagnozy lub jej braku, efektów leczenia takich jak progresja po remisji, oporność na dotychczasowe leczenie, itp. Czasami są jednak następstwem działań niepożądanych stosowanych produktów leczniczych.
Warto to wiedzieć, aby nieść skuteczną pomoc potrzebującemu.
Często tym potrzebującym są pacjenci onkologiczni, z SM czy z innymi chorobami autoimmunologicznymi.
Psycholog winien dysponować listą produktów leczniczych, których działania niepożądane idą w kierunku np. stymulacji stanów lękowych, depresji czy też objawów psychiatrycznych / pobudzenie depersonalizacja, omamy, urojenia, psychozy itd.
Czasami może warto sprawdzić czy pacjent nie przyjmuje tych leków.
Leki podawane pacjentom onkologicznym można podzielić na: walczące z nowotworem oraz
walczące z chorobami współistniejącymi, które atakują niezależnie chorego lub stymulowane są działaniami niepożądanymi wybranej drogi terapeutycznej.
Przykłady wybranych ad hoc produktów leczniczych obwinianych za nastroje pacjentów:
• Antybiotyki:
• Cyprofloksacyna / Cipronex / reakcje psychotyczne, myśli samobójcze.
• Lewofloksacyna / Levoxa / myśli samobójcze.
• Pencylina prokainowa omamy, lęki.
• Cefalosporyny, urojenia, iluzje.
• Gentamycyna majaczenia.
• Klarytromycyna majaczenia.
• Metronidazol lęki, urojenia.
Onkologia:
• Bortezomib wywołuje zaburzenia psychiczne w tym myśli samobójcze, splątanie niepokój, omamy.
• Dezatynib wywołuje w trakcie brania często depresje, ale czasami objawy depresji są dłuższe stąd potrzebny aktywny follow-up dla pacjentów po zakończonej terapii dezatynibem.
• Elotuzumab stosowany w leczeniu szpiczaka mnogiego ma jako jedno z wielu działań niepożądanych zaburzenia psychiczne, zmienność nastrojów, depresje.
• Imatynib wywołuje w zaburzeniach psychicznych depresje, ale niezbyt często, częściej niż u jednego pacjenta na tysiąc, ale rzadziej niż u jednego na stu. Ponieważ Imatynib jest metabolizowany przez CYP3A4, to inne leki Leki hamujące CYP3A4 / ketokonazol, antybiotyki makrolidowe/ hamują rozkład imatynibu, prowadząc do wzrostu jego stężenia i wzrostu tym samym działania niepożądanego jak depresja, która objawia się wtedy już bardzo często, czyli częściej niż jeden na 10 pacjentów.
• Ipilimumab, niezbyt często depresje.
• Lipilimumab, leczenie czerniaka, zaburzenia psychiczne, stany splątania, zmiany stanu umysłowego, depresje.
• Sorafenib, często depresje.
• Trastuzumab, rak piersi HER+2 bezsenność lęki, depresje.
Inne produkty lecznicze:
• Interferony wywołują depresje i myśli samobójcze, ryzyka zachowań samobójczych.
• Solu –Medrol nastroje depresyjne i próby samobójcze.
• Estrogeny i gestageny uwaga na stany lękowe.
Dr nauk farm Leszek Borkowski
