Jednym z najgłośniej komentowanych przepisów nowej ustawy o wyrobach medycznych, wchodzących w życie 1 stycznia 2023r., jest art. 55 ust. 2 pkt 1) tej ustawy, zgodnie z którym reklama wyrobu kierowana do publicznej wiadomości nie może wykorzystywać wizerunku osób wykonujących zawody medyczne lub podających się za takie osoby lub przedstawiać osób prezentujących wyrób w sposób sugerujący, że wykonują taki zawód. Oznacza to, że niezgodne z prawem będą reklamy wyrobów medycznych (zarówno w formie materiałów drukowanych, na przykład reklamy prasowej, jak i spoty radiowe lub telewizyjne), w których będzie pojawiał się lekarz, pielęgniarka, położona lub inna osoba, wykonująca jeden z tzw. zawodów medycznych.
Jest to zmiana, która wymusi z pewnością zmianę strategii reklamowej wielu producentów i dystrybutorów wyrobów medycznych; w branży tej bowiem powszechnie wykorzystywano dotychczas dopuszczalność prezentowania wyrobu w reklamie przez personel medyczny. W wyniku tej zmiany reklama wyrobów medycznych będzie poddana podobnemu ograniczeniu, jak to obowiązujące od dawna w odniesieniu do leków; w myśl bowiem art. 55 ust. 1 pkt 1) Prawa farmaceutycznego, reklama produktu leczniczego kierowana do publicznej wiadomości nie może polegać na prezentowaniu produktu leczniczego przez osoby znane publicznie, naukowców, osoby posiadające wykształcenie medyczne lub farmaceutyczne lub sugerujące posiadanie takiego wykształcenia.
Co istotne, w obu tych regulacjach ustawodawca zakazuje wykorzystywania w reklamie nie tylko wizerunku czy postaci lekarza (lub innej osoby wykonującej tzw. zawód medyczny), ale także osoby, która sugeruje wykonywanie zawodu medycznego (lub posiadanie wykształcenia medycznego czy farmaceutycznego). Za niezgodną z prawem będzie zatem uznana zarówno reklama, w której lek lub wyrób medyczny prezentuje lekarz, jak i ta, w której występuje aktor udający lekarza; lub ktokolwiek, kogo wygląd, strój czy zachowanie mogą sugerować, że jest to osoba wykonująca zawód medyczny.
Powyższe zakazy reklamowe, uregulowane w przepisach Prawa farmaceutycznego i Ustawy o wyrobach medycznych, nie są identycznie sformułowane. Jedną z istotnych różnic pomiędzy nimi jest zakaz reklamowania do publicznej wiadomości leków przez osoby znane publiczne (szeroko pojętych celebrytów); analogicznego zakazu nie uwzględniono w ustawie o wyrobach medycznych. W związku z tym nawet po 1 stycznia 2023 roku dopuszczalne będzie prezentowanie wyrobu medycznego w reklamie przez aktora, influcencera czy inną rozpoznawalną osobę (o ile sposób prezentowania wyrobu nie będzie sugerował, że osoby te wykonują zawody medyczne).
Powyższe nie oznacza jednak, że osoby wykonujące zawody medyczne (czy też ucharakteryzowane na takie osoby) znikną zupełnie z reklam. Zakazy te dotyczą bowiem wyłącznie reklam leków i wyrobów medycznych, a nie mają zastosowania do reklamy innych produktów czy usług, a także do kampanii społecznych (na przykład prozdrowotnych). Nadal też dopuszczalne jest stosowanie takiej formy reklamy w odniesieniu do kosmetyków czy żywności specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
Przepisy Ustawy o wyrobach medycznych, dotyczące reklamy wyrobów, wchodzą w życie 1 stycznia 2023 roku. Warto jednak zaznaczyć, że reklama wyrobu medycznego niespełniająca nowych wymogów, których rozpowszechnianie rozpoczęto jeszcze w tym roku, będzie mogła być nadal rozpowszechniana, jednakże nie dłużej niż do 30 czerwca przyszłego roku. Po tej dacie wszystkie reklamy niezgodne z nowymi przepisami powinny zniknąć z przestrzeni publicznej.
Katarzyna Czyżewska, adwokat
Czyżewscy kancelaria adwokacka
