Panie profesorze, jakie są najnowsze doniesienia dotyczące zastosowania immunoterapii w leczeniu alergicznego nieżytu nosa oraz astmy?
Jest sporo doniesień naukowych wskazujących, że jest to niezwykle skuteczna oraz zalecana metoda leczenia alergicznego nieżytu nosa, u osób uczulonych na pyłki drzew, traw, roztocza kurzu domowego bądź alergeny kota. Co więcej, metoda ta jest również skuteczna w przypadku leczenia wybranych pacjentów z astmą oskrzelową. Z immunoterapii skorzystają pacjenci, u których astma nie jest tak bardzo zaawansowana. W przypadku, ciężkiej astmy immunoterapia nie może być już stosowana, dlatego jest ona wskazana szczególnie we wczesnych fazach rozwoju choroby.
Według wytycznych Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej, stosowanie immunoterapii alergenowej jest wskazane, jako leczenie profilaktyczne, w zapobieganiu rozwoju astmy, wznów, nowych uczuleń, jak również dalszego nasilenia alergicznego nieżytu nosa. Ukazały się nowe publikacje, wskazujące na to, iż immunoterapia stosowana w przypadku leczenia astmy oskrzelowej u osób uczulonych na roztocze, wyraźnie wspiera efekt farmaceutyków. Mowa o popularnych inhalatorach, sterydowych preparatach rozszerzających oskrzela, czy innych lekach kontrolujących astmę. Nie ma wątpliwości, co do tego, że jest to metoda, najbardziej wskazana u wybranych pacjentów z astmą oskrzelową.
Mówiono również o stosowaniu immunoterapii w przypadku pacjentów z alergiami pokarmowymi. Obecnie oczekiwana jest rejestracja immunoterapii dla pacjentów uczulonych na orzeszki ziemne, a w przeciągu kolejnych 2-3 lat spodziewamy się szczepionki dla dzieci uczulonych na mleko.
Reakcje w przypadku alergii pokarmowych potrafią być bardzo ciężkie, wstrząsowe i ogromnie niebezpieczne dla życia. Jedną z najcięższych ich formą jest wstrząs anafilaktyczny. Panuje jednak błędne przekonanie, że alergia pokarmowa objawia się po zjedzeniu danego pokarmu i zauważalna jest w postaci objawów skórnych, np. pokrzywki. W rzeczywistości to nie jest alergia, a reakcja na toksyczne substancje zawarte w pokarmie tj. barwniki, u osób o zwiększonej wrażliwości. Żeby wykluczyć chorobę należy wykonać badania diagnostyczne.
Jak się uchronić przed uczuleniem na roztocze?
Pierwszym krokiem jest oczywiście unikanie kontaktu z roztoczami. Obecne metody są mało skuteczne, ponieważ wystarczy niewielka ilość alergenu, aby wywołać objawy alergii. Co więcej, eliminacje za pomocą środków chemicznych, których celem jest zniszczyć roztocza, nie znajdują potwierdzenia w efektywności. Skuteczną metodą, lecz nie gwarantującą całkowitego zniszczenia alergenu jest usuwanie ognisk kurzu z domu. Oprócz zmniejszenia stężenia alergenu w mieszkaniach, mimo wszystko zalecamy odczulanie. Do wyboru mamy: szczepionki podjęzykowe np. w formie slitu, szczepionki iniekcyjne, które są skuteczne i z pewnością pomogą pacjentom, zarówno z objawami alergicznymi nieżytu nosa, spojówek albo astmą.
Która forma podania terapii wpływa na lepszy compliance pacjenta?
Wszystko zależy od preferencji pacjenta oraz jego determinacji w systematycznym przyjmowaniu szczepionek. Zanim podejmiemy decyzje o odczulaniu, należy przede wszystkim porozmawiać z pacjentem, który rodzaj terapii bardziej mu odpowiada. Czy chciałby ją przyjmować w domu? A może wolałby przyjeżdżać do wyspecjalizowanego ośrodka, żeby podać mu zastrzyk szczepionki - iniekcję.
Obie te formy są właściwie bezpieczne, jednakże większe bezpieczeństwo jest w przypadku immunoterapii podjęzykowej, która rzadko prowadzi do poważnych reakcji uogólnionych. Zdarzało się odczulać tysiące pacjentów i nie zanotowano przy tym żadnej poważniejszej reakcji systemowej. Pomimo to, może zdarzyć się częściej po zastosowaniu iniekcji.
Jaka jest rola mikrobiomu w alergii?
Obecnie mikrobiom jest bardzo ważną dziedziną, jeżeli chodzi o nauki medyczne. Odgrywa rolę nie tylko w chorobach alergicznych, ale wpływa na cały układ odpornościowy. W wielu chorobach zauważono, że skład mikrobiomu może również odgrywać istotną rolę. W przypadku chorób alergicznych wiemy, że niektóre szczepy bardziej predestynują do rozwoju alergii, z kolei inne zabezpieczają przed pojawieniem się chorób alergicznych. Ich występowanie, wzajemny stosunek procentowy jest bardzo uzależniony od diety, wysiłku fizycznego oraz od indeksu wagi ciała. Wiemy, że te czynniki mogą odgrywać kluczową rolę. Zasadniczo mikrobiom występuje w całym organizmie, a w szczególności na skórze. Zaś jego głównym środowiskiem jest przewód pokarmowy i to tam odgrywa największą rolę w regulacji naszego zdrowia. Ma znaczenie w przypadku chorób dermatologicznych lub okulistycznych, ponieważ może istotnie decydować o rozwoju choroby. Dysponujemy badaniami, które skupiają się na tym, jak mikrobiom oddziałuje z naszym organizmem, a w szczególności z układem odpornościowym oraz jak wpływa na jego funkcjonowanie.
Osoby z nadmierną wagą ciała, nieaktywne fizycznie, bez urozmaiconej diety powinny się w tym momencie martwić?
Tak wynika z badań, ale aby w pełni to potwierdzić, potrzeba oczywiście nowych badań (badań klinicznych). W rzeczywistości, im wyższa waga ciała, im wyższe BMI, tym skład bakterii staje się mniej korzystny dla organizmu. Znikają bakterie charakterystyczne dla osób zdrowych i pojawiają się szczepy, które obserwujemy np. u pacjentów z astmą czy z innymi chorobami nawet z kręgu autoimmunologicznego, reumatologicznego. To jest bardzo złożony proces, aczkolwiek już dziś możemy zalecić właściwą dietę, aktywność oraz redukcję wagi ciała. To są działania, które teraz z pewnością poprawią naszą zdrowotność. Na manipulacje w zakresie wprowadzania szczepów bakteryjnych i eliminowania innych, musimy jeszcze poczekać.
Materiał powstał w ramach kampanii edukacyjnej „Zerwij z alergią - wybierz zdrowie” pod patronatem Polskiego Towarzystwa Alergologicznego
