Debata Medexpressu: Depresja

Gośćmi debaty są: prof. dr hab. n. med. Piotr Gałecki, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii, prof. Marcin Wojnar, kierownik, Katedra i Klinika Psychiatryczna, Warszawski Uniwersytet Medyczny, dr Piotr Kiembłowski, członek zarządu, Fundacja Nagle Sami.

• Raport NFZ z lutego br. podaje, że w Polsce na depresję w publicznej służbie zdrowia leczyło się 1 mln 100 tys. dorosłych Polaków, natomiast w 2018 roku leki depresyjne wykupiło 3 mln 800 tys. osób. Analiza sprzedaży opakowań leków przeciwdepresyjnych wskazuje że w Polsce łącznie na depresję leczy się ok 2 mln osób.
• Depresja kliniczna, wymagająca leczenia ma 10 określonych objawów, występujących w ciągłym charakterze w okresie 2 tygodni. Nie każdy negatywny stan emocjonalny spełnia kryteria depresji. Ważne jest, aby depresja nie była chorobą rozpoznawalną nadmiernie. Z drugiej strony zaś szacuje się że ok 1 mln osób w depresji klinicznej pozostaje nie rozpoznanej, co wynika z faktu, że pacjenci nie są w stanie stwierdzić istoty swojego cierpienia.
• Obniżony nastrój, przygnębienie, utrata energii, utrata zdolności do odczuwania przyjemności i radości czyli anhedonia, trudność w mobilizacji do codziennego funkcjonowania plus negatywne pesymistyczne myślenie, które może prowadzić do myśli samobójczych, zaburzenia snu, spadek apetytu, zaburzenia koncentracji i uwagi, trudności w podejmowaniu decyzji, to objawy depresji.
• Przełamanie leku, skorzystanie z pomocy specjalisty to rozpoczęcie procesu leczenia. Dużo wysiłku należy włożyć, aby przełamać tabu choroby oraz przeciwdziałać stygmatyzacji chorego. Udana współpraca pomiędzy lekarzem psychiatrą a terapeutą, tj. działanie na poziomie stabilizacji działania układu nerwowego za pomocą farmakoterapii oraz zajęcie się pacjentem w celu wzmocnienia jego funkcjonowania społecznego to podstawa prawidłowego leczenia.
• Stosowane obecnie leki przeciwdepresyjne są jednymi z bezpieczniejszych preparatów w swoim wskazaniu, są bardzie skuteczne niż antybiotyki we własnym wskazaniu. Aktualne badania pokazują, że leki przeciwdepresyjne są skuteczne w 70% w trakcie 3-miesięcznej terapii. 30% pacjentów to jest ta pula chorych, która nie reaguje na leczenie. Jest to ok 600-800 osób cierpiących na depresję lekooporną.
• Depresja lekooporna to taki epizod, kiedy zastosowana u pacjenta forma leczenia za pomocą dwóch preparatów odpowiednio długo okazuje się być nieskuteczna.
• Poczucie bezradności, które towarzyszy samej depresji nasila się w momencie, kiedy pacjent nie widzi postępu w leczeniu. Wzrasta wtedy ryzyko próby samobójczej.
• Pod koniec ub. r. Europejska Agencja ds. Leków (EMA) zarejestrowała nowy lek – esketaminę. Nadzieje, jakie są wiązane z tą substancja, która jest przełomem w leczeniu depresji lekoopornej, nie są bezpodstawne. Esketamina to lek, który działa w zupełnie innym mechanizmie, niż dotychczasowe leki przeciwdepresyjne oraz także dlatego, że jest to substancja, która powoduje natychmiastową poprawę. Może być stosowana z innymi lekami przeciwdepresyjnymi.
• Najtrudniejszym momentem dla osoby chorej od strony psychologicznej jest przejście z jednego leku na inny. Pojawia się uczucie zawodu, że dany lek nie działa. Okres zmiany terapii jest bardzo często związany ze zmianami w codziennym funkcjonowaniu oraz trudnościami w pracy, nauce.
• Nowy lek w postaci esketaminy, postrzegany jest z wielką nadzieją, gdyż spectrum działań terapeutycznych dla pacjentów z depresją lekooporną jest bardzo ograniczone i nie do końca skuteczne. Po rejestracji leku przez Europejską Agencję ds. Leków EMA mamy lek dostępny w Polsce. Obecnie lek jest dostępny na warunkach komercyjnych, nie mniej jednak powstaje sieć ośrodków, które będą świadczyły pomoc ww. pacjentom i którzy mogą skorzystać z tej nowej metody leczenia.
• Specyfika podawania esketaminy jest nieco inna. Jest to lek, który nie jest dostępny a aptece lecz jest zamawiany bezpośrednio z hurtowni przez gabinet lekarski oraz ma odmienny sposób podawania.
• Większość leków przeciwdepresyjnych działa poprzez dwa główne układy neuroprzekaźnikowe: serotoninergiczny oraz noradrenergiczny, w których występuje deficyt aktywności, natomiast esketamina działa poprzez układ glutaminergiczny, który jest głównym układem pobudzającym w układzie nerwowym i powszechnie dostępnym dla większości komórek nerwowych, w związku z czym efekt farmakologiczny może być znacznie szybszy, spektakularny oraz globalny.
• Psychoterapeuci mają wiedzę jak współpracować z psychiatrami. Czas oczekiwania na efekt terapii jest bardzo trudny, kiedy pojawiają się efekty uboczne, a nie widać jeszcze pozytywnej reakcji leczenia. Tutaj ogromną pracę wykonuje psychoterapeuta, aby pacjent wytrwał w leczeniu.
• Powstające centra zdrowia psychicznego pozwalają na zmianę obrazu polskiej psychiatrii. Postęp w farmakoterapii sprawił, że w sposób naturalny odchodzimy od hospitalizacji pacjentów.
• Świadomość dotycząca depresji jest coraz większa. Prowadzone są kampanie m.in. Depresja?NIE. Na stronie www.depresjanie.pl można znaleźć informacje, gdzie szukać pomocy. W psychiatrii ogromną rolę odgrywa edukacja, nie tylko osób chorych i ich rodzin, ale również lekarzy innych specjalności, aby ułatwić im rozpoznawanie stanów depresyjnych oraz odróżniania depresji od innych chorób somatycznych.