Raporty NIK o suplementach diety, które odbiły się w mediach głośnym echem, wywołały szeroką dyskusję na temat funkcjonowania rynku suplementów w Polsce. W tym przypadku urzędnicy rozpoczęli pracę nad wprowadzeniem zmian systemowych, które uporządkowałyby obrót tymi produktami.
NIK wskazywała m.in. na praktyczny brak kontroli nad rynkiem suplementów diety przez Inspekcję Sanitarną, dystrybucję produktów wątpliwej jakości czy nieuczciwe reklamy, prezentujące suplementy jako pełnowartościowe zastępniki leków. Poważne wątpliwości budzi też proces wprowadzania suplementów diety do obrotu w naszym kraju. Jest bezpłatny i wymaga od przedsiębiorcy jedynie złożenia powiadomienia do Głównego Inspektora Sanitarnego, w którym podaje się m.in. nazwę i postać produktu, proponowaną kwalifikację, skład jakościowy i ilościowy oraz wzór oznakowania w języku polskim.
Obowiązujący system notyfikacji pozwala wprowadzić do obrotu suplement diety natychmiast po złożeniu powiadomienia. Procedura jego weryfikacji ani ewentualne wszczęcie postępowania wyjaśniającego nie wstrzymują dystrybucji. W czasie trwających postępowań niezweryfikowany produkt - a jak wykazała kontrola NIK, niejednokrotnie zawierający niedozwolone, szkodliwe dla zdrowia składniki - może znajdować się w sprzedaży.
W tej sytuacji Najwyższa Izba Kontroli zaproponowała szereg rekomendacji i zmian w prawie, m.in. wprowadzenie systemu opłat za notyfikację suplementów diety, które powinno ograniczyć liczbę rejestrowanych produktów tylko do tych, które przedsiębiorca faktycznie zamierza wprowadzić na rynek oraz uregulowanie procedur wycofywania z rynku przez producenta lub dystrybutora suplementów diety, bądź zaprzestania ich produkcji/dystrybucji i rezygnacji z wprowadzania do obrotu.
Zgodnie z rekomendacjami NIK rozpoczęto prace nad skoordynowaniem działalności instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo konsumentów. Powołany został pełnomocnik ds. utworzenia jednolitej agencji odpowiedzialnej za bezpieczeństwo żywności.
W nawiązaniu do pozostałych wniosków NIK, Ministerstwo Zdrowia oraz Główny Inspektor Sanitarny przygotowali szereg następujących zmian.
1. Opłata za zgłoszenie jednego suplementu diety ma wynieść 1.000 zł, a za jego zmianę - 500 zł
2. Nazwa suplementu diety nie będzie mogła wprowadzać w błąd co do jego właściwości. Opakowania będą musiały być wyraźnie oznaczone. 20 proc. powierzchni opakowania będzie musiała zająć informacja o treści: „Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety”. Informacja ta ma być umieszczona w sposób czytelny, w głównym polu widzenia i oddzielona niebieskim paskiem o szerokości 1 mm. Za niewłaściwe oznakowanie suplementów diety możliwe będzie nałożenie kary w wysokości stukrotnej średniej krajowej (wymiar kary zwiększy się ze 121 tys. zł do 408 tys. zł)
3. Prezentacja i reklama suplementu diety powinna przedstawić suplement w sposób rzetelny i nie może wprowadzać w błąd, w szczególności musi być zgodna z wymogami rozporządzenia nr 1169/2011 i rozporządzenia 1924/2006. Prezentacja i reklama suplementu diety będzie musiała zawierać informację o treści „Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety”. W przypadku reklam audiowizualnych informację tę trzeba będzie umieścić na płaszczyźnie stanowiącej nie mniej niż 20 proc. jej powierzchni, tekst powinien się wyróżniać i ukazywać się na ekranie przez cały czas emisji reklamy. W radiu informację o charakterze produktu trzeba będzie odczytywać w sposób wyraźny przez czas nie krótszy niż pięć sekund.
4. Prezentacja i reklama nie będzie mogła wykorzystywać wizerunku lub rekomendacji rzeczywistego lub fikcyjnego lekarza, farmaceuty, pielęgniarki, położnej lub rzeczywistej lub fikcyjnej osoby posiadającej wykształcenie medyczne lub pokrewne.
5. Prezentacja i reklama suplementu diety nie będzie mogła być emitowana podczas trwania lub w czasie poprzedzającym i następującym po emisji audycji skierowanych do osób poniżej 16 roku życia. Zabronione też będzie reklamowanie suplementów diety w kanałach przeznaczonych dla dzieci
6. Nazwa suplementu diety nie będzie mogła zawierać wspólnego członu z nazwą wyrobu medycznego czy produktu leczniczego
7. Minister Zdrowia określi w drodze rozporządzenia wykaz składników roślinnych, które mogą być stosowane w suplementach diety
8. GIS w drodze decyzji będzie mógł nakazać zaprzestania ukazywania się lub prowadzenia prezentacji i reklamy suplementu diety sprzecznej z obowiązującymi przepisami; Nakazać publikację wydanej decyzji; Nakazać usunięcie stwierdzonych naruszeń; Zakazać prezentacji i reklamy suplementu diety w środkach masowego przekazu na czas określony (nie dłuższy niż 12 miesięcy); Nałożyć karę finansową na podmiot prowadzący sprzeczną z prawem reklamę w wysokości do 20 mln zł.
Wniosek NIK dotyczący wprowadzenia norm etycznych i dobrych praktyk do reklam suplementów diety oraz postulat stosownej samoregulacji przedsiębiorców, dystrybutorów, agencji reklamowych i nadawców - nie pozostał bez odpowiedzi. Cztery branżowe organizacje: Krajowa Rada Suplementów i Odżywek, Polski Związek Producentów Leków Bez Recepty PASMI, Związek Producentów i Dystrybutorów „Suplementy Polska” oraz Polska Izba Przemysłu Farmaceutycznego i Wyrobów Medycznych POLFARMED w listopadzie 2016 r. przyjęły Kodeks Dobrych Praktyk Reklamy Suplementów Diety. Do najważniejszych postanowień Kodeksu należy obowiązkowe i czytelne umieszczanie nazwy „suplement diety” w reklamach, podawanie źródeł prezentowanych badań, wykluczenie komunikacji sugerującej lecznicze działanie produktów, zakaz wykorzystywania wizerunku lekarzy i farmaceutów, a także kierowania przekazów do dzieci.
Źródło: NIK
