Przetoki okołoodbytnicze są jednym z częstych powikłań u pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Czym są złożone przetoki okołoodbytnicze i jaki mają wpływ na życie pacjenta?
Przetoki okołoodbytnicze są poważnym problemem dla pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Postać przetokowa występuje u około 10-15 proc. osób z tą choroba. Lokalizacja tych przetok jest bardzo kłopotliwa, bo są to okolice krocza, czyli narządów moczowo płciowych, bardzo intymnych dla każdego człowieka. Szczególnie trudna jest sytuacja młodych osób 20-30-letnich, które rozpoczynają tzw. dorosłe życie. Istnienie przetoki oznacza często utrzymujący się wyciek treści płynnej z przetoki na skórę, możliwość powstania ropnia w tej okolicy, a także utrzymywania się zgrubień i blizn po zagojeniu, jeśli do niego dojdzie. Przetoki dzielimy na proste i złożone, a w zależności od dokładnego przebiegu dzieli się je jeszcze na kilka innych podtypów. Jak sama nazwa wskazuje przebieg przetoki prostej oznacza istnienie jednego nierozgałęzionego kanału przetoki. Przetoki złożone, przeciwnie, to przetoki ze skomplikowanym przebiegiem i z więcej niż jednym rozgałęzieniem.
Jak wygląda praca z pacjentem, który ma takie powikłanie w przebiegu ch. L-C? Czy istnieją skuteczne sposoby leczenia przetok okołoodbytniczych, a jeśli leczenie zostanie wdrożone, to jakie jest ryzyko nawrotu?
Pacjenci z przetokami około-odbytniczymi w przebiegu choroby Leśniowskiego Crohna wymagają opieki wielodyscyplinarnej, przede wszystkim chirurga specjalizującego się w leczeniu przetok w tej grupie chorych oraz gastroenterologa mającego do dyspozycji nowoczesne metody leczenia choroby Leśniowskiego-Crohna, w tym leczenie biologiczne. Takie leczenie zespołowe jest koniecznie i trwa długo. Doprowadzenie do całkowitego wygojenia przetok jest trudne, a nawroty a częste.
Jakie są nowe możliwości leczenia i czym różnią się od procedur chirurgicznych, które są dostępne w koszyku świadczeń? Jakie są wady i zalety nowoczesnego leczenia – z punktu widzenia gastroenterologa?
Leczenie wymaga indywidualizacji wyboru sposobu leczenia w zależności od przebiegu przetok, obecności współistniejącego zapalenia jelita, od doświadczenia chirurga potrafiącego wykonać różne zabiegi w zależności od sytuacji miejscowej. Technik leczenia chirurgicznego jest kilka - co tylko świadczy o trudnościach w wyborze optymalnej metody. Zwykle stosuje się dokładne „wyczyszczenie” przetoki oraz tzw. setonowanie - czyli pozostawianie odpowiednich „nitek” w świetle przetoki aby zapewnić jej drenaż i uniknąć wytworzenia ropnia. W przypadku trudności z osiągnięciem zagojenia przetok okołoodbytniczych ostatnio proponuje się zastosowanie preparatu komórek macierzystych wstrzykiwanych przez chirurga w kanał lub okolice przetoki.
W 2018 r. w UE zarejestrowany został preparat allogenicznych komórek macierzystych do stosowania w leczeniu złożonych przetok okołoodbytnicznych u dorosłych pacjentów z nieaktywną lub łagodną postacią ChL-C, w przypadku niedostatecznej odpowiedzi na co najmniej jedną linię terapii konwencjonalnej lub biologicznej. Nie jest to terapia refundowana, ale w pojedynczych polskich ośrodkach takie leczenie można uzyskać. Czy są głosy, które wskazują, że praktyka kliniczna potwierdza obserwacje płynące z prowadzonych przed rejestracją badań klinicznych?
O tym właśnie mówiłem. Ten preparat komórek macierzystych jest produkowany przez firmę farmaceutyczną z zachowaniem wszelkich zasad zapewniających wysoką jakość preparatu. Aktualnie nie jest on refundowany w Polsce. Trwają prace w Ministerstwie Zdrowia i AOTMiT – tak aby preparat ten był produktem do rozliczenia w ramach procedury chirurgicznej. Zapotrzebowanie na ten preparat nie jest duże (prawdopodobnie około 30-50 chorych rocznie) i dlatego mamy nadzieję, że uda się przeprowadzić proces umożliwiający stosowanie preparatu komórek macierzystych.
Jacy chorzy mogliby skorzystać z leczenia w postaci preparatu allogenicznych komórek macierzystych?
Chodzi o chorych, u których nie dochodzi do zagojenia przetok, mimo prawidłowo prowadzonego leczenia kompleksowego chirurgiczno-gastroenterologicznego. Podanie preparatu odbywałoby się w czasie procedury chirurgicznej wykonywanej przez doświadczonego chirurga proktologa.
Jakie działania należy podjąć, by zapewnić odpowiedź na niezaspokojoną potrzebę zdrowotną polskich pacjentów z przetokami okołoodbytniczymi?
Najprościej mówiąc, powinna być dostępna opcja podawania preparatu komórek macierzystych w wyselekcjonowanych, najtrudniejszych przypadkach, w których leczenie kompleksowe chirurgiczno-gastroenterologiczne prowadzone w doświadczonych ośrodkach i prowadzone przez doświadczone zespoły nie daje sukcesu polegającego na wyleczeniu przetoki. Kilkakrotnie świadomie powtórzyłem słowo „doświadczony” (ośrodki, chirurdzy, zespoły chirurgiczno-gastroenterologiczne), ponieważ fachowość działań jest kluczowa. Takim zespołom właśnie powinno się dostarczyć wspomnianą opcję – preparatu komórek macierzystych. To oczywiście nie jest panaceum na wszystkie problemy, ale może oznaczać istotne poprawienie sytuacji chorych z naprawdę nieprzyjemnym i groźnym powikłaniem choroby Leśniowskiego-Crohna.
Dziękuję za rozmowę.
