W ostatnim czasie pojawiło się wiele nowych terapii w leczeniu pacjentów z rakiem jelita grubego. Czy w tej chwili są możliwości dopasowania terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta w każdym przypadku?
Niestety, takiego luksusu nie mamy, a przede wszystkim nie mają go pacjenci. Leczenie jest obwarowane pewnymi restrykcjami. Rzeczywiście znacznie poprawiła się dostępność do nowych form leczenia. Pojawiła się możliwość zastosowania trzech różnych przeciwciał w pierwszej linii leczenia i leków antyangiogennych w drugiej linii terapii. Wcześniej możliwe było zastosowanie monoterapii z użyciem przeciwciał przeciwko receptorowi czynnika wzrostu naskórka w trzeciej linii leczenia. Przed paroma miesiącami, w trzeciej i czwartej linii leczenia pojawiła się możliwość zastosowania nowego preparatu, a mianowicie leku triflurydyna/typiracyl. Możliwości terapii systemowej poprawiły się znacznie, natomiast wciąż daleko nam do tego, żeby leczenie było w pełni zindywidualizowane, a zatem takie, które uwzględnia wszystkie potrzeby pacjenta, bez różnego rodzaju ograniczeń.
Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej zaleca stosowanie panitumumabu w skojarzeniu zarówno z chemioterapią folfox, jak i folfiri. Jaką ma skuteczność i profil bezpieczeństwa schemat z folfiri?
Nie tylko PTOK, ale też europejskie zalecenia ESMO zawierają stwierdzenie, że przeciwciała anty-EGFR, czyli skierowane przeciwko receptorowi czynnika wzrostu naskórka, powinny być stosowane w połączeniu z programami chemioterapii folfox albo folfiri. Jest to opatrzone silną rekomendacją na podstawie znaczących dowodów naukowych (poziom IA). Podobnie jest w przypadku zaleceń amerykańskich NCCN, które uwzględniają możliwość zastosowania w pierwszej linii obu przeciwciał anty-EGFR, czyli cetuksymabu i panitumumabu, zarówno ze schematem folfiri, jak i folfox. Kolejne wytyczne, brytyjskie - NICE, zalecają, aby zarówno panitumumab, jak i cetuksymab, zgodnie z zapisami rejestracyjnymi, były stosowane z folfoxem albo z folfiri. Wszystkie zalecenia są w tej kwestii zgodne.
Schemat z folfiri nie jest w Polsce refundowany w połączeniu z panitumumabem w pierwszej linii leczenia chorych na uogólnionego raka jelita grubego. Jesteśmy jedynym krajem w UE, w którym jest taka sytuacja. Jakie korzyści dla pacjentów byłyby z szerokiego dostępu do tego schematu w połączeniu z panitumumabem?
Istnieją badania drugiej fazy, jedno opublikowane w roku 2012, drugie w 2017 roku. Porównywano w nich skuteczność schematu folfox z folfiri, przy czym oba były stosowane łącznie z panitumumabem w pierwszej linii leczenia chorych na uogólnionego raka jelita grubego. W obu okazało się, że schemat z folfiri nie jest gorszy od schematu z folfox w połączeniu z panitumumabem. Bardzo istotne jest, że schematy te prezentują odmienny profil toksyczności. Jeśli chodzi o oksaliplatynę to dominuje neuropatia czuciowa, pojawiają się też pewne powikłania hematologiczne. U chorego, który ma określone zaburzenia w zakresie układu neurologicznego, zastosowanie oksaliplatyny może te dysfunkcje pogorszyć. Z kolei w przypadku schematu folfiri w zakresie toksyczności pojawiają się zespół żołądkowo-jelitowy oraz sercowo-naczyniowy. A zatem u części pacjentów lepiej byłoby zastosować jeden, zaś u innych drugi schemat chemioterapii. Natomiast zdecydowanie najlepiej byłoby, gdyby lekarz miał możliwość wyboru schematu, a nie sztywno narzucony program lekowy, który zmusza go do zastosowania przeciwciała z określonym cytostatykiem.
