- RPO podziela stanowisko, że skoro niepłodność jest chorobą, to finansowanie in vitro ze środków publicznych będzie sprzyjać poszerzeniu zakresu konstytucyjnego prawa do ochrony zdrowia
- Program powinien jednak być opiniowany przez Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, a tego projekt nie przewiduje - podkreśla Marcin Wiącek
Projekt przewiduje finansowanie programu na poziomie nie niższym niż 500 mln zł rocznie z budżetu ministra zdrowia. Minister byłby też zobowiązany przedkładać Sejmowi sprawozdanie z wykonania programu za poprzedni rok.
W uzasadnieniu projektu podkreśla się, że niepłodność jest klasyfikowana przez Światową Organizację Zdrowia jako choroba cywilizacyjna. Może być nią dotkniętych, na stałe lub okresowo, co najmniej kilkadziesiąt milionów par na świecie. W Polsce niepłodność może dotyczyć około 3 milionów osób.
Projekt zwraca uwagę na rezultaty realizowanego w latach 2013-2016 programu leczenia niepłodności metodą pozaustrojową. W jego wyniku do lipca 2020 r. urodziło się co najmniej 22 191 dzieci.
RPO podziela stanowisko projektodawcy, że skoro niepłodność jest chorobą, to finansowanie in vitro ze środków publicznych będzie sprzyjać poszerzeniu zakresu prawa do ochrony zdrowia. Jest to szczególnie ważne w odniesieniu do par, wobec których inne formy leczenia niepłodności niż zapłodnienie pozaustrojowe nie znajdują uzasadnienia z medycznego punktu widzenia.
Z uwagi na wysokie koszty tej metody, jej dostępność jest ograniczona do wąskiego kręgu osób zamożnych. Obecnie nierówności w dostępie do zapłodnienia pozaustrojowego wynikające z różnic majątkowych są niwelowane w pewnym stopniu przez programy polityki zdrowotnej realizowane przez niektóre jednostki samorządu terytorialnego.
Programy te opiniowane są przez Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Podkreśla on, że niepłodność zalicza się do grupy chorób szeroko rozpowszechnionych, przewlekłych, trudnych do wyleczenia, wymagających długiej i regularnej opieki lekarskiej, ograniczających możliwość wykonywania podstawowych zadań życiowych i jednocześni stanowi istotny problem zdrowia publicznego. Procedura zapłodnienia pozaustrojowego ma udowodnioną, najwyższą skuteczność spośród innych metod. Prezes AOTMiT podkreśla, że choć bezpłodność nie powoduje bólu, nie prowadzi do kalectwa i nie zagraża życiu, to ma poważne konsekwencje psychologiczne i ekonomiczne na poziomie indywidualnym i społecznym. W tym kontekście, w jego ocenie, programy polityki zdrowotnej mogą stanowić wartość dodaną do obecnie funkcjonujących świadczeń gwarantowanych.
Projektodawca w żaden sposób nie uzasadnił przyczyny odstąpienia od stosowania w przypadku programu art. 48a ust. 1 i 3-16 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Wątpliwości może budzić wyłączenie stosowania tych regulacji w zakresie, w jakim przewidują obowiązek przekazania projektu polityki zdrowotnej do AOTMiT dla wydania opinii jej prezesa. Pozwala to bowiem na weryfikację programu m.in. pod względem jego skuteczności, bezpieczeństwa i efektywności. Pozytywną opinię uzyskał program leczenia niepłodności z lat 2013-2016, a do jej uzyskania zobowiązane są samorządy chcące wdrożyć lokalne programy.
Jeśli więc istnieją racje przemawiające za wyłączeniem stosowania art. 48a ust. 1 i 3-16, to powinny znaleźć się w uzasadnieniu projektu. W ocenie RPO sam fakt, że program ten miałby nie mieć charakteru fakultatywnego, nie jest wystarczającym argumentem za całkowitym odstąpieniem od ogólnych zasad opracowywania i opiniowania programów polityki zdrowotnej.
Źródło: RPO
