Stoimy w obliczu globalnego niedoboru szczepionek, który obecnie szacowany jest na poziomie 25-30%. W ubiegłym sezonie poszczególne kraje cierpiały z powodu małej dostępności do szczepionek przeciw grypie. Problemem było również prognozowanie gotowości Polaków do zaszczepienia się oraz oszacowanie końcowego poziomu wszczepialności grypy w populacji, który w zeszłym roku osiągnął rekordowy jak dotychczas poziom ponad 6%. W odpowiedzi na te wyzwania Eksperci z Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy, we współpracy z instytucjami publicznymi oraz przedstawicielami przemysłu, przygotowali Konsensus Ekspertów w sprawie zapotrzebowania na szczepionki przeciw grypie w sezonie 2021/2022. Dane, na których oparte zostały prognozy przekazały podmioty publiczne takie jak: Narodowy Fundusz Zdrowia, Ministerstwo Zdrowia, Narodowy Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny oraz producenci szczepionek i PEX Pharma.
Zdaniem ekspertów do ważnych czynników wspierających optymalizację procesu szczepień w sezonie 2021/2022 będą należały:
- wcześniejsze planowanie wielkości i terminów dostaw (zamówienia składane są do końca marca),
- realizacja zakupów centralnych (np. na potrzeby realizacji szczepień personelu medycznego, z uwzględnieniem sprawnego zebrania zapotrzebowania na szczepionki od podmiotów medycznych oraz wczesnego inicjowania procedur przetargowych),
- ustalenie realnego kalendarza dostaw, który jest dostosowany do zapotrzebowania rynkowego oraz sezonu szczepień (istotna jest świadomość i edukacja w zakresie przeprowadzania szczepień także w późniejszych terminach tzn. w grudniu i styczniu),
- wprowadzenie zmian systemowych wspierających dostępność do usługi szczepień (umożliwienie wykonywania szczepień przeciw grypie farmaceutom w aptekach oraz rozszerzenie uprawnień pielęgniarek o możliwość kwalifikacji pacjenta do szczepienia).
Autorzy Konsensusu Ekspertów są zgodni, że wprowadzenie powyższych zmian w rezultacie przyniesie korzyści w postaci większej liczby wyszczepialności wśród społeczeństwa, udrożnienia systemu ochrony zdrowia oraz zapobiegnie utylizacji niewykorzystanych dawek szczepionek przeciw grypie.
Eksperci zwracają również uwagę, że dokładna analiza realizacji szczepień w Polsce, będzie możliwa jedynie w przypadku wprowadzenia ogólnopolskiego centralnego rejestru szczepień połączonego z kontami pacjenta IKP.
– Nasze szacunki są niestety obarczone ograniczeniami czynników zewnętrznych, jak na przykład brak centralnego rejestru szczepień, ograniczone raportowanie szczepień w placówkach medycznych oraz niespójności grup wiekowych w agregacji danych różnych organizacji i instytucji. Jednakże to nie wyklucza znacznej potrzeby planowania i rozpoczęcia wcześniejszego procesu zamawiania szczepionek przeciw grypie, a to znacząco przeważa nad wspomnianymi powyżej ograniczeniami – wyjaśnia prof. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.
W Konsensusie Ekspertów oszacowano, że w przyszłym sezonie zapotrzebowanie na szczepionki przeciw grypie wzrośnie o 45% w stosunku z rokiem poprzednim i wyniesie ok. 3,3 mln. dawek. Według dostarczonych danych obliczono również, że w ostatnim sezonie szczepień 2020/2021 zostało ogółem wykorzystanych 2 300 819 dawek szczepionek przeciw grypie. Natomiast poziom wszczepialności w populacji ogólnej osiągnął poziom 6,03% i był znacznie wyższy niż w latach ubiegłych.
– Bezpośredni wpływ na poprawę wyszczepialności przeciw grypie miały takie czynniki jak: rozszerzenie refundacji, przeprowadzone liczne akcje samorządowe oraz bezpłatne szczepienia dla pracowników medycznych i służb mundurowych. W związku z globalnym deficytem szczepionek obawiamy się jednak, że Polska nie znajdzie się w gronie priorytetowych odbiorców szczepionek grypowych, jeśli program zamówień nie otrzyma rządowego wsparcia. Aby nie znaleźć się w ogonie Europy pod względem szczepień przeciw grypie, Polska powinna na poziomie rządowym wspierać monitorowanie, prognozowanie, planowanie i zamawianie szczepionek dla Polaków oraz angażować się odpowiednio wcześniej w proces składania zamówień – dodaje dr hab. n. med. Ernest Kuchar, prezes Polskiego Towarzystwa Wakcynologii.
