W tym sezonie z powodu grypy i powikłań pogrypowych zmarły w Polsce 64 osoby. Największą liczbę zgonów odnotowaliśmy wśród seniorów (66%). Pod koniec sezonu odnotowano znaczny spadek krzywej zachorowań na grypę oraz choroby grypopodobne, co wiąże się przede wszystkim z faktem wprowadzenia ograniczeń i izolacji społecznej związanej z epidemią COVID-19. Ustanowione restrykcje niewątpliwie ograniczają rozprzestrzenianie się wszelkich wirusów, także grypy. Grypie jednak skuteczniej i łatwiej jest zapobiegać poprzez szczepienia. Zdaniem ekspertów Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy ważne jest zwiększenie dostępności do szczepień przeciw grypie, by w przyszłości łatwiej było różnicować zachorowanie na grypę z COVID-19, których początkowe objawy są bardzo podobne.
Według danych NIZP-PZH[1] w sezonie jesienno-zimowym (1.09.2019-30.04.2020) na grypę i choroby grypopodobne zachorowało 3 769 480 osób. Zauważalna jest zwiększona liczba hospitalizacji (16 684). Jest ona o 5,8% większa w porównaniu do poprzedniego sezonu. W tym roku za znakomitą większość zachorowań odpowiada wirus typu A. Wirusy typu B odpowiadały jedynie za 5% zdiagnozowanych zachorowań. Odnotowano 64 zgony z powodu grypy i jej powikłań, jednak estymacje na podstawie europejskich danych z FLUMOMO[2] wskazują, że w Polce co roku z powodu grypy umiera ok. 6500 osób powyżej 65 roku życia co oznaczałoby bardzo duże niedoszacowanie danych publikowanych w Polsce.
W strukturze demograficznej znacznie rośnie udział osób w podeszłym wieku. Z ostatniego raportu Eurostatu wynika, że w 2050 roku co trzeci Europejczyk będzie seniorem![3] Dlatego w dobie starzejącego się społeczeństwa istotną rolę odgrywa profilaktyka. Bez wątpienia to właśnie wiek zalicza się do najważniejszych czynników ryzyka powikłań i zgonów z powodu grypy. Prawdopodobieństwo ciężkich i wymagających hospitalizacji powikłań grypy u osób powyżej 65 roku jest znacznie wyższe. Aż 92,5% seniorów powyżej 70 roku życia choruje na choroby przewlekłe, które dodatkowo osłabiają ich odporność. Wśród seniorów, którzy byli hospitalizowani z powodu choroby o ostrym przebiegu, w tym grypy – u 35% zaobserwowano pogorszenie funkcjonowania, czyli nową niepełnosprawność. W ciągu roku jedynie 30% chorych wraca do stanu zdrowia sprzed choroby.
Warto przeczytać
Rzecznik Praw Pacjenta ustanowił rok 2020 Rokiem Seniora. Jego działania skupią się na przekazywaniu istotnych informacji, edukacji i podnoszeniu świadomości polskiego seniora o prawach pacjenta i o przysługujących mu świadczeń zdrowotnych.
– Nieuniknione zmiany strukturalne społeczeństwa oznaczają konieczność elastycznego dostosowania się do systemu opieki zdrowotnej. Osoby starsze wymagają innego rodzaju działań i nakładów związanych z opieką i ochroną zdrowia oraz należą do grupy podwyższonego ryzyka. Seniorzy ponoszą największe konsekwencje spowodowane zachorowaniem na grypę i jej powikłaniami. Dlatego warto tą najsłabszą grupę uchronić przed grypą i udostępnić im bezpłatne szczepienia przeciw grypie, szczególnie wśród pacjentów po 75 roku życia – komentuje prof. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.
Seniorzy powyżej 65. roku życia, którzy są świadomi zagrożeń i chcą zapobiec groźnym powikłaniom pogrypowym, mogą skorzystać z refundowanych w 50% szczepionek przeciw grypie. W Polsce wyszczepialność wśród seniorów nadal jest jednak niska. Z tego powodu eksperci z Ogólnopolskiego Programu Grypy apelują, by dla osób powyżej 75 roku życia szczepienia były bezpłatne. Umieszczenie ich na liście leków dla seniorów 75+ kat. „S“ z pewnością przyczyni się do poprawy wyszczepialności osób szczególnie narażonych na pogrypowe powikłania. Wpłynie to na zmniejszenie śmiertelności z powodu powikłań pogrypowych, ale także obniży wydatki na hospitalizacje. W Europie większość państw oferuje bezpłatne szczepienia przeciw grypie dla osób starszych, chorujących na choroby przewlekłe lub dla kobiet w ciąży. Według rekomendacji WHO oraz Rady Unii Europejskiej, poziom wyszczepialności powinien wynosić 75% dla osób powyżej 65 roku życia, w Polsce poziom ten oscyluje na poziomie 14,2% i pozostaje nadal jednym z najniższych w Europie.
Warto przeczytać
W erze koronawirusa widoczne jest jak ważną rolę odgrywa odporność i profilaktyka wśród osób starszych, które szczególnie są narażone na zachorowanie. Dlatego refundowane i odpowiednio udostępnione szczepienia przeciw grypie powinny być nowym standardem. Tylko przez budowanie odpowiedniej odporności i świadomości, będziemy w stanie skutecznie chronić osoby starsze. Obecna sytuacja demograficzna oraz epidemia COVID-19 powoduje przeciążenie polskiego systemu zdrowia. Dlatego istotną kwestią pozostaje wprowadzenie nowego podziału obowiązków i uprawnień dla pracowników ochrony zdrowia. Zwiększenie uprawnień dla pielęgniarek i farmaceutów o kwalifikowanie do szczepień oraz samo wykonywanie szczepień, odciąży środowisko lekarskie i zabezpieczy kraj przed innymi chorobami zakaźnymi w przyszłości. Lepszy dostęp do szczepień znacznie podniesie współczynnik wyszczepialności.
Jedną z najważniejszych cech wirusa grypy jest jego zmienność antygenowa, więc konieczne jest coroczne powtarzanie szczepień. O szczepieniu przeciw grypie warto pomyśleć już dziś, szczególnie że przyszły sezon zachorowań na grypę zbiegnie się z prawdopodobną dalszą częścią epidemii COVID-19.
Źródło: Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy
[1] http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/grypa/index.htm
[2] Eurosurveillance: Excess all-cause and influenza-attributable mortality in Europe, December 2016 to February 2017 https://www.eurosurveillance.org/content/10.2807/1560-7917.ES.2017.22.14.30506#figuresntables
[3]https://ec.europa.eu/eurostat/
