Rok 2019 był kamieniem milowym, ponieważ dwie firmy farmaceutyczne zdołały uzyskać refundacje dla produktów w wielu krajach tj. Francji, Niemczech, Włoszech, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii, (czyli w UE5 według stanu na ostatni kwartał 2019 roku). [1] Według publicznych doniesień terapia CAR - T została zatwierdzona przez organy regulacyjne i jest obecnie refundowana w co najmniej 23 krajach na świecie. W Europie pierwsze produkty CAR-T zostały dopuszczone do obrotu przez Komisję Europejską we wszystkich państwach członkowskich UE, a także są zatwierdzone w Szwajcarii. Terapia jest refundowana w co najmniej 20 krajach europejskich w niektórych postaciach nowotworów krwi.[2]
W Europie występuje pewna asymetria w krajach pod względem PKB na mieszkańca i odsetka PKB przeznaczonego na opiekę zdrowotną, mimo tego istnieją przykłady państw, gdzie wypracowano rozwiązania, by udostępnić CAR-T pacjentom. [2]
Jak mówi Emanuele Ostuni, Novartis Oncology Head of Cell and Gene Therapy Europe, firma dąży do tego, by odpowiadać na różne potrzeby płatników. Jesteśmy obecni w 20 krajach, w tym Chorwacji, Czechach i Słowenii. W Europie działamy w wielu różnych obszarach geograficznych. Wartość, jaką produkt oferuje pacjentom, ich rodzinom i systemom opieki zdrowotnej, jest niezmienna. Częścią naszego zobowiązania jest określenie współmiernej relacji między wartością terapii a ceną.[2]
Francja
We Francji terapie zostały udostępnione francuskim pacjentom przed uzyskaniem ich europejskiego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu (MA) w ramach programu wczesnego dostępu „Temporary Authorization for Use” (Autorisation Temporaire d’Utilisation, [ATU]). ATU zapewnia refundowany dostęp do terapii (przed zatwierdzeniem), które dają szczególną szansę terapeutyczną i nie są obecnie dostępne w ramach badań klinicznych we Francji. Po MA lek jest refundowany jako „po ATU” do czasu sfinalizowania decyzji dotyczących zwrotu kosztów i uzgodnienia ceny. W okresie ATU / po ATU producenci ustalają cenę leku, a komitet ustalający ceny ustala maksymalną cenę jednostkową (indémnité maximale). Ponadto leki, z których roczne przychody przekraczają 30 mln EUR w okresie ATU / po ATU, podlegają limitom wydatków, powyżej których producenci są zobowiązani rabatować leki. Program ATU jest używany jako narzędzie do gromadzenia rzeczywistych danych dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności w ramach praktyki klinicznej. [3]
Niemcy
Nowe leki są wprowadzane na rynek w Niemczech z zachowaniem dowolności w ustaleniu ceny przez pierwsze 12 miesięcy. W tym czasie przeprowadzana jest ocena leku pod względem klinicznym i ekonomicznym i wydawana jest rekomendacja refundacyjna przez Federalny Komitet Wspólny (G-BA). HTA jest wykorzystywana w późniejszych negocjacjach ceny (górnej) z Krajowym Stowarzyszeniem Ustawowych Funduszy Ubezpieczeń Zdrowotnych (GKV Spitzenverband), organizacją patronacką dla ponad stu niemieckich ubezpieczycieli zdrowotnych. Innowacyjne mechanizmy cenowe i refundacyjne, takie jak refundacja w oparciu o wyniki leczenia (OBR), nie były w przeszłości szeroko stosowane w Niemczech, jednak wprowadzenie na rynek nowoczesnych terapii genowych spowodowało pewien postęp w tym zakresie. Dla omawianych terapii CAR-T programy OBR zostały uzgodnione z kilkoma ubezpieczycielami zdrowotnymi, w tym z dwiema grupami ubezpieczycieli. Te dwie grupy parasolowe to VDEK (organizacja sześciu kas chorych) (TK, Barmer, DAK-Gesundheit, KKH, HKK i HEK) oraz GWQ ServicePlus (organizacja reprezentująca kilku średnich ubezpieczycieli). Umowy zawarte z tymi różnymi ubezpieczycielami zdrowotnymi obejmują łącznie ponad 41 milionów osób, co stanowi prawie 60% z 70 milionów Niemców objętych ustawowym ubezpieczeniem zdrowotnym. [3]
Niemiecki system umożliwia dodatkowe finansowanie szpitali realizujących nowe i bardziej kosztowne terapie. Szpitale mogą wystąpić do Instytutu Wynagrodzeń Szpitalnych (InEk) o przyznanie statusu Neue Untersuchungs- und Behandlungsmethoden (NUB) nowej terapii, która (jeśli zostanie przyznana) umożliwia szpitalom negocjowanie dodatkowych opłat z ubezpieczycielami. Taryfy NUB płacone przez ubezpieczycieli szpitalom dotyczą samego produktu leczniczego i nie obejmują innych kosztów, np. administracji, leczenia toksyczności itp. Jeśli nie zostaną podjęte dodatkowe ustalenia dotyczące finansowania, te powiązane koszty należy pokryć ze środków ogólnych przeznaczonych na finansowanie szpitala. Jest to główny problem szpitali rozważających stosowanie CAR-T i może mieć wpływ na ograniczenie rozpowszechnienia terapii. [3]
Włochy i Hiszpania
Doświadczenia z Włoch i Hiszpanii dostarczają prawdopodobnie najbardziej nowatorskich przykładów OBR, w których etapowe płatności są powiązane z wynikami pacjentów w terapiach CAR-T. O ile nam wiadomo, są to pierwsze przykłady krajowych programów zwrotu kosztów obejmujących płatności etapowe w oparciu o wyniki w UE5. Wdrożenie tych programów pokazuje, że zarówno producenci, jak i decydenci są skłonni wyjść poza bardziej tradycyjne schematy zwrotu kosztów. Horyzonty czasowe włoskiego i hiszpańskiego systemu OBR (odpowiednio 12 i 18 miesięcy) oznaczają, że płatności są odraczane na następny rok budżetowy (co najmniej), a w przypadku Hiszpanii potencjalnie do dwóch lat budżetowych (w zależności od tego, kiedy w roku finansowym ma miejsce podanie leku). [3]
CART - T - izraelskie doświadczenia
W Izraelu terapię tego typu stosuje się od mniej więcej dwóch lat. Od niedawna terapia CAR-T znalazła się na liście leków finansowanych przez rząd Izraela i jest dostępna dla wszystkich, którzy posiadają ubezpieczenie zdrowotne. Leczenie stosuje się w przypadkach nawrotu choroby, a także gdy poprzednie leczenie okazało się nieskuteczne, oraz w sytuacjach, kiedy nie da się przeprowadzić przeszczepu ze względu na duże zaawansowanie nowotworu. Rocznie w Izraelu leczy się około stu pacjentów. Niedawno terapię zastosowano wobec 86-letniego pacjenta. Leczenie zakończyło się sukcesem. [4]
CAR-T w Polsce
W Polsce terapia CAR-T nie jest refundowana. Ze względu na specyfikę przygotowania oraz podania terapii CAR-T, które są zrejestrowane komercyjnie, do ich stosowania wymagana jest odpowiednia infrastruktura ośrodka i przeszkolenie kadry specjalistów. Zakończony przez producenta proces kwalifikacji potwierdza pełną gotowość ośrodka do stosowania terapii CAR-T. Takie kompleksowe przygotowanie posiada poznańska Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. [5] Drugim ośrodkiem, który może leczyć CAR-T dorosłych pacjentów z opornymi/nawrotowymi postaciami chłoniaka (DLBCL, PMBCL) oraz ostrej białaczki limfoblastycznej z komórek B jest Klinika Transplantacji Szpiku i Onkohematologii, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowy Instytut Badawczy oddział w Gliwicach. [6] Z kolei klinika Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej „Przylądek Nadziei” Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu (USK) to pierwsza w Polsce klinika przygotowana do stosowania terapii CAR-T u pediatrycznych pacjentów z ostrą białaczką limfoblastyczną (ALL) z komórek B. [7]
Ponadto Agencja Badań Medycznych rozpoczyna realizację programu, którego celem jest finansowanie działalności badawczo-rozwojowej w Polsce w zakresie niekomercyjnych badań klinicznych dotyczących CAR-T. [8]
Niezbędne jest przygotowanie systemu ochrony zdrowia
W całej UE-5 wczesna współpraca pomiędzy organami oceny technologii medycznych (HTA) a płatnikami lub decydentami ma kluczowe znaczenie nie tylko dla zapewnienia refundacji leczenia, ale także dla przygotowania ośrodków do prowadzenia tych terapii. Leki te podlegają bardzo złożonym wymaganiom w zakresie infrastruktury klinicznej i przygotowania personelu klinicznego, mającego zapewnić skuteczną pomoc pacjentom. Spełnienie takich wymagań jest wyzwaniem dla szpitali, a producenci powinni ściśle współpracować z dostawcami opieki zdrowotnej, aby zapewnić odpowiednią infrastrukturę kliniczną i procesy przygotowujące do pomyślnego i terminowego przyjęcia złożonych terapii, takich jak CAR-T, aby zapewnić możliwie najlepsze wyniki zdrowotne dla pacjentów leczonych w warunkach rzeczywistych. [1]
Materiał opublikowany we współpracy z Novartis (PL2011027595)
Piśmiennictwo:
- InFocus Cell & Gene Therapy, Maj 2020, strona 13, https://pharmaboardroom.com/infocus-cell-gene-therapy/ [Dostęp: 6.10.2020]
- https://pharmaboardroom.com/interviews/emanuele-ostuni-head-of-europe-cell-gene-therapy-novartis-oncology/ dostęp 12.10.2020
- Jesper Jørgensen, Eve Hanna & Panos Kefalas (2020) Outcomes-based reimbursement for gene therapies in practice: the experience of recently launched CAR-T cell therapies in major European countries, Journal of Market Access & Health Policy, 8:1, 1715536, DOI: 10.1080/20016689.2020.1715536, https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/20016689.2020.1715536?needAccess=true [Dostęp: 6.10.2020]
- Do rzeczy o zdrowiu, wrzesień 2020, strona 33-34, https://dorzeczy.pl/_f/elements/2020-09/do-rzeczy-o-zdrowiu-202009.pdf [Dostęp: 6.10.2020]
- CAR T: Pierwsi polscy pacjenci są już leczeni, https://www.medexpress.pl/car-t-pierwsi-polscy-pacjenci-sa-juz-leczeni/75866, [Dostęp: 6.10.2020]
- Drugi dorosły pacjent jest przygotowywany do terapii CAR-T cells, https://pulsmedycyny.pl/drugi-pacjent-jest-przygotowywany-do-terapii-car-t-cells-978405, [Dostęp: 6.10.2020]
- Przylądek Nadziei wprowadza supernowoczesną terapię dla dzieci z białaczką, https://przyladeknadziei.pl/2019/12/07/przyladek-nadziei-wprowadza-supernowoczesna-terapie-dla-dzieci-bialaczka/, [Dostęp: 6.10.2020]
- Do rzeczy o zdrowiu, wrzesień 2020, strona 15, https://dorzeczy.pl/_f/elements/2020-09/do-rzeczy-o-zdrowiu-202009.pdf [Dostęp: 6.10.2020]
