Dokumenty zatytułowane „Ten years in public health 2007–2017” oraz „Healthier, fairer, safer – the global health journey 2007–2017” nakreślają szeroką panoramę zdrowotną mieszkańców naszej planety, pokazując, jak zmieniała się ona w ciągu ostatnich 10 lat i jaki wkład w poprawę zdrowia ludzi miała Światowa Organizacja Zdrowia. Autorzy nie skupili się na sukcesach – równie wiele miejsce poświęcili zagrożeniom, które wciąż stanowią poważne wyzwanie dla polityki zdrowotnej i zdrowia publicznego na świecie.
Z raportów wynika, że żyjemy coraz dłużej. Średnia oczekiwana długość życia w momencie narodzin wzrasta z każdym rokiem o 4 miesiące i dla osób urodzonych w 2017 roku wynosi 71 lat (w Europie – 77).
To, bez wątpienia, dobra wiadomość, bo wzrost średniej długości życia wynika w dużym stopniu z obniżenia wskaźników śmiertelności dzieci i matek (w nieco mniejszym, choć także bardzo istotnym, z postępów kardiologii i onkologii), ale i przypomnienie, że starzenie się społeczeństw to problem, który wymaga pilnego opracowania i wdrożenia kompleksowych strategii.
Przedstawione w raportach dane dotyczące najczęstszych przyczyn zgonów na świecie nie są zaskakujące – dominują schorzenia niezakaźne. Na pierwszym miejscu choroba niedokrwienna serca, na drugim udary mózgu. W pierwszej siódemce najważniejszych „zabójców” tylko jedna pozycja ma etiologię zakaźną – zapalenia płuc, stanowiące 3. co do częstości przyczynę śmierci.
Nieco inaczej wygląda lista najczęstszych chorób, choć i ją otwierają schorzenia układu krążenia. Zaraz za nimi plasują się nowotwory, cukrzyca i przewlekłe choroby układu oddechowego (przede wszystkim POChP). Co je powoduje? Tutaj również bez niespodzianek: palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, niewłaściwa dieta i niedobór aktywności fizycznej.
Z publikacji wynika, że – w skali globalnej – medycyna coraz lepiej radzi sobie z chorobami o etiologii zakaźnej. Jako sukces ostatniej dekady wymienia się tutaj zmniejszenie liczby nowych przypadków zakażenia wirusem HIV o 18%, redukcję zachorowań na malarię o 21% i o 16% na gruźlicę. Jeszcze wyraźniej spadły wskaźniki śmiertelności z powodu AIDS, malarii i gruźlicy – odpowiednio o: 50, 49 i 25%.
W walce z innymi chorobami zakaźnymi kluczową rolę odegrały szczepienia. Raporty WHO przypominają, że obecnie szczepionki ratują rocznie życie ok. 2,5 mln osób. Dzięki szczepieniom udało się m.in. zmniejszyć liczbę zachorowań na polio o 99% (we wrześniu 2015 roku ogłoszono całkowitą eradykację typu 2 tego wirusa), a śmiertelność dzieci z powodu odry ograniczyć niemal o połowę. Wielkim sukcesem było też wprowadzenie szczepień przeciwko pneumokokom i rotawirusom – poniższa rycina pokazuje, jak przełożyło się to redukcję śmiertelności w grupie dzieci poniżej 5. roku życia.
Na niewątpliwy postęp w walce z chorobami zakaźnymi rzuca się jednak cieniem problem rosnącej lekooporności bakterii. Ograniczenie stosowania antybiotyków jest z tego powodu jednym z najważniejszych zadań, jakie czekają WHO w nadchodzących latach. Nowo wybrany dyrektor generalny – Tedros Adhanom Ghebreyesus – wymienia to wśród priorytetów swojej kadencji, obok zapobiegania pandemiom (takim jak ebola czy zika), poprawy dostępu najuboższych mieszkańców świata do opieki medycznej oraz skuteczniejszej opieki nad kobietami i dziećmi.
Autorzy raportów WHO przypominają, że zdrowie to nie tylko ciało, zwracając uwagę na rosnący problem depresji, która dotyka już 4,4 proc. ludzi oraz zaburzeń lękowych, których doświadcza 3,8 proc. globalnej populacji. Samobójstwem kończy się życie 800 tys. osób rocznie.
Źródło: WHO. Ryciny zaczerpnięto z omawianych publikacji WHO
