Pierwszy na świecie człowiek właśnie otrzymał implant stworzony przez neurotechnologiczną firmę Neuralink Corporation należącą m.in. do Elona Muska. Wstępne wyniki wskazują, że planowana przez twórców aktywność neuronalna została osiągnięta dzięki urządzeniu o rozmiarach niewielkiej monety. Pacjent szybko wraca do zdrowia, a to pozwala mieć nadzieję, że istnieje szansa na pomoc nierokującym aktualnie pacjentom w odzyskaniu utraconych funkcji życiowych. Optymizmem napawa też tempo prac. Od projektu do realizacji minęło niespełna kilka lat. W marcu 2021 roku Musk i Neuralink przedstawiły szczegółowy opis implantu umożliwiającego wykrywanie intencji chorego, który z powodów urazu lub chorób neurologicznych nie jest w stanie skutecznie komunikować się z otoczeniem. Jednocześnie został zaprezentowany specjalnie skonstruowany robot, który został użyty do operacji tak, by zwiększyć bezpieczeństwo wprowadzenia implantu do mózgu. W przeciwieństwie do ręki chirurga daje on gwarancję ultraprecyzyjnych ruchów, celując bezbłędnie w określone obszary mózgu. Od tej chwili projekt nabrał rozpędu i już w maju 2023 roku Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) udzieliła Neuralink zgody na badania kliniczne. Aby je zrealizować szukano pacjenta, który cierpi na czterokończynowe porażenie spowodowane urazem rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym lub ze stwardnieniem zanikowym bocznym lub cierpiącego na chorobę Charcota. Spośród zgłoszonych kandydatów wybrano osobę z uszkodzonym rdzeniem kręgowym.
To, w założeniu rewolucyjne urządzenie, składa się z 96 cienkich i elastycznych sond wykonanych z poliamidu, pokrytych cienką warstwą złota. Autorzy projektu przekonują, że dzięki zastosowaniu takich materiałów implant jest zacznie bardziej biokompatybilny niż gdyby zastosować sztywne sondy z metalu. W każdą sondę wbudowane są 32 elektrody, co w sumie daje ponad trzy tysiące elementów, które mają za zadanie wyposażyć mózg w możliwość przekazywania odpowiednich impulsów. Elektrody posiadają czujnik do komunikacji z chipem do wzmacniania sygnału, który jest przesyłany bezprzewodowo do urządzenia zewnętrznego. Druty mają średnicę od 4 do 6 mikrometrów (mniej niż czerwona krwinka) i długość 20 mm, kończą się pętelką „ułatwiającą wprowadzenie”. Aby rejestrować i transkrybować w czasie rzeczywistym sygnały odbierane przez elektrody zastosowano również 256 indywidualnie zaprogramowanych wzmacniaczy, przetworniki cyfrowe i peryferyjny obwód sterujący. Implant może jednocześnie rejestrować sygnały odbierane przez wszystkie elektrody. To imponujący postęp albowiem opracowane w wyniku badań akademickich implanty potrafią zarejestrować maksymalnie sygnały z 200 do 300 elektrod jednocześnie!
Zamiary i marzenia Elona Muska dotyczące implantu są ogromne. Po pierwsze w przyszłości ma aktywować ramiona robotyczne lub egzoszkielety co pozwoliłoby sparaliżowanym osobom odzyskać kontrolę nad ruchami kończyn. W planach jest również sygnalizowanie wznowy guza mózgu na początkowym i łatwym do leczenia etapie. Implant ma także umożliwiać osobom cierpiącym na skutek poważnego wypadku naczyniowego na zespół zamknięcia, locked-in syndrome. Taki chory słyszy, widzi, kojarzy i pamięta, ale znajduje się w stanie całkowitego paraliżu prawie wszystkich mięśni szkieletowych, zachowując jedynie zdolność do mrugania powiekami i poruszania oczami. Dzięki implantowi mógłby wyrażać siebie i kontrolować maszyny, które pomogą mu funkcjonować. W sferze marzeń jest także przywracanie wzroku niewidomym, leczenie choroby Alzheimera lub Parkinsona oraz możliwość bezpośredniego połączenia mózgu człowieka ze sztuczną inteligencją.
Eksperyment dowiódł, że praca nad ulepszaniem implantów mózgowych ma sens, ale do realizacji całej listy marzeń droga jest jeszcze daleka. Implant Elona Muska niewątpliwie poprawi dotychczasowe możliwości takich urządzeń stosowanych w medycynie już od wielu lat. Jednak trzeba poczekać, by ostatecznie uznać, że użycie większej ilości elektrod ma znaczenie terapeutyczne i poprawi skuteczność leczenia. Wiadomo przecież, że aby przywrócić sparaliżowanym pacjentom mobilność konieczne jest przekroczenie bariery rdzenia kręgowego, bo według dzisiejszej wiedzy impuls do mięśni musi być przekazany przez rdzeń kręgowy właśnie.
Naukowcy z różnych ośrodków stworzyli już jakiś czas temu implanty do głębokiej stymulacji mózgu, zdolne do dostarczania impulsów elektrycznych w celu kontrolowania mięśni. W Szwajcarii zespół kierowany przez Grégoire Courtine, neurologa z Federalnej Politechniki w Lozannie (EPFL) i Jocelyne Bloch, neurochirurga w Vaud University Hospital Center (CHUV), zaprojektował paletę elektrod wszczepianych do rdzenia kręgowego dla osób z paraplegią. Dzięki temu udało się niektórym pacjentom uruchomić nogi i umożliwić chodzenie. Najpierw za pomocą programu komputerowego kontrolującego impulsy a następnie, w 2022 bezpośrednio za pomocą implantu mózgowego opracowanego przez badaczy. Jeśli chodzi o projekt Neuralink to po pierwszych testach można już wstępnie ocenić funkcjonalność implantu. Wiadomo, że pozwala on przy pomocy myśli sterować telefonem lub komputerem, a za ich pośrednictwem, w przyszłości być może niemal każdym urządzeniem. Planowane są kolejne testy, które będą polegały na poleceniu pacjentowi wykonania prostej gry wideo, która polega na przesuwaniu jednego lub większej liczby kursorów na ekranie komputera. Oczywiście poza aspektami technologicznymi i medycznymi do rozwiązania pozostaje jeszcze wiele kwestii etycznych. Tymczasem pomysł uchodzi za wyjątkowo śmiały. Ale świat już nie raz przekonał się, że postęp w medycynie nie zawsze dokonuje się w wyniku racjonalnych działań, zdarza się iż rodzi się z przypadku lub uporu wizjonerów.
