Śmiercionośne tworzywa sztuczne nie są tematem nowym i chyba każdy już o nich słyszał. W mediach pojawiają się informacje o zaśmieconych wybrzeżach, o zwierzętach mylących odpady plastikowe z pokarmem, a także fotografie morskich zwierząt, zaplątanych w sieci rybackie.
Od pewnego czasu do przestrzeni publicznej zaczęły napływać informacje o nowym zagrożeniu, które wiąże się z tworzywami sztucznymi – mikroplastiku. Te niewielkie (średnica mniejsza niż 5 mm) granulaty z tworzyw sztucznych oraz drobne fragmenty pochodzące z rozpadu plastików są przyczyną powstawania nowych zagrożeń środowiskowych. Zaliczane do antropogenicznych zanieczyszczeń środowiska mikroplastiki, są sukcesywnie identyfikowane na całym świecie, zwłaszcza w środowisku mórz i oceanów.
I choć problematyka konsekwencji wynikających z obecności w środowisku mikroplastików stanowi stosunkowo nowy obszar badań, ich negatywny wpływ na środowisko oraz potencjalne zagrożenia dla zwierząt i ludzi stały się przedmiotem zainteresowań wielu ekspertów. Narażenie ludzi na mikroplastik odbywa się przede wszystkim drogą pokarmową, zatem głównym źródłem narażenia człowieka jest dieta.
Dlatego też naukowcy ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach zdecydowali się zbadać wiedzę i świadomość konsumentów na temat obecności mikroplastików w wodzie i żywności, a także wynikających z tego konsekwencji. W badaniu skupiono się na osobach młodych (studentach), od których często oczekuje się większej świadomości konsumenckiej i zdrowotnej.
- Celem pracy było zbadanie aktualnej wiedzy i świadomości młodych konsumentów na temat źródeł pochodzenia, skali ekspozycji oraz potencjalnych skutków zdrowotnych wynikających z obecności w wodzie i środkach spożywczych mikroplastiku, w szczególności jego toksycznego oddziaływania na narządy wewnętrzne, procesy metaboliczne oraz funkcje reprodukcyjne – wyjaśnia dr n. med. Klaudia Oleksiuk z Zakładu Epidemiologii Katedry Epidemiologii i Biostatystyki Wydziału Nauk o Zdrowiu SUM.
Przeprowadzone badanie kwestionariuszowe dowiodło, że młodzi ludzie (410 respondentów) poprawnie charakteryzują pojęcie mikroplastiku oraz znają źródła pochodzenia mikroplastiku. Zdecydowana większość badanych była świadoma potencjalnej obecności mikrodrobin plastiku w wodzie, jednak świadomość zanieczyszczenia mikroplastikiem pozostałych elementów środowiska, tj. gleby, powietrza oraz żywych organizmów była już zdecydowanie mniejsza.
Spora część młodych konsumentów wiedziała, iż mikroplastik może znajdować się w artykułach spożywczych, jednak jako produkty spożywcze zanieczyszczone mikroplastikiem wskazywano przeważnie ryby morskie, owoce morza oraz ryby słodkowodne. Tymczasem w dotychczas przeprowadzonych badaniach wykazano obecność cząstek mikroplastiku w wielu różnych produktach spożywczych, nie tylko w żywności pochodzenia morskiego. Jest soli, cukrze, warzywach, a nawet wodzie.
Respondenci wiedzieli, iż mikroplastik po dostaniu się do organizmu człowieka może ulec akumulacji w narządach wewnętrznych, jednak wśród potencjalnych skutków zdrowotnych wynikających z ekspozycji na mikroplastik, wskazywali najczęściej nowotwory, choroby układu pokarmowego, stan zapalny i choroby tarczycy. Zaburzenia pracy układu rozrodczego, jako potencjalny skutek zdrowotny wynikający z ekspozycji na mikroplastik, wskazywane były bardzo rzadko. Tymczasem mikroplastik ma negatywny wpływ na naszą płodność, a odkryto go już nie tylko na naszych włosach, ale również we krwi.
Wyniki badań potwierdziły, że wiedza konsumentów na temat źródeł narażenia drogą pokarmową oraz wynikających z tego negatywnych konsekwencji zdrowotnych prezentowała się lepiej w grupie osób kształcących się w obszarze nauk ścisłych i przyrodniczych oraz nauk medycznych i o zdrowiu. Ponadto, wiedza konsumentów na temat źródeł narażenia drogą pokarmową oraz wynikających z tego negatywnych konsekwencji zdrowotnych prezentował się lepiej w grupie kobiet oraz w grupie osób zamieszkujących duże miasta.
Zdaniem ekspertów SUM konieczne jest podjęcie dalszych badań dotyczących pogłębienia wiedzy i świadomości konsumentów, obejmujących szersze grupy ludności, a z uwagi na niejednoznaczne wyniki badań nad toksycznością mikroplastiku, niezbędne są dalsze pogłębione badania i analizy również w tym zakresie.
https://www.mdpi.com/2072-6643/14/22/4857
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36432543/
Źródło: SUM
