William C. Campbell, Satoshi Ōmura, Youyou Tu (źródło: nobelprize.org)[/caption]Tegoroczną Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny podzieli się trójka naukowców, których odkrycia zrewolucjonizowały walkę z chorobami pasożytniczymi nękającymi setki milionów mieszkańców Ziemi.
Nagroda w wysokości 8 mln koron szwedzkich zostanie podzielona pomiędzy: Irlandczyka – Williama C. Campbella (25 proc.), Japończyka – Satoshiego Omurę (25 proc.) oraz Chinkę – Youyou Tu (50 proc.).
85-letnia Youyou Tu jest profesorem Akademii Chińskiej Medycyny Tradycyjnej i pierwszą w historii chińską laureatką medycznego Nobla. Nagrodę otrzymała za opracowanie na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku metody ekstrakcji artemizyny, substancji zawartej w roślinie Artemisia annua. Roślina ta używana jest w Chinach od wieków do leczenia gorączek.
Zastosowanie artemizyny stało się przełomem w leczeniu malarii, choroby na którą rocznie zapada ok. 200 mln ludzi. Lek ten zmniejsza śmiertelność wśród chorych na malarię o ok. 20 proc. u dorosłych i nawet o 30 proc. u dzieci. Szacuje się, że każdego roku, tylko w Afryce, artemizyna ratuje życie co najmniej 100 tys. osób.
Prof. Tu inspiracji do swych badań szukała w starożytnych chińskich tekstach medycznych. Komitet Noblowski podkreślił jednak, że nie przyznał wyróżnienia tradycyjnej medycynie chińskiej jako takiej, ale konkretnemu, inspirowanemu nią odkryciu.
[caption id="attachment_61686" align="alignnone" width="620"]
Trzy ciężkie choroby pasożytnicze, z którymi walkę ułatwiły odkrycia tegorocznych Noblistów: słoniowacizna, ślepota rzeczna i malaria. Ich zasięg oznaczono na mapie kolorem niebieskim (źródło: nobelprize.org).[/caption]Urodzony w Irlandii, ale od lat 50. ubiegłego wieku pracujący w USA 85-letni prof. William C. Campbell oraz o 5 lat młodszy Japończyk – prof. Satoshi Omura zostali nagrodzeni za odkrycie awermektyny. Lek ten stosowany jest w leczeniu filarioz (schorzeń powodowanych przez nicienie). Chodzi tu przede wszystkim o przenoszoną przez muchy ślepotę rzeczną (onchocerkozę) oraz o deformującą ludzkie ciało słoniowaciznę.
Prof. Satoshi Omura opracował metodę kultywacji bakterii glebowych na dużą skalę i zbadał żyjące w glebie liczne szczepy bakterii Streptomyces. Drobnoustroje te produkują związki o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwpasożytniczych. Po wielu latach pracy Omura wyselekcjonował kilkadziesiąt najbardziej obiecujących szczepów, wśród których znalazł się – szczególnie interesujący – Atreptmyces avermitilis.
Dalszym badaniom nad wytwarzanymi przez niego substancjami oraz ich wpływem na pasożyty ludzi i zwierząt poświęcił się prof. William C. Campbell. Efektem jego prac było otrzymanie awermektyny, a następnie jej udoskonalonej pochodnej – iwermektyny.
Tegoroczni laureaci opracowali terapie, które zrewolucjonizowały leczenie kilku ze szczególnie ciężkich i wyniszczających chorób pasożytniczych. Ich odkrycia wyposażyły ludzkość w narzędzia do walki ze schorzeniami, na które zapadają setki milionów ludzi rocznie – czytamy w uzasadnieniu wydanym przez Komitet Noblowski.
Źródła: Nobelprize.org / BBC News
