Nie od dziś wiadomo, że dzieci urodzone przez kobiety, które w czasie ciąży palą papierosy, są narażone na zwiększone ryzyko wcześniactwa i niższą masę urodzeniową. Jednak najnowsze badania pokazują, że palenie w czasie ciąży może spowodować otyłość u dziecka. Jakie mechanizmy mogą się do tego przyczyniać?
Winna jest chemeryna. Jest to białko wytwarzane przez komórki tłuszczowe. Stwierdzono, że u osób otyłych występuje ona w podwyższonych stężeniach.
Do oznaczenia poziomu chemeryny w organizmach dzieci narażonych w łonie matki na dym papierosowy podczas ciąży wykorzystano… napletki obrzezanych noworodków. Skóra jest bowiem równie dobrym materiałem do badania stężenia chemeryny jak podskórna tkanka tłuszczowa, której pobranie byłoby dość inwazyjnym zabiegiem dla noworodka.
Wyniki pokazały, że stężenia chemeryny były wyższe w skórze niemowląt, których matki paliły podczas ciąży. Bardziej szczegółowa analiza wykazała, że wyższy poziom chemeryny korespondował też ze zmniejszoną metylacją DNA i zwiększoną ekspresją genu chemeryny.
Zdaniem autorów badania, wyniki te sugerują, że palenie w czasie ciąży może prowadzić do zmian w regulacji genów, które odgrywają ważną rolę w rozwoju komórek tłuszczowych i otyłości.
Jednym z głównych ograniczeń badania jest to, że dotyczyło, co oczywiste, tylko noworodków męskiej. Wyników nie można więc „rzutować” na kobiety.
Autorzy zapowiedzieli już jednak, że w kolejnym badaniu poziom chemeryny mierzyć będą w komórkach wyizolowanych z pępowiny zarówno chłopców jak i dziewczynek. Planowane są również eksperymenty dotyczące wpływu ekspozycji na dym w czasie ciąży u myszy.
Palenie i otyłość to dwa z największych problemów społecznych, z którymi borykają się populacje na całym świecie. Pomimo zakrojonych na szeroką skalę kampanii dotyczących zdrowia publicznego w 2017 r. Wielkiej Brytanii nadał paliło 15,1 proc. dorosłych. Ponadto, 26 proc. dorosłych mieszkańców Wysp i do 20 proc. dzieci cierpi na otyłość, a całkowity koszt otyłości dla społeczeństwa szacuje się na 27 miliardów funtów.
Według danych z opublikowanego dziś raportu OECD „Health at a Glance: Europe 2018” w 2016 roku papierosy paliło (codziennie) 23 proc. Polaków. Średnia europejska wynosiła 20 procent.
Odsetek 7-8 latków otyłych wynosi w Polsce (dane z lat 2015-2017) 12 proc. i nie zmienił się na przestrzeni ostatniej dekady. Średnia europejska to również 12 procent.
Największy odsetek otyłych dzieci w tym przedziale wiekowym zanotowano na Cyprze (20 proc.), w Hiszpanii (17 proc.) i we Włoszech (17 proc.). Najmniejszy zaś w Danii (5 proc.), Norwegii (6 proc.) i Irlandii (7 proc.).
