"Zastępowanie wolnych cukrów (monocukry i dwucukry) ich substytutami nie pomaga ludziom kontrolować swojej wagi" - powiedział Francesco Branca, dyrektor departamentu żywienia i bezpieczeństwa żywności WHO.
Wytyczne WHO dotyczą wszystkich osób, z wyjątkiem tych z diagnozą cukrzycy. Ta grupa pacjentów nie była uwzględniona w przeglądzie naukowym.
Najnowsze dane potwierdzają, że długoterminowe stosowanie substytutów cukru może prowadzić do "potencjalnie niepożądanych skutków", takich jak nieznacznie zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2 i chorób sercowo-naczyniowych. Jednym słowem, jeśli chce się podjąć walkę z otyłością albo po prostu mieć wagę pod kontrolą, to nie warto sięgać po zamienniki cukru.
Substytuty cukru są szeroko stosowane jako składnik w przetworzonych produktach spożywczych i napojach, a czasem są też dodawane bezpośrednio do jedzenia i picia przez samych konsumentów. WHO wydało wytyczne dotyczące spożycia cukru w 2015 roku, zalecając dorosłym i dzieciom zmniejszenie codziennego spożycia wolnych cukrów do mniej niż 10 proc. ich całkowitego spożycia energii. Po tej rekomendacji wzrosło zainteresowanie alternatywami dla cukru. "Te nowe wytyczne opierają się na dokładnej ocenie najnowszej literatury naukowej i podkreślają, że stosowanie sztucznych słodzików nie jest dobrym sposobem na osiągnięcie utraty wagi poprzez zmniejszenie spożycia energii z pożywienia" - powiedział badacz żywienia Ian Johnson z Quadram Institute Bioscience z Wielkiej Brytanii. Ekspert dodał, że nie powinno to być interpretowane, jako wskazanie, że spożycie cukru nie ma znaczenia dla kontroli wagi. Istotne jest to, by ograniczyć spożywanie napojów słodzonych cukrem i starać się używać surowych lub lekko przetworzonych owoców jako źródła słodkości.
Stanowisko WHO wywołało już głosy sprzeciwu. Robert Rankin, szef Calorie Control Council, stwierdził, że "niskokaloryczne słodziki są kluczowym narzędziem, które może pomóc konsumentom kontrolować masę ciała i zmniejszyć ryzyko chorób niezakaźnych".
Badanie WHO
W przeglądzie naukowym uwzględniono łącznie 283 badania. Obejmowały one zarówno kontrolowane badania losowane, które są uznawane za złoty standard badań, jak i badania obserwacyjne. Badania obserwacyjne mogą pokazać tylko związek, nie bezpośrednią przyczynę i skutek. Wyniki z randomizowanych badań wykazały, że stosowanie słodzików niesacharozowych miało "niewielki" wpływ na redukcję masy ciała i spożycia kalorii w porównaniu do cukru, a także brak zmian w pośrednich markerach cukrzycy, takich jak glukoza i insulina.
Badania obserwacyjne również wykazały niewielki wpływ na masę ciała i tkankę tłuszczową, ale brak zmian w spożyciu kalorii. Jednak badania te wykazały niewielkie zwiększenie ryzyka cukrzycy typu 2, wysokiego ciśnienia krwi, udaru, choroby serca i zgonu z powodu choroby serca. WHO stwierdziło, że zalecenie było "warunkowe", ponieważ zidentyfikowany związek między słodzikami a wynikami chorób mógł być zniekształcony przez skomplikowane wzorce stosowania słodzików i charakterystykę uczestników badania.
W oświadczeniu International Sweeteners Association pojawił się zarzuty, że to niesprawiedliwość, że nie uznaje się korzyści dla zdrowia publicznego związanych ze słodzikami niskokalorycznymi/niemających kalorii, tym bardziej, że wnioski WHO opierają się głównie na dowodach o niskiej pewności pochodzących z badań obserwacyjnych, które są narażone na wysokie ryzyko odwrotnej przyczynowości. Branca z kolei podkreśla, że badania obserwacyjne, które realizowane są w pewnym przedziale czasowym są ważne i potwierdzają brak długoterminowych efektów w tym konkretnym przypadku.
Badania obejmowały niskokaloryczne słodziki syntetyczne i naturalne ekstrakty, które mogą być lub nie być modyfikowane chemicznie, takie jak acesulfam K, aspartam, advantam, cyklaminy, neotam, sacharyna, sukraloza, stewia i pochodne stewii.
"Stewia i mnich to nowsze słodziki, więc jest mniej badań opublikowanych w literaturze naukowej", powiedział Branca. "Jednak prawdopodobnie działają w organizmie poprzez podobny mechanizm fizjologiczny, jak inne słodziki. Nie możemy powiedzieć, że są one różne od innych na podstawie danych, które mamy."
Wiele osób uważa produkty ze stewii za bardziej "naturalne", ponieważ mają roślinne pochodzenie. A należy pamiętać, że niektóre naturalne i sztuczne słodziki dodają do swoich produktów cukry nadające objętość, aby zredukować ich słodycz i dodać produktowi objętości do pieczenia. Niedawne badanie przeprowadzone przez naukowców z amerykańskiej Cleveland Clinic wykazało, że erytrytol był związany z zakrzepicą krwi, udarem, zawałem serca i przedwczesną śmiercią. Osoby z istniejącymi czynnikami ryzyka choroby serca, takimi jak cukrzyca, były dwa razy bardziej narażone na zawał serca lub udar, jeśli miały najwyższe stężenia erytrytolu we krwi.
Zdrowe nawyki
Branca przy okazji wyników badań wrócił do podstawowych zasad edukacji zdrowotnej, wskazując na odpowiedzialność rodziców. Jego zdaniem, należy zalecić rodzicom, aby unikali budowania nawyków jedzenia słodyczy u dzieci, np. jako nagrody po zjedzeniu pełnego obiadu. Jak twierdzi dietetyczka Lisa Drayer nawet jeśli jesteśmy uzależnieni od cukru, możemy wpłynąć na zmianę nawyków żywieniowych w prosty sposób, np. stopniowo ograniczając słodziki i wprowadzając do diety więcej białka i błonnika. Przede wszystkim jednak, jak zwraca uwagę Drayer, ważne jest czytanie etykiet produktów spożywczych. Na każdym opakowaniu powinna znajdować się informacja o ilości i rodzaju cukru. Dodane cukry mogą występować pod innymi nazwami, takimi jak "agawa, brązowy cukier, słodzik kukurydziany, syrop kukurydziany, dekstroza, soki trzcinowe, fruktoza, koncentrat soku owocowego, nektarowocowy, glukoza, syrop kukurydziany o wysokiej zawartości fruktozy, miód, cukier inwertowany, laktoza, syrop słodowy, maltoza, melasa, syropy klonowe, surowy cukier, sacharoza, trehaloza i cukier turbinado". Im wyżej te dodane cukry są na liście składników, tym większa ilość dodanego cukru jest w produkcie, powiedziała.
Źródło: CNN
