Doustna szczepionka przeciwko polio (OPV) zawiera wirusy atenuowane – tzn. żywe (mogą się namnażać), ale sztucznie pozbawione wirulencji, czyli zdolności do wywołania choroby. Układ immunologiczny traktuje je tak samo, jak wirusy „dzikie”, a więc wytwarza przeciwko nim przeciwciała.
Osoba, która przyjęła szczepionkę OPV uzyskuje odporność, jednak w jej kale znajdują się żywe wirusy (ang. vaccine-derived poliovirus – VDPV). Jest to korzystne, ponieważ w środowisku o niskich standardach sanitarnych łatwo mogą się nimi „zarazić” kolejne osoby i dzięki temu również nabyć odporność przeciwko polio.
Wszystko jest w porządku, pod warunkiem, że wirus VDPV nie zmutuje i nie odzyska wirulencji. Niestety, w populacjach o niskiej wyszczepialności, a przy tym żyjących w szczególnie trudnych warunkach sanitarnych, ryzyko, że wirus będzie miał czas (co najmniej 12 miesięcy) i sposobność, aby ulec mutacjom – jest podwyższone.
Zmutowany, zdolny do wywoływania choroby wirus VDPV określany jest mianem krążącego wirusa pochodzenia szczepionkowego (ang. circulating vaccine-derived poliovirus – cVDPV).
Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia, od 2000 roku na świecie podano ponad 10 mld dawek szczepionki OPV. Zaszczepiono niemal 3 mld dzieci. WHO szacuje, że dzięki temu udało uchronić ok. 13 mln osób przed zachorowaniem na wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego (czyli na chorobę Heinego-Medina). W tym samym okresie wykryto 24 ogniska zachorowań wywołanych krążącym wirusem pochodzenia szczepionkowego (cVDPV) – w 21 krajach objawy choroby wystąpiły u ok. 760 osób.
Czy zachorowaniom powodowanym przez cVDPV można zapobiec? Tak – informuje WHO – w taki sam sposób, jak zapobiega się polio wywołanemu przez wirusa „dzikiego”, czyli… za pomocą szczepień. Paradoks? Nie, ponieważ szczepy cVDPV mogą być groźne tylko w populacjach o niskiej wyszczepialności.
Tymczasem dogodne dla siebie warunki cVDPV znajduje w takich krajach jak Syria czy Demokratyczna Republika Kongo. To właśnie tam zanotowano tegoroczne 47 przypadków zachorowań na poliomyelitis wywołane cVDPV.
W ubiegłym tygodniu 6 przypadków zgłoszono w Syrii. Łącznie w tym udręczonym wojną kraju wystąpiło w tym roku 39 zachorowań. Pozostałych 8 chorych to mieszkańcy Demokratycznej Republiki Kongo.
Na poliomyelitis spowodowane zakażeniem „dzikim” szczepem wirusa polio zachorowało w tym roku na świecie 9 osób (6 w Afganistanie i 3 w Pakistanie).
Źródła: WHO / OutbreakNewsToday
