Projekt zawiera m.in. nowe regulacje dotyczące powoływania lekarzy do walki z pandemią koronawirusa, penalizuje nieprzestrzeganie zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków zawartych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (chodzi m.in. o obowiązek zasłaniania nosa i ust również przez osoby zdrowe), wydłuża okres realizacji recept na leki, które są obecnie niedostępne (np. szczepionki przeciw grypie). Jednym z oczekiwanych przez środowiska medyczne rozwiązań jest wyłączenie odpowiedzialności karnej za nieumyślne błędy medyczne popełnione przy zwalczaniu epidemii COVID-19.
Jednym z celów ustawy jest penalizacja nieprzestrzegania zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków zawartych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi lub w przepisach o Państwowej Inspekcji Sanitarnej także o osoby zdrowe. Chodzi m.in. o wytrącenie argumentów przeciwnikom nakazu noszenia maseczek ochronnych w miejscach publicznych, którzy powołują się – skutecznie, jeśli dochodzą racji przed sądami – na brak właściwych podstaw prawnych. Na ten problem dwukrotnie w liście do premiera Mateusza Morawieckiego zwracał też uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich.
Przepisy ma być też łatwiej wyegzekwować. Projekt zawiera przepisy umożliwiające wojewodom oddanie sił straży gminnych (miejskich) do dyspozycji właściwych miejscowo komendantów Policji. Taka decyzja będzie mogła następować na czas określony i w związku z wystąpieniem różnych sytuacji kryzysowych, w tym stanu epidemii.
Projekt ustawy wzmacnia również kompetencje wojewódzkiego koordynatora ratownictwa medycznego – chodzi przede wszystkim o możliwość podejmowania decyzji w sprawie umieszczenia w placówkach medycznych pacjentów w stanie nagłego zagrożenia zdrowia lub życia. Ma to być antidotum na pojawiające się problemy z pozostawieniem w placówkach medycznych pacjentów wymagających hospitalizacji. - Temu samemu celowi ma służyć umożliwienie ministrowi zdrowia powołania krajowego koordynatora ratownictwa medycznego. W zakresie właściwości obu stanowisk znajdą się uprawnienia do wydawania decyzji administracyjnych zobowiązujących szpitale do przyjęcia osób wymagających pilnej hospitalizacji. W odniesieniu do szpitali znajdujących się na terenie tego samego województwa, w którym przebywa pacjent, decyzję będzie podejmował wojewódzki koordynator ratownictwa medycznego, zaś w sytuacji, gdy pacjent będzie wymagał hospitalizacji w innym województwie, niż to, na terenie którego przebywa, właściwy będzie krajowy koordynator ratownictwa medycznego - czytamy w uzasadnieniu do projektu.
Zmienić się mają również przepisy dotyczące kierowania medyków do walki z epidemią – lekarze już zaalarmowali, że po wykreśleniu części zwolnień od powołania, decyzję mogą otrzymać np. matki karmiące dzieci piersią (posłowie PiS chcą wprowadzić poprawkę, która wyłączy medyków wychowujących dzieci do lat 8. z możliwości kierowania do pracy przy walce z Covid-19). Zaświadczenia lekarskie o złym stanie zdrowia, zwalniającym ze skierowania, mają wystawiać wyłącznie lekarze orzecznicy ZUS. - Do ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty wprowadza się przepisy, zgodnie z którymi do zwalczania epidemii będą mogli zostać skierowani również lekarze i lekarze dentyści, którzy ukończyli staż podyplomowy i nie uzyskali prawa wykonywania zawodu lekarza z powodu niezłożenia z wynikiem pozytywnym LEK albo LDEK. Lekarze ci będą kierowani do pracy przy zwalczaniu epidemii na zasadach, na których mogą zostać skierowani lekarze i lekarze dentyści w trakcie stażu podyplomowego - wyjaśniają w uzasadnieniu wnioskodawcy.
Do pracy przy zwalczaniu pandemii będą mogli być również kierowani studenci kierunków przygotowujących do wykonywania zawodu medycznego, doktorantów w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu (w dyscyplinach naukowych: nauki medyczne, nauki farmaceutyczne i nauki o zdrowiu), osób kształcących się w zawodach medycznych, osób posiadających wykształcenie w zawodzie medycznym, które ukończyły kształcenie w tym zawodzie w ciągu ostatnich 5 lat i nie pracują w tym zawodzie oraz ratowników. Osoby te będą brały udziału w udzielaniu świadczeń zdrowotnych realizowanych w związku z wprowadzeniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ale ich praca będzie musiała być bezpośrednio nadzorowana przez osoby wykonujące zawód medyczny właściwy ze względu na rodzaj świadczenia.
Projekt upraszcza tryb zatrudniania w placówkach opieki zdrowotnej lekarzy specjalistów, którzy uzyskali kwalifikacje zawodowe poza Unią Europejską. Przywraca dużą część przepisów, z których forsowania rząd wycofał się w połowie lipca, gdy Sejm kończył prace nad poprawkami Senatu do ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.
Ustawa gwarantuje również medykom wypłatę zasiłku w wysokości podstawy wymiaru zasiłku 100 proc. wszystkim ubezpieczonym zatrudnionym w podmiocie leczniczym, w okresie kiedy podlegać będą obowiązkowej kwarantannie lub izolacji w warunkach domowych w wyniku styczności z osobami chorymi z powodu COVID-19, a także w czasie niezdolności do pracy z powodu COVID‑19.
Wnioskodawcy proponują, by w czasie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii obowiązywało wyłączenie odpowiedzialności karnej za nieumyślne błędy medyczne, popełnione przez osoby wykonujące zawód medyczny. Będzie to jednak możliwe w odniesieniu wyłącznie do działań związanych z zwalczaniem epidemii COVID‑19. - Wyłączenie odpowiedzialności karnej jest również ograniczone, jeśli skutek w postaci śmierci człowieka, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszeniu czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia lub też narażenia człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, były wynikiem rażącego nadużycia uprawnień lub rażącego niedopełniania obowiązków - zastrzegają w uzasadnieniu posłowie.
W projekcie przewidziano również możliwość zawieszenia przez ministra właściwego do spraw zdrowia kierownika podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, którzy, mimo pandemii, nie realizują zadań wynikających z obowiązujących przepisów prawa, w tym obowiązków albo poleceń nałożonych przez władze publiczne. Minister będzie mógł zastąpić takiego dyrektora szpitala swoim pełnomocnikiem.
