W Polsce na koniec 2020 r. funkcjonowało 898 stacjonarnych szpitali ogólnych, o 0,9 proc. więcej niż przed rokiem, oraz 208 szpitali dziennych (tzw. szpitali jednego dnia), o 7,6 proc. mniej niż w 2019 r. Dysponowały one łącznie 167,8 tys. łóżek (stan w dniu 31 grudnia), o 0,3 proc. (o 580 łóżek) więcej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego – czytamy w raporcie GUS. W pierwszym roku pandemii szpitali i łóżek szpitalnych przybyło, ale to co zwraca szczególną uwagę, to kurczenie się potencjału szpitali jednodniowych, choć od lat mówi się o konieczności przesuwania punktu ciężkości ze szpitali stacjonarnych na inne formy leczenia, w tym poradnie ambulatoryjne a tam, gdzie konieczny jest pobyt pacjenta przez kilka(naście) godzin pod kontrolą, właśnie szpitale jednodniowe.
Wskaźnik liczby łóżek w szpitalach stacjonarnych na 10 tys. ludności kraju wyniósł w 2020 roku 43,8 łóżka (stan w dniu 31 grudnia). Na jedno łóżko przypadało przeciętnie 228 mieszkańców, o dwie osoby mniej niż w 2020 r. (nastąpił więc wzrost liczby łóżek, mimo że Polska ma jeden z najwyższych wskaźników liczby łóżek w przeliczeniu na wielkość populacji i jest to uznawane za jeden z czynników pogłębiających problem kosztochłonności systemu ochrony zdrowia). Największy wzrost liczby łóżek w szpitalach ogólnych na 10 tys. mieszkańców wystąpił w województwach: lubelskim (3,9), podlaskim (2,9), lubuskim (2,1) i opolskim (2,1) a spadek w województwach: podkarpackim (1,3) i śląskim (1,1) i kujawsko-pomorskim (1,1). Biorąc pod uwagę bezwzględną liczbę łóżek w szpitalach ogólnych, największy wzrost odnotowano w województwie lubelskim (o 754 łóżka więcej), a największy spadek w województwie śląskim (o 619 łóżek mniej). 28 proc. wszystkich łóżek w szpitalach ogólnodostępnych w Polsce znajdowało się (i znajduje) w województwach mazowieckim (24,3 tys. łóżek) i śląskim (22,7 tys. łóżek). Najmniejsze województwa pod względem liczebności mieszkańców, takie jak województwa: lubuskie i opolskie, skupiały łącznie 4,9 proc. łóżek w szpitalach ogólnych w kraju (lubuskie – 4,2 tys. łóżek i opolskie – 4,0 tys.).
W statystyce GUS nie uwzględnia szpitali stworzonych na potrzeby walki z COVID-19, przede wszystkim dlatego, że choć decyzja o ich tworzeniu zapadła jeszcze w 2020 roku, faktycznie rozpoczęły one swoją działalność dopiero w 2021 roku – GUS wspomina tylko, że według stanu na 31 grudnia 2020 roku funkcjonowało 15 takich placówek. Jednak w pierwszym roku pandemii ciężar walki z COVID-19 spoczywał na szpitalach przekształcanych ze szpitali ogólnych w szpitale jednoimienne. Jakie to miało konsekwencje dla systemu ochrony zdrowia, szpitali i pacjentów?
W 2020 r. w szpitalach ogólnych hospitalizowano 5,7 mln pacjentów. To oznacza spadek, w stosunku do 2019 roku, o 23,2 proc. W szpitalach leczyło się 1,7 mln osób mniej niż rok wcześniej (mimo że dane obejmują również hospitalizacje z powodu COVID-19, istotnych liczbowo zwłaszcza w ostatnim kwartale 2020 roku). Na 10 tys. mieszkańców przypadało 1 495 hospitalizacji, czyli o 450 mniej w porównaniu do 2019 roku. W ujęciu wojewódzkim wskaźnik liczby hospitalizowanych w przeliczeniu na wielkość populacji zmniejszył się we wszystkich województwach. Największy spadek odnotowano w województwach: łódzkim (o 560), świętokrzyskim (o 545), mazowieckim (o 532), lubelskim (o 522) a najmniejszy w województwie pomorskim (o 178 mniej).
Uwagę zwraca również wskaźnik przeciętnego wykorzystania łóżek w ciągu roku. W 2020 roku wskaźnik ten dla wszystkich szpitali ogólnych w Polsce wyniósł 55,0 proc. i był o 14,2 p. proc. mniejszy niż w 2019 r. Niższy był we wszystkich województwach, największy spadek wykorzystania łóżek szpitalnych odnotowano w województwach: opolskim (o 19,7 p. proc.), świętokrzyskim (o 18,6 p. proc.) i warmińsko–mazurskim (o 16,6 p. proc.). Najwyższy wskaźnik wykorzystania łóżek odnotowano w województwie zachodniopomorskim (60,2 proc.) i było on o 11,3 p. proc. niższy niż w 2019 r. Najniższy wskaźnik odnotowano w województwach: warmińsko-mazurskim (50,3 proc., o 16,6 p. proc. mniej) i śląskim (50,6 proc., o 14,8 p. proc. mniej). - W typowych warunkach funkcjonowania ochrony zdrowia, przyjmuje się iż wykorzystanie łóżek szpitalnych na poziomie 85 proc. jest optymalną wartością tego wskaźnika – podkreślają autorzy raportu.
