Dystans społeczny i izolacja chorych mają fundamentalne znaczenie w walce z rozprzestrzenianiem się koronawirusa. Spowodowało to przeniesienie pracy, edukacji, wydarzeń kulturalnych oraz spotkań towarzyskich do przestrzeni wirtualnej i wymusiło zmianę dotychczasowego stylu życia. Wpłynęło to aktywność fizyczną ludzi, ich nawyki żywieniowe, częstość sięgania po używki a nawet jakość snu. Jest to sytuacja bezprecedensowa i może odcisnąć piętno na zdrowiu i psychice. Opisujemy, co w tym zakresie zaobserwowali naukowcy z trzech krajów, w których przebieg epidemii jak i wprowadzone środki kontroli znacznie się różniły.
WŁOCHY
Włochy to kraj, który został dotknięty pandemią jako jeden z pierwszych, a jej początkowa faza miała dramatyczny przebieg. Szybko wprowadzono ścisły lockdown, zamykając praktycznie całe regiony. Chociaż aktualnie sytuacja znacznie się poprawiła to do tej pory zarejestrowano tam 3,238,394 przypadków zakażenia SARS-CoV-2 i aż 102,499 zgonów. Wyniki ankiety przeprowadzonej w północnej części Włoch pokazały, że ponad jedna trzecia mieszkańców była w stanie zmienić swoje przyzwyczajenia na lepsze w obliczu tej nagłej i nieoczekiwanej sytuacji. Spośród ankietowanych, którzy preferowali aktywny styl życia jeszcze przed pandemią 32% kontynuowało lub nawet zwiększyło intensywność ćwiczeń. Z kolei 27% osób prowadzących wcześniej siedzący tryb życia podjęło jakiś rodzaj aktywności fizycznej. Obserwacje te zostały potwierdzone w innym badaniu, w którym przedstawiono, że odsetek osób trenujących pięć lub więcej dni w tygodniu wzrósł z 6 do 16%. Zmiany dotknęły także sposobu odżywiania- 34% respondentów miało bowiem wrażenie, że poprawiło jakość swojej diety. Choć w rzeczywistości wzrosło spożycie domowych deserów, chleba i pizzy to z drugiej strony spadło spożycie gotowych przekąsek, przetworzonego mięsa i napojów gazowanych. Ankieta wykazała, że lockdown wpłynął także na sen. 22% badanych zgłosiło wydłużenie snu o 1-2 godziny, jednak wynik ten niekoniecznie odzwierciedla poprawę, ponieważ 43% badanych opisywało objawy bezsenności, a 20% postrzegało sen jako mniej spokojny. Pogorszenie jakości snu może być wynikiem stresu wywołanego pandemią. Mimo dość obiecujących zmian w zakresie aktywności fizycznej i diety to 38% palaczy zwiększyło ilość wypalanych papierosów.
AUSTRALIA
W Australii, podobnie jak w innych krajach, procedury częściowej blokady kraju, dystans społeczny, zakazy podróżowania, odwołanie imprez sportowych i innych wydarzeń masowych oraz zmiany w działalności zakładów pracy wpłynęły na codzienne życie mieszkańców, chociaż w mniejszym stopniu niż na starym kontynencie. W Australii zarejestrowano 29,137 przypadków zakażenia i 909 zgonów. Prawie połowa (48,9%) respondentów w ankiecie na temat stylu życia w okresie pandemii zgłosiła zmniejszenie aktywności fizycznej, ale około 20% zadeklarowało pozytywną zmianę. Chociaż połowa (50,7%) wszystkich ankietowanych nie zgłosiła żadnych zmian w jakości snu od wybuchu pandemii, to 40,7% zgłosiło pogorszenie. Niestety wzrosło spożycie używek: 49,9% palaczy zaczęło więcej palić, a jedna czwarta pije więcej alkoholu niż zwykle. Negatywne zmiany w aktywności fizycznej, pogorszenie snu i większe spożycie alkoholu wiązały się z nasileniem objawów depresji, lęku i stresu.
POLSKA
Aktualnie zmagamy się z kolejną falą pandemii i nadchodzącym lockdownem. Jak dotąd zarejestrowano 1 931 921 zakażeń i 47 578 śmierci powodu COVID-19. Badanie stylu życia przeprowadzone w Polsce wykazało, że COVID-19 miał negatywny wpływ na aktywność fizyczną i wydłużenie czasu spędzanego przed ekranem odpowiednio u 43% i 49% respondentów, ale zmiany diety był niejednoznaczne. Z jednej strony 34% badanych zauważyło, że je więcej, szczególnie wyrobów cukierniczych. Z drugiej strony 37% zmniejszyło spożycie fast foodów. Na tej podstawie wyróżniono dwa przeciwstawne wzorce zachowań, a mianowicie: prozdrowotny i niezdrowy. Osoby, które można zadeklarować jako prowadzące prozdrowotny tryb życia stanowiły 28% wszystkich badanych. Deklarowali umiarkowaną lub nawet intensywną aktywność fizyczną i następujące zmiany w diecie: wzrost spożycia warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych, roślin strączkowych, ryb i wody. Nieoczekiwanym wynikiem tego badania było większe przestrzeganie schematu prozdrowotnego u osób z nadmierną masą ciała. Może to wynikać z większej możliwości przygotowania posiłku w domu lub większej ilości wolnego czasu na zadbanie o zdrowie. Zwykle to właśnie brak czasu stanowi główną przeszkodę we wprowadzaniu zaleceń dietetycznych w życie codzienne. Niezdrowy schemat prowadziło około 19% osób i charakteryzował się on zwiększonym spożyciem przetworzonego mięsa, fast foodów, lodów, ciast oraz alkoholu. Odsetek osób spożywających domowe posiłki wzrósł zarówno w grupie prowadzących prozdrowotny, jak i niezdrowy styl życia i wyniósł odpowiednio 63% i 52%. 53% osób nie zmieniło swoich zachowań żywieniowych i stylu życia podczas pandemii. Dotyczyło to szczególnie osób dorosłych w wieku około emerytalnym.
- Górnicka, Magdalena et al. “Dietary and Lifestyle Changes During COVID-19 and the Subsequent Lockdowns among Polish Adults: A Cross-Sectional Online Survey PLifeCOVID-19 Study.” Nutrients vol. 12,8 2324. 3 Aug. 2020, doi:10.3390/nu12082324
- Stanton, Robert et al. “Depression, Anxiety and Stress during COVID-19: Associations with Changes in Physical Activity, Sleep, Tobacco and Alcohol Use in Australian Adults.” International journal of environmental research and public health vol. 17,11 4065. 7 Jun. 2020, doi:10.3390/ijerph17114065
- Cancello, Raffaella et al. “Determinants of the Lifestyle Changes during COVID-19 Pandemic in the Residents of Northern Italy.” International journal of environmental research and public health vol. 17,17 6287. 28 Aug. 2020, doi:10.3390/ijerph17176287
- Di Renzo, L., Gualtieri, P., Pivari, F. et al. Eating habits and lifestyle changes during COVID-19 lockdown: an Italian survey. J Transl Med 18, 229 (2020). https://doi.org/10.1186/s12967-020-02399-5
- Statystki zakażeń i zgonów na dzień 16.03.2021
