Thinkstock / Getty Images[/caption]Od 1 stycznia 2015 r. obowiązkiem ewidencjonowania za pomocą kas fiskalnych zostaną objęci wszyscy lekarze i lekarze dentyści, którzy świadczą usługi indywidualne na rzecz osób fizycznych lub rolników ryczałtowych, bez względu na posiadany status. Jakie nowe obowiązki podatkowo-ewidencyjne spadną na lekarzy i lekarzy dentystów? Czy prowadzenie kas fiskalnych obejmie wszystkich?
Z początkiem listopada 2015 r. minister finansów podpisał rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących na lata 2015 i 2016. Określił w nim nowy zakres podmiotowy i przedmiotowy, pomijając lekarzy i lekarzy dentystów.
Rozporządzenie to wejdzie w życie 1 stycznia 2015 r. Jest ono realizacją dyspozycji zawartej w art. 111 Ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którą minister finansów może zwolnić, w drodze rozporządzenia, na czas określony, niektóre grupy podatników oraz niektóre czynności z obowiązku stosowania kas fiskalnych. Jak wskazano w uzasadnieniu do omawianej nowelizacji, celem wprowadzonych zmian ma być zapobieżenie nadużyciom związanym z ukrywaniem rzeczywistych obrotów z działalności polegającej na sprzedaży usług lub towarów osobom fizycznym. Intencją resortu finansów jest objęcie obowiązkiem stosowania kas fiskalnych wszystkich podatników, o których mowa w art. 111 ust. 1 Ustawy o podatku od towarów i usług.
Co prawda dotychczasowe, obowiązujące do 31 grudnia 2014 r., przepisy nie przewidywały całkowitego zwolnienia lekarzy i stomatologów z prowadzenia ewidencji, jednakże były one bardziej korzystne, bowiem usługi z opieki medycznej były objęte rocznym limitem obrotu w kwocie 20 tys. zł, obliczanym proporcjonalnie do liczby dni handlu w danym roku podatkowym. Obowiązek zastosowania kas fiskalnych powstawał dopiero w momencie przekroczenia tej kwoty.
Czy obowiązek obejmie każdego lekarza i dentystę?
W ramach konsultacji wielokrotnie postulowano (w szczególności przedstawiciele Naczelnej Rady Lekarskiej), aby obowiązek ewidencjonowania za pomocą kas fiskalnych nie obejmował lekarzy prowadzących indywidualną praktykę, osiągających niewielkie dochody, którymi w większości byli emeryci i renciści. Minister finansów odrzucił jednak sugestie NRL, a w raporcie po przeprowadzonych konsultacjach społecznych wskazano, iż posiadanie statusu emeryta czy też rencisty nie oznacza automatycznie, że skala prowadzonej działalności jest niewielka. Od 1 stycznia 2015 r. obowiązkiem ewidencjonowania za pomocą kas fiskalnych zostaną, zatem, objęci wszyscy lekarze i lekarze dentyści, którzy świadczą usługi indywidualne na rzecz osób fizycznych lub rolników ryczałtowych, bez względu na posiadany status.
Warto tu podkreślić, że obowiązek stosowania kas fiskalnych będzie dotyczyć usług medycznych świadczonych na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej oraz rolników. Nie będzie jednak obejmował lekarzy lub dentystów, którzy pomimo prowadzenia działalności gospodarczej, świadczą usługi na rzecz pacjentów w ramach kontraktów zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia. Wówczas nabywcą usługi jest organ publiczny, a nie osoby fizyczne, którym bezpośrednio udzielane są świadczenia opieki zdrowotnej.
Treść zaproponowanego rozporządzenia budzi wśród ekspertów szereg wątpliwości. Przede wszystkim nie wskazuje ono konkretnie, czy obowiązek stosowania kas fiskalnych ma dotyczyć również lekarzy lub dentystów, którzy świadczą usługi w ramach kontraktów podpisanych z podmiotami leczniczymi. Treść art. 111 ust. 1 Ustawy o podatku od towarów i usług wyraźnie określa, iż obowiązkiem ewidencjonowania objęci są przedsiębiorcy świadczący usługi na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zakres podmiotowy odbiorców udzielanych usług jest zatem jasno określony. Jeżeli lekarz udziela świadczeń w oparciu o kontrakt, na mocy którego zostało mu zlecone świadczenie usług medycznych, to wówczas ich nabywcą jest podmiot leczniczy, z którym lekarz podpisał umowę, chyba że określono w niej inny sposób rozliczania za świadczone usługi.
Nazwa usługi na paragonie a tajemnica lekarska
Dowodem wykonania usługi medycznej będzie paragon wydany pacjentowi, odbiorcy usługi – konsumentowi. Dla lekarzy i dentystów, którzy od 1 stycznia 2015 r. będą zobowiązani do ewidencjonowania za pomocą kas fiskalnych, istotną kwestią jest, jak powinni sformułować nazwę wykonanej usługi, zamieszczoną na paragonie, aby nie naruszyć tajemnicy lekarskiej. Wytyczne zawarte w interpretacji ogólnej ministra finansów z 12 września 2013 r. w sprawie oznaczania nazwy towaru i usługi na paragonie fiskalnym, okazują się, w przypadku usług medycznych, zbyt ogólne, a rozporządzenie, które wejdzie w życie dnia 1 stycznia 2015 r. nie rozwiązuje problemu, w jaki sposób lekarze lub dentyści powinni zaprogramować kasy fiskalne. Minister finansów nie określił nazw usług określanych na paragonach, w taki sposób, aby nie naruszyć tajemnicy lekarskiej, bowiem wskazane paragony, jak dowodzi praktyka, mogą być udostępniane urzędnikom bądź innym organom.
Wobec braku jednolitych nazw, pomocne – choć nie w pełni – mogą okazać się wytyczne wskazane we wspomnianej interpretacji ogólnej ministra finansów. Akceptują one grupowanie usług w kategorie zbiorcze i nadawanie im tego samego oznaczenia na paragonie fiskalnym. Nie każda usługa musi więc mieć osobną, indywidualną nazwę. Problematyczny może okazać się stopień ich uogólniania. Jednakże podatnik nie będzie zobowiązany do uszczegółowienia danej usługi. Nawet gdy usługi mają różne ceny, Ministerstwo Finansów dopuszcza stosowanie jednej nazwy do wszystkich.
Warto też zauważyć, że określony przepisami dwumiesięczny okres dostosowawczy do nowych obowiązków ewidencjonowania jest zbyt krótki dla osób, które uprzednio nie były zobowiązane do stosowania kas fiskalnych. Przekroczenie tego terminu może wiązać się z ujemnymi konsekwencjami dla podatnika.
Wątpliwości podnoszone przez ekspertów w obliczu wprowadzanych zmian są jak najbardziej zasadne, bowiem ustawodawca bądź organ władzy wykonawczej posiadający upoważnienie do wydawania aktów normatywnych, winien kierować się zasadami jasności i przejrzystości kształtowanych praw i obowiązków zwłaszcza, iż dotyczą one kwestii z dziedziny prawa podatkowego.
tekst: Paulina Kutrzebka, Senior Associate, Kancelaria Prawna „Świeca i Wspólnicy” Sp. k.
