Nowotwory są drugą najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce, a wskaźnik przeżywalności jest niższy niż w innych krajach UE. Chociaż liczba zachorowań rośnie, system ochrony zdrowia nadal nie zapewnia równego i kompleksowego leczenia onkologicznego. Jakie wnioski płyną z kontroli NIK?
Główne problemy systemu onkologicznego
1. Nierówny dostęp do specjalistów
W Polsce liczba lekarzy onkologów i hematologów jest skrajnie nierówna w poszczególnych regionach. W niektórych województwach specjalistów jest prawie pięciokrotnie więcej niż w innych. W województwie opolskim nie zatrudniono ani jednego onkologa dziecięcego ani hematologa, co oznacza, że najmłodsi pacjenci muszą szukać pomocy w innych częściach kraju.
2. Problemy z diagnostyką i leczeniem
Diagnostyka onkologiczna w Polsce jest opóźniona, a znaczna część świadczeń wykonywana jest po wyznaczonych terminach:
- 25-34% przypadków diagnostyki wstępnej przekracza dopuszczalne ramy czasowe,
- 24-28% przypadków diagnostyki pogłębionej odbywa się po terminie.
Ponadto jedynie 15% placówek chirurgii onkologicznej zapewnia pacjentom kompleksową opiekę, obejmującą endoskopię, radioterapię i ambulatoryjną opiekę specjalistyczną.
3. Nieudany pilotaż Krajowej Sieci Onkologicznej
Od 2019 roku prowadzony jest pilotaż Krajowej Sieci Onkologicznej (KSO), który miał wprowadzić standaryzację świadczeń i lepsze monitorowanie wyników leczenia. Jednak po 6 latach i wydaniu ponad 130 mln zł, pilotaż nie dostarczył kluczowych danych potrzebnych do jego wdrożenia, co zmusiło Ministerstwo Zdrowia do przesunięcia terminu pełnego wprowadzenia KSO na kwiecień 2025 roku.
Główne problemy pilotażu KSO:
- Brak standaryzacji opisu badań patomorfologicznych.
- Nieopracowanie modelowych ścieżek leczenia dla konkretnych typów nowotworów.
- Brak narzędzi informatycznych, takich jak elektroniczna Karta Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego (e-DiLO).
- Niedostateczny nadzór Ministra Zdrowia nad procesem wdrażania KSO.
4. Nierówne traktowanie pacjentów
W niektórych placówkach aż 80% pacjentów otrzymuje świadczenia poza pakietem onkologicznym, co oznacza wydłużenie czasu oczekiwania na diagnostykę o 20-30%. To rażące naruszenie zasady równego traktowania pacjentów.
5. Problemy z bazą danych o nowotworach
Poprawne funkcjonowanie systemu onkologicznego zależy od sprawnego przesyłania danych do Krajowego Rejestru Nowotworów (KRN). Niestety:
- Tylko 3% placówek leczniczych jest zintegrowanych z KRN.
- Zaledwie 18 szpitali w całym kraju posiada zautomatyzowane systemy przesyłania danych.
Bez rzetelnych danych trudno podejmować skuteczne decyzje dotyczące poprawy systemu leczenia onkologicznego.
Wnioski i rekomendacje
Co powinno zrobić Ministerstwo Zdrowia?
- Standaryzacja diagnostyki patomorfologicznej – określenie minimalnych danych potrzebnych do diagnozy.
- Wdrożenie modelowych ścieżek leczenia dla najczęstszych nowotworów.
- Lepsza organizacja systemu informatycznego – obowiązkowa integracja placówek z KRN.
- Zwiększenie uczestnictwa w badaniach przesiewowych, by poprawić wczesne wykrywanie nowotworów.
Co mogą zrobić placówki lecznicze?
- Lepsza organizacja kolejek i list oczekujących.
- Terminowa diagnostyka i leczenie pacjentów.
- Rzetelne wypełnianie dokumentacji onkologicznej i raportowanie do KRN.
Źródło: NIK
