Ministerstwo Zdrowia odpowiedziało na interpelację poselską nr 3996 posła Tomasza Nowaka i grupy posłów w sprawie handlu e-receptami w internecie. Poniżej zamieszczamy treść pisma.
Szanowna Pani Marszałek
W odpowiedzi na interpelację poselską nr 3996 posła Tomasza Nowaka i grupy
posłów w sprawie handlu e-receptami w Internecie, niniejszym informuję
o następującym stanowisku ministra zdrowia w sprawie.
Elektroniczne recepty w polskich aptekach pojawiły się już 1 stycznia 2019 r. Od tego
momentu można je było zrealizować w każdej aptece w Polsce. Natomiast 8 stycznia
2020 r. wszedł w życie obowiązek wystawiania recept w postaci elektronicznej. Głównym
celem e-recepty jest ułatwienie procesu realizacji recept, a także ograniczenie błędów,
optymalizacja czasu po stronie lekarzy i farmaceutów oraz eliminacja fałszywych
i nieczytelnych recept.
Odnosząc się zaś do ogólnych zasad wystawiania recept, należy wskazać, że zgodnie
z art. 42 ust. 1 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty lekarz orzeka o stanie
zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu lub zbadaniu jej za
pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, a także po
analizie dostępnej dokumentacji medycznej tej osoby. Wyjątek stanowi kontynuacja
leczenia, gdy bez dokonania badania możliwie jest również wystawianie recept i zlecenia
na wyroby medyczne. W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że takie same zasady
obowiązują w przypadku wystawiania recept w postaci papierowej jak i elektronicznej.
Podobnie wygląda kwestia odpowiedzialności zawodowej lekarza i jest niezależna od
tego w jakiej postaci wystawia on receptę. W każdym przypadku lekarz udzielający
świadczeń telemedycznych, podobnie jak lekarz udzielający świadczeń w bezpośrednim
kontakcie z pacjentem, winien postępować zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy
medycznej, dostępnymi metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia
chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Lekarz
(niezależnie od tego, czy udziela świadczeń telemedycznych, czy w sposób tradycyjny)
nie może sprzedawać produktów leczniczych, wyrobów medycznych, wyposażenia
wyrobów medycznych, wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro, wyposażenia
wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro, aktywnych wyrobów medycznych do
implantacji, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach
medycznych, oraz środków pomocniczych (art. 46 ust. 1 ustawy o zawodzie lekarza).
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy lekarz doraźnie dostarczy pacjentowi produkt leczniczy,
wyrób medyczny, wyposażenie wyrobu medycznego, wyrób medyczny do diagnostyki in
vitro, wyposażenie wyrobu medycznego do diagnostyki in vitro lub aktywny wyrób
medyczny do implantacji, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r.
o wyrobach medycznych, w związku z udzieleniem pomocy w nagłym przypadku.
Naruszenie ww. zakazu stanowi w pierwszej kolejności przewinienie zawodowe, za które
lekarz ponosi odpowiedzialność zawodową. Jeśli zatem dojdzie do sytuacji, gdy zostanie
stwierdzone, że lekarz lub inny pracownik medyczny sprzedaje produkty lecznicze, to
jest to powód do skierowania wniosku o rozpatrzenie sprawy do Rzecznika
Odpowiedzialności Zawodowej.
Wypisywanie leków na odległość jedynie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,
to postępowanie wbrew Kodeksowi Etyki Lekarskiej (dalej: KEL). Jednym z nich jest
art. 1 ust. 3 KEL, zgodnie z którym: Naruszeniem godności zawodu jest każde
postępowanie lekarza, które podważa zaufanie do zawodu. Natomiast w myśl
art. 10 ust. 1 KEL: Lekarz nie powinien wykraczać poza swoje umiejętności zawodowe
przy wykonywaniu czynności diagnostycznych, zapobiegawczych, leczniczych
i orzeczniczych. W tym miejscu warto przywołać również art. 9 KEL, który stanowi, iż:
Lekarz może podejmować leczenie jedynie po uprzednim zbadaniu pacjenta. Wyjątki
stanowią sytuacje, gdy porada lekarska może być udzielona wyłącznie na odległość.
Jednocześnie należy podkreślić, że lekarz udzielając świadczeń zdrowotnych
w bezpośrednim kontakcie z pacjentem, jak i w ramach teleporady z możliwością
wystawienia e-recepty podlega odpowiedzialności zawodowej na jednakowych
zasadach.
Dodatkowo należy nadmienić, że w ramach Elektronicznej Platformy Gromadzenia,
Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych (Projekt P1)
utworzono System Gromadzenia Danych Medycznych Recepty (SGR), który służy do
gromadzenia i przetwarzania danych dotyczących elektronicznych recept. Wdrożenie
powyższego rozwiązania miało na celu uszczelnienie systemu recept i obiegu leków.
System informatyczny pozwala Ministerstwu Zdrowia na wykrycie przypadków, kiedy
lekarz wystawia niepokojąco dużą liczbę podobnych recept i przekazanie stosownych
informacji izbom lekarskim, gdyż jak wskazano powyżej to samorząd lekarski jest
właściwy do rozstrzygania spraw z zakresu odpowiedzialności zawodowej lekarzy.
Wprawdzie wokół e-recepty narosło wiele pytań i wątpliwości, a ostatnio pojawiły się
doniesienia medialne o niepokojącym zjawisku polegającym na oferowaniu w Internecie
wystawienia e-recepty, niemniej jednak stosunkowo krótki okres czasu od wprowadzenia
przedmiotowej regulacji świadczy, że nadal należy analizować skalę zjawiska i w
ewentualnie wtedy rozważać wdrożenie dodatkowych rozwiązań prawnych w zakresie
udzielania świadczeń z zakresu telemedycyny. Obecnie system informatyczny pozwala
wykryć nieprawidłowości i prowadzić kontrole w celu eliminacji niepożądanych praktyk.
Okoliczności związane z wystawianiem recept bez uzasadnienia medycznego można
zweryfikować, gdyż lekarz wystawiając e-receptę w ramach teleporady obowiązany jest
odnotować ten fakt w prowadzonej dokumentacji. Analiza dokumentacji medycznej
pozwoli ocenić skalę procederu handlu e-receptami, gdyż niezwykle trudne będzie
wykazanie zasadności wypisywania jednego rodzaju leków dużej liczbie pacjentów w
krótkim okresie czasu przy uwzględnieniu, że każdorazowo dokonano rzetelnej
diagnozy, co właśnie powinno znaleźć odzwierciedlenie w prowadzonej dokumentacji
medycznej. Oczywiście również system specjalizacji po to został stworzony, aby lekarze
w szczególności zajmowali się dziedziną zgodną z uzyskaną specjalizacją. Nie może
być sytuacji, gdzie lekarz okulista w ramach gabinetu specjalistycznego specjalizuje się
w leczeniu ginekologicznym, jak również nie powinna mieć miejsca sytuacja gdzie lekarz
bez żadnej specjalizacji leczy pacjentów we wszystkich dziedzinach, w których istnieje
możliwość szybkiego i łatwego zarobku przez wystawienie internetowo e-recepty.
Reasumując, należy podkreślić, że oferowanie w Internecie wystawienia e-recepty bez
zachowania określonych przepisami wymogów jest trendem oczywiście szkodliwym,
któremu należy ze wszech miar przeciwdziałać, niemniej takie zachowanie jako
przewinienie zakresu odpowiedzialności zawodowej lekarzy i lekarzy dentystów podlega
ocenie przez samorząd lekarski. W tym zakresie Ministerstwo współpracuje i będzie
współpracować z właściwymi samorządami medycznymi, a w przypadku dojścia do
wniosku, że przepisy w tym zakresie są nieadekwatne i mogą przyczyniać się do
pogorszenia zdrowia pacjentów, wówczas będziemy odpowiednio modyfikować prawo
w celu eliminacji niewłaściwych zachowań w trosce o zdrowie obywateli.
Licząc, że powyższa odpowiedź będzie dla interpelantów, jak i Pani Marszałek,
satysfakcjonująca, łączę wyrazy szacunku.
Z poważaniem,
z upoważnienia ministra zdrowia
Maciej Miłkowski
podsekretarz stanu
Źródło: NIL
