Zmiana systemu kwalifikacji osób chorych na AIDS do zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych. Zmiana zostanie dostosowana do postulatów osób organizujących opiekę stacjonarną wobec tych pacjentów w celu ograniczenia ryzyka hospitalizacji i postępu choroby.
Odpowiadając na postulaty przedstawicieli podmiotów świadczących opiekę długoterminową nad pacjentami chorymi na AIDS, uznano za zasadne rezygnację ze stosowania skali Barthel przy kwalifikacji pacjentów chorych na AIDS do przyjęcia do zakładu opiekuńczo-leczniczego albo zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego. W przypadku pacjentów chorych na AIDS wynik oceny w skali Barthel nie powinien być także brany pod uwagę jako kryterium decydujące o zakończeniu udzielania świadczeń w ramach opieki długoterminowej.
Skala Barthel, stosowana jako podstawowy wymóg kwalifikacyjny do zakładów opiekuńczych jest skalą oceniającą zdolność pacjenta do wykonywania codziennych czynności (rodzaj skali ADL – Activities of Daily Living – Skala Podstawowych Czynności Życia Codziennego), która w wielu sytuacjach nie weryfikuje pewnych istotnych aspektów stanu zdrowia osób z AIDS. Związane jest to z faktem, że osoby chore na AIDS nie zawsze doświadczają obniżonej funkcjonalności w czynnościach życia codziennego, co często – mimo medycznej zasadności do objęcia ich świadczeniami z zakresu opieki długoterminowej – powoduje brak osiągnięcia kryterium kwalifikacyjnego i tym samym pozbawia ich opieki w zakładach opiekuńczych. Z drugiej strony, powrót do zwiększonej funkcjonalności stosowany jest jako przesłanka do wypisania pacjenta z tego rodzaju podmiotów. Wynik 40 lub mniej punktów w skali Barthel stanowi obecnie kryterium kwalifikacyjne do objęcia świadczeniami, a wynik powyżej 40 punktów stosowany jest jako podstawa do wypisania z zakładu opiekuńczego. Należy jednak wskazać, iż w przypadku pacjentów chorych na AIDS to nie ich sprawność w czynnościach życia codziennego powinna być głównym determinantem konieczności udzielenia im świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych z zakresu opieki długoterminowej, ale charakterystyka przewodniej jednostki chorobowej.
Jak wskazują przedstawiciele ośrodków opieki długoterminowej udzielających wsparcia tej grupie chorych, osoby chore na AIDS, nawet z wieloma chorobami oportunistycznymi, nie doświadczają znacznego deficytu w wykonywaniu codziennych czynności i często funkcjonują w miarę sprawnie do ostatnich dni życia. Z tego powodu osiągnięcie przez takie osoby obecnego kryterium kwalifikacyjnego może mieć charakter jedynie okresowy i krótkotrwały. Należy jednak podkreślić, że pacjenci chorzy na AIDS potrzebują całodobowej, często specjalistycznej, opieki długoterminowej. Opieka nad takim chorym dotyczy między innymi wsparcia w prawidłowym stosowaniu terapii antyretrowirusowej, leczenia chorób oportunistycznych, zapewnienia konsultacji specjalistycznych. Dzięki kompleksowej i profesjonalnej, a także dość skomplikowanej opiece w zakładzie opiekuńczym, często udaje się poprawić stan zdrowia pacjentów w taki sposób, że nie spełniają już obecnego wymogu kwalifikacyjnego wyrażonego w skali Barthel, w związku z czym są oni wypisywani z zakładu opiekuńczego. Nie oznacza to jednak, że są oni zdolni do samodzielnego życia poza placówką. Nawet samodzielnie poruszający się i funkcjonujący pacjent z AIDS, często nie może odpowiednio funkcjonować poza zakładem opiekuńczym. Wypisywanie pacjentów z zakładów opiekuńczych wyłącznie w oparciu o wynik w skali Barthel powoduje często znaczne pogorszenie się ich stanu zdrowia, zarówno psychicznego jak i somatycznego. Tacy chorzy niejednokrotnie po kilku miesiącach znajdują się w ciężkim stanie i muszą być hospitalizowani, co często pociąga za sobą konieczność wielomiesięcznego, bardzo kosztownego leczenia, a następnie ponownego oczekiwania na miejsce w zakładzie opiekuńczym. Związane jest to m.in. z faktem, że poza zakładem opiekuńczym pacjenci często przerywają leczenie antyretrowirusowe, co przyczynia się do powstawania szczepów wirusów opornych na leki. To z kolei pogarsza rokowania i podwyższa koszty dalszego leczenia. Chorzy, po opuszczeniu zakładów opiekuńczych, często wracają także do nałogów, co – będąc szkodliwe samo w sobie – wiąże się także z przypadkami łamania prawa w celu zdobycia pieniędzy czy środków psychoaktywnych (kradzieże, handel narkotykami itp.). Wypisywanie zatem osób chorych na AIDS na podstawie nieprzystającej skali ma często nie tylko negatywne konsekwencje zdrowotne (doprowadzając do regresu procesu terapeutycznego), lecz także doprowadza do szeregu negatywnych zjawisk natury społecznej czy ekonomicznej.
Mając powyższe na względzie, dokonano zmiany w § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia z dnia 22 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej (Dz. U. z 2022 r. poz. 965) przez wyłączenie stosowania skali Barthel wobec osób chorych na AIDS.
Źródło: RCL
