Zgodnie z przepisami nie wolno dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada aktualnego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Pracodawca ma obowiązek objęcia pracowników profilaktyczną opieką zdrowotną.
Celem kontroli NIK i PIP było sprawdzenie czy system kontroli wywiązywania się lekarzy medycyny pracy i pracodawców z obowiązku zapewnienia pracownikom badań profilaktycznych pozwala na wykrywanie nieprawidłowości.
Brakuje rozwiązań prawnych, które pozwoliłyby na skuteczną kontrolę lekarzy medycyny pracy i pracodawców w zakresie zapewnienia pracownikom odpowiednich badań profilaktycznych – wynika ze wspólnej kontroli Najwyższej Izby Kontroli i Państwowej Inspekcji Pracy.
Zwiększa to ryzyko niezapewnienia pracownikom badań lekarskich adekwatnych do zagrożeń dla ich zdrowia i życia występujących w miejscu pracy. Z drugiej strony pracodawcy nie otrzymują pełnej informacji o przeciwwskazaniach zdrowotnych do pracy na określonych stanowiskach.
NIK i PIP zwracają uwagę na nieprzeprowadzanie przez lekarzy profilaktyków wizytacji stanowisk pracy oraz na nieprecyzyjne uregulowania dotyczące możliwości kontrolowania przez wojewódzkie ośrodki medycyny pracy prawidłowości umów, na podstawie których lekarze wykonują badania profilaktyczne. Przepisy ustawy o służbie medycyny pracy nakładają na pracodawców i podstawowe jednostki tej służby obowiązek zawarcia pisemnych umów, warunkujących przeprowadzenie badań profilaktycznych. Przepisy nie wskazują jednak wprost, że wojewódzkie ośrodki medycyny pracy mogą kontrolować prawidłowość zawarcia i realizacji tych umów.
Ponadto kontrola NIK i PIP wykazała, że w przepisach nie określono jednolitych dla całego kraju, szczegółowych zasad wykonywania kontroli podstawowych jednostek służby medycyny pracy. W konsekwencji wojewódzkie ośrodki medycyny pracy przyjmują własne, różniące się procedury przeprowadzania kontroli, co skutkuje nierównym, w skali kraju, traktowaniem podmiotów i osób kontrolowanych.
Brakuje również uregulowań prawnych obligujących kierownika podstawowej jednostki służby medycyny pracy do powiadomienia kierownika ośrodka o wykonaniu zaleceń pokontrolnych lub o przyczynach ich niewykonania.
NIK i PIP podkreślają, że nieokreślenie w przepisach przykładowego katalogu nieprawidłowości zaliczanych do istotnych uchybień stanowi znaczne utrudnienie dla dyrektorów wojewódzkich ośrodków medycyny pracy w odpowiedniej kwalifikacji nieprawidłowości.
Najwyższa Izba Kontroli i Państwowa Inspekcja Pracy uważają za niezbędne:
Podjęcie działań legislacyjnych w celu wprowadzenia do ustawy o służbie medycyny pracy:
• zapisu wskazującego wprost, że kontrola wojewódzkich ośrodków medycyny pracy obejmuje także sprawdzenie prawidłowości umów, na podstawie których lekarze wykonują badania profilaktyczne,
• jednolitych, szczegółowych zasad wykonywania kontroli przez wojewódzkie ośrodki medycyny pracy,
• obowiązku powiadamiania kierowników wojewódzkich ośrodków medycyny pracy o wykonaniu przez adresatów wystąpień pokontrolnych zaleceń zawartych we wnioskach lub o przyczynach ich niewykonania,
• przykładowego katalogu kwalifikacji nieprawidłowości do istotnych uchybień, o których mowa w art. 18 ust. 3 ustawy o służbie medycyny pracy.
• Dokonanie zmian w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy:
• umożliwiających Państwowej Inspekcji Pracy kontrolę skierowań na badania profilaktyczne przekazywanych lekarzom, a także
• nakładających na lekarzy medycyny pracy, obowiązek wizytacji przynajmniej tych stanowisk pracy, które charakteryzują się wysokim ryzykiem zagrożeń dla zdrowia i życia pracownika.
Źródło: NIK
