Zapotrzebowanie na domową opiekę hospicyjną w Polsce systematycznie rośnie, jednak system boryka się z wieloma trudnościami organizacyjnymi i finansowymi. Województwo świętokrzyskie, które jest jednym z najszybciej starzejących się regionów kraju, szczególnie odczuwa te braki. W 2022 roku odsetek osób w wieku poprodukcyjnym wynosił tu 25,5%, a prognozy wskazują na dalszy wzrost liczby seniorów, co zwiększa zapotrzebowanie na usługi paliatywne i hospicyjne.
Mimo to w województwie świętokrzyskim liczba hospicjów domowych jest niewystarczająca. W latach 2020-2024 na terenie regionu działało 19 takich placówek, ale nie we wszystkich powiatach. Największa koncentracja ośrodków znajdowała się w Kielcach, natomiast w powiecie opatowskim nie funkcjonowało żadne hospicjum domowe, a opiekę zapewniały placówki z innych rejonów. Jeszcze większy problem dotyczy dzieci – w całym województwie funkcjonują jedynie dwa hospicja domowe dla najmłodszych, co oznacza, że wielu małych pacjentów pozostaje bez niezbędnego wsparcia.
Istotnym problemem jest brak hospicjum perinatalnego w świętokrzyskiem. W latach 2022-2024 Świętokrzyski Oddział Wojewódzki NFZ nie podjął skutecznych działań, by umożliwić powstanie takiej placówki, a ostatni konkurs na jej utworzenie został unieważniony z powodu braku ofert. Rodzice noworodków z wadami letalnymi musieli szukać wsparcia poza województwem.
Na ograniczoną dostępność domowej opieki hospicyjnej wpływa nie tylko brak placówek, ale także problemy kadrowe. Średnia wieku personelu medycznego w regionie wynosi 55 lat, a liczba lekarzy i pielęgniarek specjalizujących się w opiece paliatywnej jest niewystarczająca. Ponadto kontrole przeprowadzone przez NIK wykazały nieprawidłowości w prowadzeniu list oczekujących, co oznacza, że dane przekazywane do NFZ były nierzetelne. W czterech z pięciu skontrolowanych hospicjów listy pacjentów prowadzono w formie nieformalnych notatek, co prowadziło do błędów w raportowaniu liczby oczekujących oraz czasu oczekiwania na świadczenia. W efekcie pacjenci nie zawsze byli przyjmowani w kolejności wynikającej z faktycznej potrzeby, a niektórzy umierali, nie doczekawszy się opieki.
Pomimo tych trudności, kontrola NIK wykazała, że sam proces udzielania świadczeń w funkcjonujących hospicjach przebiegał prawidłowo. Większość placówek spełniała wymogi dotyczące liczby personelu, a pacjenci mieli zapewniony dostęp do wizyt lekarskich i pielęgniarskich zgodnie z obowiązującymi standardami. Problemem pozostaje jednak niewielka liczba pacjentów objętych wsparciem psychologicznym – w niektórych placówkach żaden z chorych nie skorzystał z pomocy psychologa, mimo że zapotrzebowanie na taką formę wsparcia było zgłaszane.
Wnioski
Do Prezesa NFZ o:
- zapewnienie narzędzi informatycznych w celu rzetelnej weryfikacji przez OW NFZ list oczekujących pacjentów, przekazywanych przez świadczeniodawców prowadzących hospicja domowe;
- zapewnienie opracowywania planów zakupu świadczeń domowej opieki hospicyjnej na podstawie rzetelnych i aktualnych danych dotyczących liczby pacjentów oczekujących na udzielenie świadczenia i czasu oczekiwania;
- wprowadzenie w NFZ wewnętrznych regulacji w celu monitorowania rzeczywistego czasu pracy i ograniczenia zbyt długiego deklarowanego czasu udzielania świadczeń przez personel zatrudniony w hospicjach.
Do Dyrektora ŚOW NFZ o:
- zapewnienie w województwie świętokrzyskim perinatalnej opieki hospicyjnej, dostępności do hospicjów domowych dla dzieci we wszystkich powiatach województwa oraz poprawę dostępności do świadczeń domowej opieki hospicyjnej dla dorosłych;
- zwiększenie nadzoru nad poprawnością danych przekazywanych przez świadczeniodawców, w szczególności dotyczących osób oczekujących na udzielenie świadczeń domowej opieki hospicyjnej oraz czasu oczekiwania.
Do kierujących podmiotami leczniczymi prowadzącymi hospicja domowe o podjęcie działań mających na celu dokonywanie przez psychologów zatrudnionych w takich placówkach cyklicznych ocen potrzeb psychologicznych pacjentów i – w oparciu o ich wyniki – udzielanie wsparcia, gdy chorzy tego potrzebują.
Źródło: NIK
