Oncoindex to syntetyczny wskaźnik dostępności refundowanych terapii onkologicznych, który powstał w 2018 r. z inicjatywy Onkofundacji Alivia. Powodem dla stworzenia portalu były dwa raporty przygotowane przez organizację – w 2015 oraz 2017 roku – wskazujące na trudności w dostępie do leków przeciwnowotworowych w ramach publicznego systemu ochrony zdrowia. W ramach projektu analizowane są informacje dotyczące dostępności skutecznych i bezpiecznych terapii dla dziesięciu guzów litych oraz tej samej liczby chorób hematoonkologicznych, które są najczęstszą przyczyną śmierci pacjentów onkologicznych w Europie. Pod uwagę brane są terapie dopuszczone do obrotu w ostatnich piętnastu latach oraz rekomendowane przez Europejskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (ESMO). Wskaźnik przyjmuje wartość od 0 do 100 punktów, a maksymalna wartość oznacza pełną dostępność terapii rekomendowanych przez środowisko naukowe.
Najnowsze zestawienie obejmuje stan refundacji terapii na 1 września 2023 r. i wynosi 42 pkt. To rekordowy poziom Oncoindexu od początku prowadzenia analizy. Na 139 substancji rekomendowanych przez ESMO w badanych wskazaniach:
● 40 terapii (28,8%) jest refundowanych w pełnym zakresie wskazań;
● 51 terapii (36,7%) jest refundowanych z ograniczeniami nie wynikającymi z aktualnej wiedzy medycznej;
● 48 terapii (34,5%) nie jest finansowania w ramach systemu refundacyjnego w Polsce.
Względem ostatniego badania wartość wskaźnika wzrosła o 1 pkt, jednak od początku badania wartość ta wynosi 15 pkt. Zmienia się również perspektywa klinicystów.
– W ostatnich latach kolejne grupy pacjentów z nowotworami krwi uzyskały kilkadziesiąt nowych opcji terapeutycznych. To dziedzina, w której farmakoterapia to często jedyna metoda leczenia. Wielu chorych ma szansę na dłuższe życie w odpowiedniej jakości – mówi prof. Krzysztof Giannopoulos z Zakładu Hematoonkologii Doświadczalnej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. I dodaje – Obecnie potrzebujemy mechanizmów usprawniających działanie systemu w kierunku kompleksowej i koordynowanej opieki specjalistycznej. Na to wyzwanie może odpowiedzieć pilotaż Krajowej Sieci Hematologicznej, którego projekt trafił pod koniec sierpnia do konsultacji.
Wskaźnik dostępności leków stosowanych w hematoonkologii jest wyraźnie wyższy niż w przypadku guzów litych i wynosi 55 punktów. Pełną refundację ma niemal co druga terapia (46%), a z ograniczeniami finansuje się co trzecią technologię (32%). Brak refundacji dotyczy dziewięciu leków (19%). W przypadku guzów litych brak dostępu dotyczy ponad dwukrotnie wyższego odsetka terapii (40%).
– Widzimy, że poprawia się dostępność nowoczesnego leczenia dla pacjentów leczonych radykalnie. Udostępniane są nowe opcje terapeutyczne adjuwantowe i neoadjuwantowe. To szczególny rodzaj interwencji, który zwiększa odsetek pacjentów z trwałym efektem terapeutycznym. Również pacjenci leczeni paliatywnie mają coraz częściej szanse na dłuższe życie lub późniejszą progresję – zwraca uwagę dr Joanna Kufel-Grabowska z Kliniki Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego – Dostrzegam jednak konieczność poprawy w pozostałych kanałach refundacyjnych. Ratunkowy dostęp do technologii lekowych jest obudowywany kolejnymi przeszkodami, a finansowanie terapii onkologicznych z Funduszu Medycznego jest nadzwyczaj skromne, czego dowodem jest tegoroczny wykaz technologii lekowych o wysokim poziomie innowacyjności (TLI).
Zagrożeniem dla utrzymania aktualnego trendu udostępniania nowych opcji terapeutycznych jest finansowanie systemu ochrony zdrowia. Dane opublikowane w raporcie „Dostęp pacjentów onkologicznych do terapii lekowych na tle zmian systemowych w Polsce ” opracowanym na zlecenie Onkofundacji Alivia wskazują, że pomimo nominalnego wzrostu wydatków na onkologię w ostatnich latach, wciąż pozostają one niskie w stosunku do nakładów na leczenie nowotworów w innych państwach europejskich. W 2022 r. wydatki na ten cel w Polsce wyniosły 90 euro na osobę. To ponad dwa razy mniej niż średnia unijna dla 2018 r. – Wzrost nakładów na leczenie onkologiczne jest niezbędny dla zapewnienia równego dostępu do wysokiej jakości opieki. Ostatnie zmiany prawne oraz realizacja polityk publicznych wydają się nie ułatwiać tego zadania – mówi Agata Polińska, Wiceprezeska Zarządu Onkofundacji Alivia wskazując na dwa zjawiska, które budzą zaniepokojenie Fundacji.
Po pierwsze, w grudniu 2022 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Na jej podstawie zlikwidowano dotację do Narodowego Funduszu Zdrowia z budżetu państwa na finansowanie wielu zadań, w tym ratownictwa medycznego, programów nieodpłatnie wydawanych leków, programów polityki zdrowotnej czy szczepień. Rocznie oznacza to uszczuplenie środków płatnika o ok. 7 mld zł. Obecna strata finansowa NFZ, która przekracza 18 mld zł to jeden ze skutków ustawy wynikający z podniesienia wycen świadczeń związanych z podwyżką wynagrodzeń w systemie. Po drugie, pomimo niemal trzech lat od uruchomienia, Fundusz Medyczny wciąż nie wydatkuje odpowiedniej liczby środków. Na rachunku bankowym znajduje się ponad 4,1 mld zł niewykorzystanych środków, a do końca roku trafi do niego dodatkowe 4 mld zł z budżetu państwa.
– Mamy nadzieję, że niekorzystne perspektywy finansowania ochrony zdrowia w nadchodzącym roku nie zmienią nastawienia instytucji kreujących politykę lekową, które zaczęły zabiegać o zapewnienie optymalnego kształtu schematu leczenia refundowanego. Wobec braku odpowiedniej dostępności świadczeń oraz technologii w publicznym systemie ochrony zdrowia brak wykorzystania miliardów złotych z Funduszu Medycznego nie znajduje wytłumaczenia – dodaje Agata Polińska.
Onkofundacja wystosowała do Ministerstwa Zdrowia petycję, w której apeluje o przekazanie dodatkowej dotacji do Narodowego Funduszu Zdrowia poprzez skierowanie do płatnika niewykorzystanych środków z Funduszu Medycznego. Organizacja zabiega również o zmianę zapisów dotyczących listy produktów niepodlegających finansowaniu w ramach ratunkowego dostępu do technologii lekowych oraz wdrożenie mechanizmów umożliwiających sprawne dostosowanie schematów leczenia refundowanego do wytycznych międzynarodowych towarzystw naukowych.
inf pras
