Przegląd Wydarzeń Roku 2024: październik-grudzień

Październik

Dane epidemiologiczne wskazują, że średnia długość życia w Polsce, w zależności m.in. od miejsca zamieszkania, poziomu wykształcenia, wysokości oraz źródła dochodu, czy płci, może różnić się nawet o kilkanaście lat. Tylko odpowiednie rozwiązania systemowe mogą przyczynić się do zmniejszenia nierówności w zdrowiu. Dostrzegając tę potrzebę, organizacje pacjenckie z całej Polski powołały do życia Koalicję na Rzecz Równości w Zdrowiu. Celem inicjatywy jest wspólne dążenie do zniwelowania nierówności mających wpływ na stan zdrowia Polek i Polaków.

– W ramach Krajowego Planu Odbudowy mamy do zainwestowania 18 mld zł w obszarze ochrony zdrowia. Dziś ogłaszamy największy konkurs finansowany z tych środków – powiedziała minister zdrowia Izabela Leszczyna podczas konferencji prasowej, dotyczącej naboru do programu „Rozwój i modernizacja szpitali zakwalifikowanych do Krajowej Sieci Onkologicznej”. Jak podkreśliła Izabela Leszczyna, jednym ze zobowiązań wyborczych Koalicji Obywatelskiej i obecnego rządu było odblokowanie środków z Krajowego Planu Odbudowy. Pieniądze na zdrowie z KPO trafią między innymi do szpitali i innych podmiotów leczniczych. Celem jest poprawa dostępu do świadczeń, a także komfortu pacjentów i kadry medycznej.

Komitet Noblowski w Instytucie Karolinska podjął decyzję o przyznaniu Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za rok 2024 wspólnie dwóm amerykańskim naukowcom: Victorowi Ambrosowi i Gary’emu Ruvkunowi za odkrycie mikroRNA i jego roli w potranskrypcyjnej regulacji genów. Naukowcy w 1993 r. opublikowali odkrycia opisujące nowy poziom regulacji genów, który okazał się niezwykle istotny i zachowany w trakcie ewolucji. Victor Ambros i Gary Ruvkun odkryli mikroRNA, nową klasę maleńkich cząsteczek RNA, które odgrywają kluczową rolę w regulacji genów. Ich przełomowe odkrycie w małym robaku C. elegans ujawniło zupełnie nową zasadę regulacji genów, występującą w organizmach wielokomórkowych, w tym u ludzi. MikroRNA okazują się mieć fundamentalne znaczenie dla rozwoju i funkcjonowania organizmów.

Od 15 października 2024 r. kobiety w ciąży mogą bezpłatnie zaszczepić się przeciw krztuścowi w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). To szczepienie chroni kobietę zarówno w ciąży, jak i po porodzie oraz noworodka przed zachorowaniem i hospitalizacją w pierwszych miesiącach życia.

Resort zdrowia opublikował pierwszą listę leków o ugruntowanej skuteczności w leczeniu chorób kardiologicznych. Lista ta, opracowana we współpracy z Agencją Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji oraz konsultantami krajowymi, obejmuje leki stosowane m.in. w leczeniu nadciśnienia, niewydolności serca oraz zaburzeń rytmu serca. Nowe regulacje mają na celu poprawę dostępności skutecznych terapii dla pacjentów cierpiących na choroby układu krążenia.

Dopiero pod koniec października ruszyło wystawianie skierowań na bezpłatne szczepienia przeciw COVID-19. Szczepienia powinny być wykonywane przede wszystkim u osób o największym ryzyku przebiegu ciężkiego COVID-19, do których należą osoby w wieku 60 lat i starsze, dzieci, młodzież i dorośli z chorobami współistniejącymi zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19, tj. otyłością (BMI≥25), cukrzycą, przewlekłą chorobą płuc, przewlekłą chorobą nerek, chorobą układu sercowo-naczyniowego, zaburzeniami neurorozwojowymi, aktywną chorobą nowotworową, chorobą immunosupresyjną lub leczeniem immunosupresyjnym.

W Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby UCK WUM wystartował jedyny w Polsce program przeszczepień fragmentu wątroby od żywego dawcy, skierowany do dorosłych biorców. Pierwsza operacja miała miejsce 9 października, a jej uczestnikami byli 19-letni pacjent z rzadkim nowotworem wątroby oraz jego siostra, która ofiarowała fragment swojej wątroby. Program otwiera nowe możliwości w transplantologii, skracając czas oczekiwania na organy i zwiększając dostępność tej formy leczenia.

Listopad

– Umieszczanie środka gryzoniobójczego w elewacji budynku i zamykanie go w niej przy pomocy pianki montażowej tworzyło z domu komorę gazową. Muszę przeprosić za dosadność tego porównania, ale tak właśnie było – powiedział w programie „Wyszło na Jaw” dr Eryk Matuszkiewicz, specjalista toksykologii klinicznej i chorób wewnętrznych, komentując ciąg tragedii, które wstrząsnęły w listopadzie opinią publiczną. Chodzi o śmierć m.in. 3-letniej dziewczynki z Nowego Tomyśla i 2-latka z Tomaszowa Lubelskiego. Tymczasem wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi Michał Kołodziejczak złożył do Prokuratora Generalnego zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa w związku ze sprzedażą toksycznych środków ochrony roślin przez internet.

Kilkanaście tysięcy pielęgniarek, położnych oraz wspierających ich ratowników i diagnostów medycznych zgromadziło się 19 listopada 2024 roku przed Kancelarią Prezesa Rady Ministrów, by zwrócić uwagę na dramatyczną sytuację w polskiej ochronie zdrowia. Domagają się pilnych zmian, które zatrzymają kryzys kadrowy i poprawią warunki pracy.

Grudzień

– Podczas naszej prezydencji będziemy chcieli otworzyć dyskusję nad przeglądem prawodawstwa Unii Europejskiej dotyczącego wyrobów nikotynowych, tytoniowych i papierosów elektronicznych – zapowiedziała minister zdrowia Izabela Leszczyna podczas formalnego posiedzenia Rady UE ds. Zatrudniania, Polityki Społecznej, Zdrowia i Spraw Konsumenckich (EPSCO). Uczestniczyła w nim wspólnie z wiceminister Katarzyną Kacperczyk. Izabela Leszczyna przedstawiła priorytety przyszłej prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej w obszarze zdrowia, a także symbolicznie przejęła przewodnictwo w Radzie UE w zakresie zdrowia z rąk węgierskiego ministra zdrowia Petera Takacsa. Polska prezydencja faktycznie rozpocznie się 1 stycznia 2025 r.

Minister zdrowia Izabela Leszczyna powołała nowy skład Rady ds. Chorób Rzadkich. Na jej czele stanie prof. Anna Kostera-Pruszczyk, kierownik Katedry i Kliniki Neurologii w Wydziale Lekarskim Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Rada jest organem pomocniczym Ministra Zdrowia. Celem jej powołania jest wsparcie merytoryczne ministra zdrowia przy realizacji Planu dla Chorób Rzadkich. Radzie ds. Chorób Rzadkich podlegają dwie Rady Naukowe: Rada Naukowa do spraw Rejestrów Chorób Rzadkich oraz Rada Naukowa Platformy Informacyjnej „Choroby Rzadkie”.

Na trzy miesiące pozbawienia wolności w zawieszeniu na dwa lata sąd skazał byłego ministra zdrowia Adama Niedzielskiego. Wyrok zapadł w sprawie, której źródłem było ujawnienie w ubiegłym roku przez Niedzielskiego danych z recepty oraz imienia i nazwiska lekarza, który ją wystawił. Oprócz kary pozbawienia wolności w zawieszeniu na dwa lata sąd zasądził od byłego ministra zdrowia 5 tys. zł zadośćuczynienia oraz nakazał mu pokrycie kosztów sądowych.

Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 27 listopada 2024 r. wprowadzającą istotne zmiany w funkcjonowaniu Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. Nowe przepisy mają na celu stworzenie jednego, spójnego systemu kształcenia podyplomowego dla zawodów medycznych, integrując dotychczasowe działania różnych instytucji w ramach jednego podmiotu. Ustawa przewiduje likwidację Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, a jego zadania zostaną włączone do CMKP. W efekcie CMKP będzie odpowiadało za kształcenie podyplomowe lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek, położnych, farmaceutów, fizjoterapeutów, diagnostów laboratoryjnych, ratowników medycznych oraz innych specjalistów związanych z ochroną zdrowia. Nowe przepisy dostosowują funkcjonowanie CMKP do zasad obowiązujących w publicznych uczelniach akademickich, przy jednoczesnym uwzględnieniu specyfiki działalności medycznej. Dodano m.in. regulacje dotyczące statusu pracowników CMKP jako nauczycieli akademickich oraz określono zasady wyboru i odwołania dyrektora tej instytucji.

20 grudnia Ministerstwo Zdrowia opublikowało pierwszą w Polsce Krajową Listę Leków Krytycznych, która obejmuje 301 substancji czynnych. W stosunku do projektu pojawiły się na niej dodatkowe 63 pozycje. Na liście, która obowiązuje od 20 grudnia, jest w sumie blisko 300 leków m.in. kardiologicznych, onkologicznych, pulmonologicznych, urologicznych i ginekologicznych, a także czternaście szczepionek. Wiceminister Marek Kos mówił podczas konferencji prasowej, że w ciągu kilku miesięcy możliwa będzie aktualizacja listy uwzględniająca kolejne wersje unijnego wykazu leków o krytycznym znaczeniu. Docelowo polska lista ma być publikowana w odstępie kilku miesięcy od wykazu unijnego, co zapewni ich kompatybilność.