O tym jak niebezpieczne dla ludzi i systemów ochrony zdrowia są zakaźne choroby układu oddechowego przypomniała nam pandemia COVID-19. Jednak jeszcze przed pandemią organizacje zdrowotne alarmowały o zagrożeniu, jakim są choroby płuc i wskazywały na podjęcie pilnych działań mających na celu ich profilaktykę. Problem zdrowotny jest poważny - to jedna z najczęstszych przyczyn zgonów na całym świecie, a także jedna z głównych przyczyn hospitalizacji. Problem będzie w przyszłości narastać w związku z prawdopodobnymi kolejnymi epidemiami oraz starzeniem się społeczeństwa.
O jego rozwiązanie i podjęcie strategicznych działań zaalarmowały organizacje pacjentów i eksperci w podpisanej na Forum Ekonomicznym w Karpaczu Deklaracji Karpackiej dla zdrowia. Dokument wzywa do podjęcia strategicznych działań mających na celu prewencje zachorowań i wprowadzenie rozwiązań systemowych zmniejszających odsetek chorych, szczególnie w grupach podwyższonego ryzyka ciężkiego przebiegu zapalenia płuc (tj osoby starsze, chorzy przewlekle, z obniżoną odpornością).
Eksperci i dostępne dane naukowe zwracają uwagę, że wiele chorób układu oddechowego możemy stosunkowo niskim kosztem ograniczyć za pomocą szczepień ochronnych, np. przeciw grypie, pneumokokom, krztuścowi, COVID-19. Szczepienia pozostają najefektywniejszą formą ochrony oraz filarem współczesnego zdrowia publicznego. Aby maksymalnie zwiększyć odporność naszego społeczeństwa i systemu ochrony zdrowia na przyszłe pandemie oraz rosnący problem chorób układu oddechowego, należy nadać wysoki priorytet profilaktyce, edukacji społeczeństwa oraz istotnie rozszerzyć programy szczepień, opracować i wdrożyć strategię szczepień w cyklu całego życia obejmując nią osoby dorosłe.
Deklaracje podpisali przedstawiciele Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, Polskiego Stowarzyszenie Diabetyków, Federacji Stowarzyszeń Amazonki, Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pacjentów ze Schorzeniami Serca i Naczyń EcoSerce, Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę i Choroby Alergiczne i Przewlekłe Obturacyjne Choroby Płuc.
Choroby zakaźne układu oddechowego pojawiają się w wyniku powikłań wywołanych przez jakiś czynnik zakaźny np. wirusowe zapalenie płuc czyli schorzenie, które pojawia się zwykle jako powikłanie infekcji wirusowej np. grypy, Sars-Cov-2, andenovirusy, RVS. Zachorowania płuc może także pojawić się w wyniki zakażenia bakteryjnego – najczęściej za zapalenie płuc odpowiadają pneumokoki, ostra chorobą zakaźną dróg oddechowych może być również wywołaną przez pałeczki krztuśca.
CZYNNIKI RYZYKA CIEŻKIEGO PRZEBIEGU ZAKAŹNYCH CHORÓB UKŁADU ODDECHOWEGO
· Wiek – populacja powyżej 50. roku życia jesteśmy bardziej narażeni na chorobę.
· Dorośli z zaburzeniami odporności – wrodzona i nabyta asplenia, sferocytoza i inne hemoglobinopatie, wrodzone i nabyte zaburzenia odporności, uogólniona choroba nowotworowa, zakażenia HIV, chłoniak Hodgkina, jatrogenna immunosupresja, białaczka, chłoniaki nieziarnicze, w tym szpiczak mnogi, przewlekłe choroby nerek i zespół nerczycowy, przeszczep narządów litych.
· Dorośli bez zaburzeń odporności – przewlekłe choroby serca, przewlekłe choroby płuc, cukrzyca, przewlekłe choroby wątroby, w tym marskość.
· Niezdrowe zachowania – palenie papierosów i nadużywanie alkoholu
POGRYPOWE ZAPALENIA PŁUC. Zapalenie płuc jest częstym powikłaniem grypy. Stosunkowo rzadko występuje u osób wcześniej zdrowych. Zazwyczaj dotyczy pacjentów chorujących na przewlekłe choroby układu oddechowego, w tym przede wszystkim na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), także chorujących na choroby układu krążenia, nerek i niedobory odporności. W grupie zwiększonego ryzyka zachorowania na grypowe zapalenie płuc są także osoby w wieku podeszłym, przyjmujące leczenie immunosupresyjne i kobiety w ciąży.
Zgodnie z zaleceniami WHO szczepienia przeciw grypie wśród seniorów 65+ w Regionie Europejskim WHO powinny być realizowane w poszczególnych krajach na poziomie 75% stanu zaszczepienia w tej grupie wieku. W Polsce szczepi się tylko ok. 4% społeczeństwa.
ZAPALENIA PŁUC W PRZEBIEGU COVID19. Zapalenia płuc są jednym z najniebezpieczniej powikłaniem zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Dolegliwości mogą charakteryzować się różnym nasileniem. W niektórych przypadkach COVID-19 wywołuje zapalenie płuc, które rozwija się zwykle w obu płatach płucnych. Może mieć ono ciężki i poważny przebieg. Nawet po ustąpieniu choroby, uraz płuc wywołuje trudności w oddychaniu. Przebieg ciężki występuje częściej u pacjentów starszych i obarczonych przewlekłymi chorobami / nowotwory, cukrzyca, przewlekłe choroby płuc.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazuje szczepienia ochronne dla dorosłych jako priorytetowe świadczenie zdrowotne w czasie pandemii COVID-19.
CHOROBY PŁUC A KRZTUSIEC. Krztusiec to choroba zakaźna, którą powoduje bakteria Gram-ujemna. Potocznie nazywana jest kokluszem. Głównym objawem klinicznym są nawracające napady silnego kaszlu, które prowadzą do utrudnienia oddychania.
Głównym powikłaniem tej choroby jest zapalenie płuc, które najczęściej występuje u małych dzieci, choroba jest też groźna dla osób starszych i chorych przewlekle. Po przebytym krztuścu mogą pojawić się również inne dolegliwości i choroby, takie jak: zapalenie oskrzeli, zapalenie ucha środkowego, a także choroby ośrodkowego układu nerwowego oraz uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Wydawałoby się, że zagrożenie kokluszem już dawno minęło, głównie ze względu na wdrożenie szczepień. Jednakże w ostatnich latach liczba zachorowań znów rośnie. Związane jest to z wygasaniem skuteczności szczepionek. Choć nie ma obowiązku przyjmowania dawek przypominających, jest to najlepszy sposób ochrony przed tą chorobą.
PNEUMOKOKOWE ZAPALENIA PŁUC. Bakteria S. pneumoniae jest najczęściej występującym czynnikiem etiologicznym zapalenia płuc, które może prowadzić do hospitalizacji, zaostrzenia chorób towarzyszących, a w niektórych przypadkach nawet do śmierci. Niemniej groźna dla osób dorosłych jest wywołana przez zakażenie pneumokokami inwazyjna choroba pneumokokowa, czyli zapalenie opon mózgowych, posocznica czy zapalenie płuc z bakteriemią. Inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP) występuje rzadziej niż zapalenie płuc, ale wiąże się z wysoką śmiertelnością i ryzykiem długoterminowych powikłań.
Zapalenie płuc, w tym o etiologii pneumokokowej, wiąże się z dużym ryzykiem powikłań́, a także stanowi ryzyko śmierci. Konsekwencje zdrowotne dla pacjentów mogą być zarówno przejściowe jak i długofalowe, a w niektórych przypadkach mogą utrzymywać się już do końca życia. U chorych, którzy przeszli przez zapalenie płuc obserwuje się zwiększone ryzyko hospitalizacji, zaostrzenie choroby podstawowej, zwiększone ryzyko choroby sercowo-naczyniowej (zarówno wśród osób, które chorowały jak i osób u których choroba nie występowała wcześniej). Wysokie jest także prawdopodobieństwo wystąpienia ponownego epizodu zapalenia płuc, a co za tym idzie także hospitalizacji i obniżonej jakości życia.
Leczenie pneumokowego zapalenie płuc nie ułatwia fakt, że bakteria ta jest wyjątkowo oporna na działanie antybiotyków.
Źródło: mat. prasowe
